Είναι κακός ο ελεύθερος άνθρωπος;

Η εξοργιστική πράξη από την πλευρά αυτών που έσπρωξαν τον άνθρωπο από τον καταπέλτη και το θλιβερό γεγονός του θανάτου του άτυχου ανθρώπου, οι απαράδεκτες δηλώσεις του υπουργού Ναυτιλίας, ο  ρόλος των μονοπωλίων στην αγορά, η ανάγκη των εργαζόμενων σ’ αυτές να υπερθεματίζουν για το «καλό» των εταιρειών τους, η απουσία του κρατικού ελέγχου που έπρεπε ν’ ασκεί το Λιμενικό, η αφωνία της κυβέρνησης, οι κοινοτοπίες της αντιπολίτευσης σχολιάστηκαν αρκετά. Δεν σχολιάστηκε όμως το πώς έφτασαν οι σύγχρονες κοινωνίες – όχι μόνο η ελληνική – να μην υπολογίζουν την ανθρώπινη ζωή. Οχι βεβαίως πως στην εποχή των δυο ευρωπαϊκών ολοκληρωτισμών του 20ου αιώνα η ανθρώπινη ζωή είχε καμία αξία. Κάθε άλλο. Αλλά τότε ήταν οι κρατικές μηχανές που δεν την υπολόγιζαν, τώρα όμως είμαστε πολλοί εξ ημών που δεν την υπολογίζουμε. Τώρα η ζωή δεν υπολογίζεται από τους ίδιους τους ανθρώπους ως φυσικές μονάδες και όχι κρατικές οντότητες. Επανερχόμαστε σε κοινωνίες «λύκων εναντίον λύκων»; Ο Τόμας Χομπς υποστήριζε πως στη φυσική του κατάσταση ο άνθρωπος δεν στηρίζεται στη φρόνηση του λόγου και στη δέσμευση έναντι του νόμου. Κατάσταση όμως που δεν υπάρχει λόγος και νόμος είναι μια κατάσταση «πολέμου όλων κατά πάντων». Αυτός όμως ήταν ο προνεωτερικός άνθρωπος. Σ’ αυτή την κατάσταση υπήρχε απεριόριστη βία, μόνο που αυτή ήταν σαν αυτή των ζώων. Βία για την επιβίωση. Ο νεωτερικός άνθρωπος μέσω μιας διαδικασίας που ονομάστηκε «κοινωνική κοσμιότητα» (societe civilite) και η οποία σύμφωνα με τον Νόρμπερτ Ελίας αποτελεί την εξέλιξη της διαδικασίας εσωτερίκευσης των κανόνων σεβασμού στις διαπροσωπικες σχέσεις, οδήγησε στην υποχώρηση της ατομικής βίας. Ο μετανωτερικός όμως σύγχρονος άνθρωπος επιστρέφει στη βία του προνεωτερικού. Οταν μάλιστα έχει και ηγέτες  (Θάτσερ) που του λένε πως «δεν υπάρχουν κοινωνίες, μόνο άτομα», τότε δεν έχει και ηθικές αντιστάσεις στο κακό.