Η διαδρομή του Κώστα Σημίτη στην πολιτική ζωή της χώρας δεν ξεκίνησε το 1996, όταν ανέλαβε τα ηνία της Ελλάδας και του ΠΑΣΟΚ μετά την αποχώρηση και τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου. Η παρακαταθήκη του, όμως, βασίζεται κυρίως σε όσα πέτυχε τα χρόνια που ακολούθησαν. Ο Σημίτης κατάφερε αυτό που δεν έχει μπορέσει ακόμα να πετύχει κανένας άλλος πρωθυπουργός από τη Μεταπολίτευση κι έπειτα, όσο δημοφιλής κι αν ήταν: να ολοκληρώσει δύο τετραετίες ως πρωθυπουργός, ηγούμενος μιας μεγάλης στροφής στο κόμμα του και στην ίδια τη χώρα.

Η παραμονή του στο Μέγαρο Μαξίμου ταυτίστηκε με την Ελλάδα της εξωστρέφειας και των ανοιχτών οριζόντων. Μιας χώρας με εκσυγχρονιστική κατεύθυνση και ξεκάθαρη στόχευση να παραμείνει πιστή στην ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της ευρωζώνης, ως μόνη λύση ανάπτυξης και προοπτικής. Ακολούθησε το ρεύμα της εποχής του και έβαλε τα θεμέλια για μια τεχνοκρατική προσέγγιση του κρατικού μηχανισμού, με προοδευτικό πρόσημο, που σήμερα δεν θεωρείται απλώς δεδομένη, αλλά και απαραίτητη. Η κατάργηση της αναγραφής του θρησκεύματος από τις ταυτότητες ήταν η πιο γενναία νίκη του απέναντι στην οπισθοδρόμηση. Η συνταγματική κατοχύρωση των πέντε Ανεξάρτητων Αρχών στην αναθεώρηση του 2001 συζητιέται έως και σήμερα, γιατί εμβάθυνε τους μηχανισμούς ελέγχου της πλειοψηφίας, δημιουργώντας θεσμούς που δεν φοβούνται τις συγκρούσεις.

Οι αντίπαλοί του επέκριναν συχνά τον Σημίτη ως διαχειριστή της εξουσίας και ενός κομματικού συστήματος που θεωρούσαν πως ταυτιζόταν με το κράτος. Πολλές φορές στα χρόνια της κρίσης χρέους (για τα οποία είχε χτυπήσει καμπανάκια ο πρώην πρωθυπουργός) η οκταετία Σημίτη λοιδορήθηκε ως περίοδος επίπλαστης οικονομικής ευμάρειας και σκανδάλων, ως αρχή των δεινών που θα έβρισκαν αργότερα την Ελλάδα. Με τα λάθη του, όμως, ο Σημίτης δεν ήταν απλώς ένας πολιτικός μάνατζερ, που βρέθηκε να ηγείται μιας χώρας τη στιγμή που τον χρειαζόταν περισσότερο. Ηταν το πρόσωπο που σε μια κρίσιμη καμπή, στο γύρισμα του αιώνα, υπενθύμισε πως η πολιτική ουσία, η μεθοδικότητα και η υπομονή έχουν μεγαλύτερη σημασία από την επικοινωνία. Επέμεινε στις αλλαγές που δεν γίνονται εύκολα σύνθημα. Η ζωή του και η πορεία του συμβολίζουν ακόμα την Ελλάδα που υποτιμάται, αλλά στο τέλος πετυχαίνει τους στόχους της.