Αναζήτηση
Σε πυρετό διαδηλώσεων και καταστολής μετρώντας τουλάχιστον 22 νεκρούς, ζει το Ιράν εδώ και μία βδομάδα. Εκατοντάδες είναι οι συλληφθέντες ενώ οι διαδηλώσεις στις πόλεις του Ιράν χαρακτηρίζονται ως οι μεγαλύτερες μετά τις προεδρικές εκλογές του 2009.
Συνθήματα όπως «Θάνατος στον δικτάτορα» και επιθέσεις κατά συμβόλων του καθεστώτος κυριάρχησαν στις διαδηλώσεις, με την κυβέρνηση να επιρρίπτει την ευθύνη σε «εχθρικά στοιχεία» από το εξωτερικό που υποκινούν το κίνημα διαμαρτυρίας.
Ορισμένοι υποπτεύονται επίσης τους συντηρητικούς του καθεστώτος, αντιπάλους της μετριοπαθούς πτέρυγας στην οποία ανήκει ο πρόεδρος Χασάν Ροχανί, ότι επιδιώκουν να σαμποτάρουν την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης παρά τον κίνδυνο να προκαλέσουν ένα κίνημα που θα είναι δύσκολο να ελεγχθεί.
«Υπάρχουν αποδείξεις, κυρίως από τη Μασχάντ (σσ την πόλη από την οποία ξεκίνησαν), ότι οι διαδηλώσεις οργανώθηκαν με πολιτικούς στόχους», δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων Tasnim ο Αμίρ Μοχεμπιάν, αναλυτής με έδρα την Τεχεράνη και τόνισε ότι οι οργανωτές του κινήματος «δεν είχαν προβλέψει ότι θα λάβει τέτοιες διαστάσεις. Δεν μπορούμε να παίζουμε με κινήματα διαμαρτυρίας».
Αφορμή για το ξέσπασμα των κινητοποιήσεων αποτέλεσαν οι ανατιμήσεις των καυσίμων, οι περικοπές κοινωνικών παροχών και η διαφθορά και εξαπλώθηκαν σε όλη τη χώρα εκφράζοντας μία γενικότερη λαϊκή δυσαρέσκεια απέναντι στην κυβέρνηση.
Διαδηλώσεις γέννημα της οργής της λιτότητας
Σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών παρά τα αντικαθεστωτικά συνθήματα που ακούγονται από τους διαδηλωτές, το κίνημα διαμαρτυρίας γεννήθηκε από το ίδιο αίσθημα οργής που συγκλονίζει κάθε χώρα που πλήττεται από τη λιτότητα.
«Αυτό που συχνότερα κατεβάζει τους Ιρανούς στο δρόμο είναι τα καθημερινά οικονομικά – η απογοήτευση μπροστά στην έλλειψη θέσεων εργασίας, η αβεβαιότητα για το μέλλον των παιδιών», εξηγεί ο Εσφαντιάρ Μπατμανγκελίτζ, ιδρυτής του Europe-Iran Business Forum.
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι ταραχές των τελευταίων ημερών προκλήθηκαν από τα μέτρα λιτότητας που εφάρμοσε ο πρόεδρος Χασάν Ροχανί από την έλευσή του στην εξουσία το 2013, όπως οι δημοσιονομικές περικοπές των κοινωνικών παροχών ή οι αυξήσεις της τιμής των καυσίμων που ανακοινώθηκαν εδώ και λίγες εβδομάδες.
«Για τον Ροχανί, οι προϋπολογισμοί λιτότητας είναι δύσκολο να περάσουν, αλλά πρόκειται για αναγκαία μέτρα για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού και των νομισματικών προβλημάτων, καθώς και για να γίνει το Ιράν περισσότερο ελκυστικό για τους επενδυτές», όπως αναφέρει ο Εσφαντιάρ Μπατμανγκελίτζ.
Ωστόσο, «έπειτα από μία πολύ δύσκολη περίοδο κυρώσεων, η λιτότητα δεν μπορεί παρά να δοκιμάζει την υπομονή των ανθρώπων».
Η οργή που προκαλεί η οικονομική κατάσταση είναι ορατή εδώ και κάποια χρόνια, καθώς υπήρξε και οργάνωση κινημάτων διαμαρτυρίας.
Τις τελευταίες εβδομάδες, το πρακτορείο ειδήσεων ILNA που έχει σχέσεις με τα ιρανικά συνδικάτα, έκανε λόγο για εκδηλώσεις διαμαρτυρίας εκατοντάδων εργαζομένων στον πετρελαϊκό τομέα για καθυστερήσεις πληρωμών, καθώς και εργατών εργοστασίου κατασκευής τρακτέρ στην Ταμπρίς κατά της διακοπής λειτουργίας της μονάδας.
Η οργή αυτή ενισχύθηκε με την κατάρρευση πιστωτικών ιδρυμάτων, των ισλαμικών ψευδοτραπεζών, που έπληξε εκατομμύρια επενδυτών.
