Το στοίχημα της νέμεσης του Πούτιν

Σε 15 ημέρες φυλάκιση και πρόστιμο 20.000 ρουβλίων (περίπου 325 ευρώ) καταδίκασε χθες ρωσικό δικαστήριο τον Αλεξέι Ναβάλνι, τον υπ’ αριθμόν 1 ρώσο αντικαθεστωτικό. Το πρόστιμο ήταν για τη διοργάνωση της μεγάλης αντικυβερνητικής διαδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα, όπως και σε δεκάδες ακόμα ρωσικές πόλεις, την Κυριακή –παρουσιάζοντας τις διαδηλώσεις ως «παράνομη πρόκληση», οι ρωσικές Αρχές συνέλαβαν περισσότερους από 1.000 ανθρώπους και απέρριψαν τις εκκλήσεις τόσο της ΕΕ όσο και των ΗΠΑ να τους αφήσουν ελεύθερους. Η φυλάκιση επειδή «προέβαλε αντίσταση» κατά τη σύλληψή του. Αλλά ο Ναβάλνι το στοίχημά του το κέρδισε. Κατάφερε να κινητοποιήσει τον κόσμο εναντίον του Βλαντίμιρ Πούτιν∙ και να μιλούν όλοι για αυτόν τον 41χρονο δικηγόρο που ονειρεύεται να εκδιώξει τον ισχυρό άνδρα της Ρωσίας από το Κρεμλίνο με σημαία του τη μάχη εναντίον της διαφθοράς.

Ο Αλεξέι Ναβάλνι σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Φιλίας των Λαών στη Μόσχα και ασχολήθηκε από νωρίς με την πολιτική. Τη δεκαετία του 2000 εντάχθηκε στο φιλελεύθερο αντιπολιτευόμενο κόμμα Γιάμπλοκο. Διαγράφηκε ωστόσο το 2007 λόγω θέσεων που κρίθηκαν υπερβολικά εθνικιστικές. Αντί να τον απομονώσει όμως –επισημαίνει η γαλλική «Le Parisien» –η διαγραφή αυτή, του έδωσε φτερά. Την ίδια χρονιά ο νεαρός δικηγόρος αποκτά μετοχές σε πολλές ημικρατικές επιχειρήσεις: Gazprom, Rosneft, Bank BTB, Sberbank… Η ιδέα του: να διεισδύσει στους ομίλους αυτούς ώστε να απαιτήσει ως μέτοχος, έστω και μειοψηφών, διαφάνεια. Τρία χρόνια αργότερα, το 2010, ο Ναβάλνι αναχωρεί για τις ΗΠΑ, για σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ όπου εντάσσεται στον κύκλο των World Fellows, μιας παγκόσμιας ομάδας νεαρών «αναδυόμενων ηγετών». Δεν το κρύβει πλέον: είναι φιλοδυτικός.

Ο Αλεξέι Ναβάλνι θα αφιερώσει εφεξής όλη του την ενέργεια στην πολιτική. Το 2011 ιδρύει το Ταμείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς με στόχο πρωτίστως την Ενωμένη Ρωσία, το «κόμμα των κλεφτών και της διαφθοράς». Το 2013 κατεβαίνει υποψήφιος στις δημοτικές εκλογές στη Μόσχα. Η ρητορική του τοποθετείται στη διασταύρωση φιλελευθερισμού και εθνικισμού –ενίοτε και ρατσισμού: «Βλέπω τις στατιστικές και διαπιστώνω πως το 50% των σοβαρών εγκλημάτων διαπράττεται από μετανάστες», δηλώνει. Γνωρίζει πως μία εθνικιστική ρητορική δεν μπορεί παρά να τον καταστήσει αξιόπιστο στα μάτια ενός μεγάλου τμήματος του ρωσικού πληθυσμού. Και πράγματι: καταφέρνει να έρθει δεύτερος στις εκλογές, με 27% των ψήφων.

Ο Ναβάλνι έχει πια αμβλύνει τον εθνικισμό του, το μήνυμά του παραμένει ωστόσο το ίδιο: «Στη Ρωσία δεν έχουν γίνει πραγματικές εκλογές μετά το 1996», δηλώνει. «Εκείνοι που βρίσκονται στην εξουσία εδώ και 17 χρόνια δεν αντιδρούν πλέον σε καμία κριτική, υπερβολικά απασχολημένοι καθώς είναι να λύνουν τα οικονομικά τους προβλήματα. Δεν επιτρέπουν κανέναν ανταγωνισμό». Οπως και πολλοί ακόμη ρώσοι αντικαθεστωτικοί, από τον Χοντορκόφσκι μέχρι τον Κασπάροφ, ο Ναβάλνι έχει δει πολλές φορές το καθεστώς να επιχειρεί να τον εκφοβίσει διά της δικαστικής οδού. Ηδη από το 2012 είχε καταδικαστεί σε ολιγοήμερη φυλάκιση για συμμετοχή σε αντικυβερνητική διαδήλωση. Την επόμενη χρονιά, καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκιση σε σωφρονιστική αποικία για υπεξαίρεση δημόσιου χρήματος, την περίοδο που ήταν σύμβουλος κυβερνήτη της περιφέρειας Κίροφ. Η ποινή του προσέλαβε τελικά ανασταλτικό χαρακτήρα αλλά το 2016 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταδίκασε με τη σειρά του τη Ρωσία για παραβίαση του δικαιώματός του σε μία «δίκαιη δίκη». Ακολούθησε νέα δίκη. Τον περασμένο Φεβρουάριο, ο Ναβάλνι καταδικάστηκε εκ νέου σε πεντέμισι χρόνια φυλάκιση με αναστολή καθώς και σε στέρηση του δικαιώματος του εκλέγεσθαι για έναν χρόνο.

Στις 13 Δεκεμβρίου, ο Αλεξέι Ναβάλνι ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του για τις προεδρικές εκλογές του 2018. Μετρ των social media, απευθύνεται στους μέσους Ρώσους, τους επιχειρηματίες και τους νέους. Εχει όμως ελπίδες; Κάποιοι πιστεύουν πως θα παίξει απλώς τον ρόλο του «χρήσιμου αντιπάλου» για τον Βλαντίμιρ Πούτιν ώστε να κάνει τη νίκη του το 2018, γιατί όλοι περιμένουν πως θα διεκδικήσει μια τέταρτη θητεία ακόμη πιο ισχυρή και αδιαμφισβήτητη.