«Εχουμε όλοι ευθύνη να μην υποθάλπουμε το μίσος»

Ο,τι και να αποφασίσουν οι Βρετανοί μεθαύριο, στην ιστορία της εκστρατείας για την παραμονή ή την έξοδο της χώρας από την ΕΕ (θα) υπάρχει ένα «πριν» και ένα «μετά»: η δολοφονία της φιλευρωπαίας βουλευτού των Εργατικών Τζο Κοξ την περασμένη Πέμπτη από τον Τόμας Μερ –έναν άνδρα ο οποίος όταν κλήθηκε από τον δικαστή το Σάββατο να δηλώσει το όνομά του απάντησε: «Θάνατος στους προδότες, ελευθερία για τη Βρετανία» –άφησε τη χώρα και ολόκληρη την Ευρώπη σε κατάσταση σοκ· επέφερε τριήμερη διακοπή της καμπάνιας και στα δύο στρατόπεδα· και χθες αντικατέστησε τις συνήθεις φωνασκίες εντός της Βουλής των Κοινοτήτων με φωνές σπασμένες από τη συγκίνηση, παθιασμένους φόρους τιμής στην «ανθρωπιά» και το «ελεύθερο πνεύμα» της Κοξ, μια εικόνα ομόνοιας σε πλήρη αντίθεση με τη συχνά δηλητηριώδη ρητορική των τελευταίων εβδομάδων στη χώρα. Πολλοί ομιλητές θυμήθηκαν μια φράση από την παρθενική ομιλία της 42χρονης βουλευτού, από το ίδιο εκείνο βήμα, πέρυσι: «Είναι πολύ περισσότερα εκείνα που μας ενώνουν από εκείνα που μας χωρίζουν».

Oλοι οι βουλευτές είχαν καρφιτσωμένο στο πέτο ένα λευκό τριαντάφυλλο, σύμβολο του Γιόρκσαϊρ, γενέτειρας της δολοφονηθείσας βουλευτού. Δύο τριαντάφυλλα, ένα λευκό και ένα κόκκινο, ήταν αφημένα πάνω στο κενό έδρανό της. Ο σύζυγος και τα δύο παιδιά της Κοξ, ηλικίας τριών και πέντε χρόνων, παρακολουθούσαν από τα θεωρεία. «Μια επίθεση όπως αυτή δεν χτυπάει μόνο ένα άτομο αλλά την ίδια μας την ελευθερία» δήλωσε ο πρόεδρος της Βουλής Τζον Μπέρκοου, ο οποίος άνοιξε εκτάκτως την (κλειστή, ενόψει δημοψηφίσματος) βρετανική Βουλή ώστε να μπορέσουν τα μέλη της να τιμήσουν την Τζο Κοξ. «Χρειαζόμαστε ηπιότερη, ευγενέστερη πολιτική. Εχουμε όλοι ευθύνη εντός και εκτός αυτής της Βουλής, να μην υποθάλπουμε το μίσος και να σπέρνουμε τη διχόνοια» δήλωσε ο ηγέτης των Εργατικών Τζέρεμι Κόρμπιν, χαρακτηρίζοντας τη δολοφονία της βουλευτού του πράξη «ακραίας πολιτικής βίας». «Η Τζο Κοξ δεν πίστευε απλώς στην αγάπη προς τον γείτονα αλλά και προς τον γείτονα του γείτονα. Εβλεπε έναν κόσμο γειτόνων και πίστευε πως όλοι μετράνε το ίδιο» προσέθεσε πλέκοντας το εγκώμιο μιας γυναίκας που μεταπήδησε στην πολιτική από τον χώρο των ανθρωπιστικών οργανώσεων συνεχίζοντας να υπερασπίζεται με το ίδιο πάθος τις πανανθρώπινες αξίες και τα δικαιώματα.

«Ηταν ανθρωπίστρια μέχρι το κόκαλο, μια παθιασμένη και λαμπρή ακτιβίστρια που κατόρθωνε ξανά και ξανά, χάρη στο σθένος και την επιμονή της, να κάνει τους ανθρώπους να ακούν και να αναλαμβάνουν δράση. Το ελεύθερο πνεύμα και η απεριόριστη ενέργειά της φώτισαν τη ζωή όλων όσοι τη γνώριζαν και έσωσαν τη ζωή πολλών που δεν συνάντησε ποτέ» προσυπέγραψε ο Συντηρητικός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον. Φίλοι και συνάδελφοι της Κοξ που στήριζε με πάθος την παραμονή της Βρετανίας στην ΕΕ, θυμήθηκαν το χιούμορ και το πείσμα της. Ο Εργατικός βουλευτής Στίβεν Κίνοκ στηλίτευσε το πολιτικό πλαίσιο της δολοφονίας της μόλις λίγες ώρες αφότου ο Νάιτζελ Φάρατζ, ο ηγέτης του εθνολαϊκιστικού UKIP, έκανε τα αποκαλυπτήρια της νέας αφίσας του: ένα πλήθος από πρόσφυγες και από πάνω οι λέξεις «breaking point», σημείο θραύσης. «Μπορώ να φανταστώ την αντίδραση της Τζο» δήλωσε. «Θα είχε απαντήσει με οργή και ξεκάθαρη απόρριψη του υπολογισμένου αφηγήματος κυνισμού, διχασμού και απελπισίας που εκπροσωπεί. Η Τζο καταλάβαινε πως τα λόγια έχουν συνέπειες».

Η συνεδρίαση έκλεισε με τους βουλευτές να χειροκροτούν, κοιτάζοντας ψηλά, προς την οικογένεια της Τζο Κοξ –που θέλει να βάλει το σύνθημά της, «μας ενώνουν περισσότερα από όσα μας χωρίζουν» –στο επίκεντρο της αυριανής ημέρας, κατά την οποία η βουλευτής θα έπρεπε να γιορτάσει τα 42α γενέθλιά της. Η δολοφονία της από έναν άνδρα που διατρανώνει τις εθνικιστικές πεποιθήσεις του και υπήρξε θαμώνας νεοναζιστικών ιστοτόπων, άλλαξε τις ισορροπίες της προδημοψηφισματικής εκστρατείας και αποσταθεροποίησε το στρατόπεδο του Brexit.

Οι δημοσκοπήσεις αντικατοπτρίζουν μεταστροφή της κοινής γνώμης προς τη φιλευρωπαϊκή κατεύθυνση και πολλοί αναλυτές επισημαίνουν «αλλαγή κλίματος», την οποία εντούτοις οι πολιτικοί αρνούνται να παραδεχθούν: οι υπέρμαχοι του Brexit ώστε να μη συνδεθούν με το έγκλημα (ο Μπόρις Τζόνσον δεν έκανε την παραμικρή αναφορά στην Κοξ κατά την ομιλία του το Σάββατο σε μια αγορά στην καρδιά του Σίτι)· οι υπέρμαχοι της παραμονής στην ΕΕ ώστε να μην κατηγορηθούν ότι το εκμεταλλεύονται πολιτικά.