Οι εταιρείες αυτές πολλαπλασιάσθηκαν υπό την προεδρία του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ και κατέρρευσαν όταν εξερράγη η στεγαστική φούσκα.
Ο πολιτικός επιστήμονας Μοϊτάμπα Μουσαβί σημειώνει ότι: «Ολος ο κόσμος λέει ότι οι διαδηλωτές προέρχονται από τις μη ευνοημένες τάξεις, αλλά πολλοί διαδηλωτές ανήκουν στη μεσαία τάξη που έχασε πολλά από τα περιουσιακά της στοιχεία».
Δικαίωμα στη διαμαρτυρία
Παράλληλα με τα οικονομικά αίτια οι διαδηλώσεις ενισχύονται και από την δυσαρέσκεια για τους περιορισμούς των ατομικών ελευθεριών η οποία παραμένει.
Ο Γολαμρεζά Μπεμπαχί Μογντάμ, εκπρόσωπος της συντηρητικής Ενωσης του Μαχητικού Κλήρου στο πρακτορείο ISNA αναφέρει ότι:«Οι υπεύθυνοι θα πρέπει να ακούν τον λαό. Τα μέσα ενημέρωσης επίσης έχουν την υποχρέωση να καλύπτουν τις διαδηλώσεις».
Αφού ζήτησε επιστροφή στην ηρεμία και υποσχέθηκε μεγαλύτερο χώρο για διαμαρτυρία, ο πρόεδρος Χασάν Ροχανί προειδοποίησε την Τρίτη ότι «ο ιρανικός λαός θα απαντήσει στους υποκινητές της βίας που αποτελούν μία μικρή μειονότητα».
Ωστόσο όπως υποστηρίζει ο Μ. Μουσαβί, «το σύστημα προτιμά τις πολιτικές διαδηλώσεις από τις διαμαρτυρίες που πραγματοποιούνται για οικονομικούς λόγους, διότι είναι πιο εύκολο να ελεγχθούν».
Διαδηλώσεις ενώ η οικονομία βελτιώνεται
Για τον ερευνητή στο Ινστιτούτο διεθνών και στρατηγικών σχέσεων (Iris) της Γαλλίας και ειδικό για το Ιράν, Thierry Coville η οργή των Ιρανών εκδηλώνεται σε μια στιγμή που η οικονομία του Ιράν πηγαίνει καλύτερα. Ωστόσο όπως επισημαίνει σε άρθρο του στη Liberation οι Ιρανοί είχαν κάνει μεγάλη υπομονή στα χρόνια των κυρώσεων. Οι προσδοκίες ήταν λοιπόν πολύ μεγάλες για την εποχή που θα ακολουθούσε την άρση τους. Η γενική πεποίθηση ήταν πως όλα τα προβλήματα θα λύνονταν. Οκτώ μήνες όμως μετά την επανεκλογή του Ροχανί, οι Ιρανοί έχουν την αίσθηση ότι τίποτα δεν άλλαξε. Αντίθετα βέβαια με τον προκάτοχό του, τον Αχμαντινεζάντ, ο Ροχανί δεν τυπώνει χρήμα, αλλά προσπαθεί να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα.
Παράλληλα σημειώνει ότι μεγάλη είναι και η δυσπιστία των Ιρανών για τους θεσμούς τους. Η διαφθορά είναι άλλωστε πολύ διαδεδομένη. Όταν λοιπόν τους λένε ότι θα αυξηθεί η τιμή της βενζίνης κατά 50% ώστε να αυξηθούν τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού και να δημιουργηθούν νέες οικονομικές δραστηριότητες, άρα και νέες θέσεις εργασίας, δεν το πιστεύουν. Η κυβέρνηση προσπαθεί να υιοθετήσει μια σώφρονα οικονομική πολιτική την ώρα που η δυσπιστία της κοινής γνώμης είναι στο αποκορύφωμά της.
Και φιλοκυβερνητικές διαδηλώσεις
Την ίδια στιγμή την Τετάρτη δεκάδες χιλιάδες φιλοκυβερνητικοί διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν σε πολλές πόλεις του Ιράν καταδικάζοντας «τις ταραχές» που συγκλονίζουν τη χώρα, σύμφωνα με τις εικόνες που μετέδωσε απευθείας η κρατική τηλεόραση.
Κρατώντας πανό στα οποία κατήγγειλαν «τους ταραξίες», οι διαδηλωτές φώναζαν συνθήματα υπέρ του ανώτατου πνευματικού ηγέτη του Ιράν, του αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, αλλά και «θάνατο στην Αμερική», «θάνατο στο Ισραήλ».
Η τηλεόραση μετέδωσε απευθείας εικόνες από τις μαζικές διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στις πόλεις Αχβάζ, Αράκ, Ιλάμ, Γκοργκάν και Κερμανσάχ.
