Ανοίγει ο δρόμος για αποζημιώσεις σε κατοίκους των Οινοφύτων λόγω βλαβών που πιθανώς προκλήθηκαν στην υγεία τους από τη ρύπανση με καρκινογόνο εξασθενές χρώμιο και άλλες τοξικές ουσίες έπειτα από την πρόσφατη απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων (ΕΕΚΔ), που υπάγεται στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Η απόφαση ελήφθη σχεδόν δύο χρόνια μετά τη συλλογική προσφυγή της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου κατά της Ελλάδας για τη ρύπανση και την έλλειψη ενεργειών από την πλευρά του κράτους ώστε να προστατέψει τους πολίτες του.

Επί της ουσίας, οι προσφεύγοντες κατήγγειλαν στην Επιτροπή ότι παραβιάζεται το δικαίωμα της υγείας των 200.000 κατοίκων της ευρύτερης περιοχής όπου εντοπίζονταν, σύμφωνα με δεκάδες αναλύσεις από κρατικά και ιδιωτικά εργαστήρια, υψηλές συγκεντρώσεις εξασθενούς χρωμίου. Σημειώνεται ότι η συγκεκριμένη καρκινογόνος ουσία συνδέεται με ανθρωπογενή δραστηριότητα και προέρχεται κυρίως από βιομηχανίες που επεξεργάζονται μέταλλα. Μάλιστα, το υπουργείο Υγείας με οδηγία του είχε επισημάνει ότι το νερό με εξασθενές χρώμα που προερχόταν από γεωτρήσεις στην ευρύτερη περιοχή Οινοφύτων δεν πρέπει να προορίζεται για ανθρώπινη χρήση, δηλαδή για πόση, μαγείρεμα κ.ο.κ.

Στη συλλογική προσφυγή που συνέταξε ο δικηγόρος, καθηγητής Νομικής στα Πανεπιστήμια Θράκης και Βοσπόρου Γιάννης Κτιστάκης αναφερόταν ότι έχει επέλθει ήδη ζημιά και δεν υπήρξε από την πλευρά του κράτους πρόληψη, η οποία είναι απαραίτητη για την υγεία των κατοίκων. Η ΕΕΚΔ απάντησε ομόφωνα ότι παραβιάστηκε και παραβιάζεται το δικαίωμα στην υγεία των κατοίκων με το εξής σκεπτικό: ενώ η Πολιτεία –μέσω δηλώσεων πολιτικών καθώς και αποφάσεων δικαστηρίων –έχει δεχθεί ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για την υγεία των κατοίκων από το εξασθενές χρώμιο, δεν λαμβάνεται κανένα προληπτικό μέτρο.

Πέρα από την οδηγία του υπουργείου Υγείας για τη μη χρήση του νερού με εξασθενές χρώμιο στην περιοχή, η πρώην υπουργός Περιβάλλοντος Τίνα Μπιρμπίλη αναγνώρισε το 2010 «το σοβαρό και σύνθετο πρόβλημα της ρύπανσης του Ασωπού και στα υπόγεια ύδατα της περιοχής». Επιπλέον, τα δικαστήρια Θήβας και Χαλκίδας έχουν δεχθεί ότι υπάρχουν κίνδυνοι για την υγεία των κατοίκων από το εξασθενές χρώμιο, ενώ και το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει αποφασίσει ανάλογα.

Η απόφαση της ΕΕΚΔ, όπου εξετάστηκαν οι ενέργειες στις οποίες προχώρησε το ελληνικό κράτος, θεωρείται ότι ανοίγει τον δρόμο σε αιτήσεις αποζημίωσης καθώς αναγνωρίζεται νομικά από ένα διεθνές όργανο με «υπερνομοθετικό χαρακτήρα» η βλάβη που μπορεί αυτοί να έχουν υποστεί από το εξασθενές χρώμιο και άλλες τοξικές ουσίες. «Η Επιτροπή θεωρεί ότι το ελληνικό κράτος έχει αποτύχει να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για να εξαλείψει όσο το δυνατόν περισσότερο τις αιτίες για την κακή υγεία και τις ασθένειες των κατοίκων», αναφέρεται. Ανάμεσα σε άλλα, στο σκεπτικό περιλαμβάνονται οι ελλείψεις στην εφαρμογή των κανονισμών και προγραμμάτων που αφορούν την αντιμετώπιση της ρύπανσης και τις επιπτώσεις στην υγεία. Επιπλέον, αναφέρονται οι ελλείψεις στον χωροταξικό σχεδιασμό, η κακή διαχείριση των υδάτινων πόρων και των αποβλήτων, τα προβλήματα στον έλεγχο των βιομηχανικών εκπομπών και η έλλειψη των κατάλληλων πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση της ρύπανσης.

Δικαστικός αγώνας

Σύμφωνα με νομικούς κύκλους, για να αιτηθεί κανείς αποζημίωση πρέπει να αποδείξει τη βλάβη και το ύψος της. Από τη στιγμή που η βλάβη αναγνωρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων, το ύψος της μπορεί να διεκδικηθεί στα δικαστήρια.