H πρακτική δεν είναι καινούργια. Ξεκίνησε πριν από αρκετά χρόνια, ως απάντηση των βιομηχανιών τροφίμων στην αύξηση του κόστους παραγωγής, και επεκτάθηκε μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022. Πρόκειται για τη μείωση του περιεχομένου των συσκευασιών, σε συνδυασμό με την αύξηση της τιμής τους. Και είναι γνωστή πλέον ως «συρρικνοπληθωρισμός» (shrinkflation).

Στην Ελλάδα, οι πρώτες διαμαρτυρίες προκλήθηκαν το περασμένο φθινόπωρο. Οι καταναλωτές δεν μπορούσαν να καταλάβουν γιατί οι βιομηχανίες όχι μόνο δεν συμμερίζονταν το συλλογικό βάρος από την αύξηση της τιμής της ενέργειας, αλλά σε πολλές περιπτώσεις αύξαναν και το κέρδος τους. Με τον τρόπο αυτό, αφενός παραβίαζαν τις διατάξεις για τα περιθώρια κέρδους, αφετέρου παραπλανούσαν ανοιχτά τους καταναλωτές.

Ο τότε υπουργός Ανάπτυξης υποσχέθηκε ότι θα γίνονταν έλεγχοι, προειδοποιώντας ότι θα κρατούσαν πολύ. Πέρασε ένας χρόνος. Και η εξαπάτηση του κοινού όχι μόνο συνεχίστηκε, αλλά αναμένεται να λάβει νέες διαστάσεις μετά τα καταστροφικά φαινόμενα του καλοκαιριού. Τα παραδείγματα που παραθέτουν σήμερα «ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» δείχνουν ότι οι αυξήσεις τα δύο τελευταία χρόνια υπερβαίνουν σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και το 100%! Για να περιγραφεί το φαινόμενο αυτό δεν χρειάζονται πολύπλοκοι όροι: πρόκειται για κανονική αισχροκέρδεια.

Μια μεγάλη αλυσίδα σουπερμάρκετ της Γαλλίας αποφάσισε να αντιδράσει αναρτώντας προειδοποιητικές πινακίδες σε προϊόντα που είναι «μικρότερα, λιγότερα και ακριβότερα». Ετσι, οι μεν καταναλωτές γνωρίζουν ποιες εταιρείες προσπαθούν να τους κοροϊδέψουν, οι δε εταιρείες που προβαίνουν σ’ αυτή την πρακτική εκτίθενται απέναντι στους ανταγωνιστές τους. Ομως αυτός ο ακτιβισμός, αν και καλοδεχούμενος, δεν είναι αρκετός. Ο υπουργός Ανάπτυξης πρέπει να καλέσει και πάλι τους εκπροσώπους της αγοράς και να τους επιστήσει την προσοχή στην έννοια της επιχειρηματικής ευθύνης. Οπως, επίσης, πρέπει να πολλαπλασιάσει τους ελέγχους, ώστε να διαπιστωθεί σε ποιες περιπτώσεις παραβιάζεται ο νόμος.

Αλλά και οι καταναλωτές πρέπει να έχουν τα μάτια τους ανοιχτά. Δεν επιδίδονται ασφαλώς όλες, ούτε καν οι περισσότερες, βιομηχανίες σε αισχροκέρδεια. Οσες το κάνουν όμως πρέπει να αποκαλυφθούν.