Γάμος στο περιθώριο

Μακράν η καλύτερη ταινία της εβδομάδας, η «Βαλέρια παντρεύεται» (Valeria Is Getting Married/Valeria Mithatenet, Ισραήλ/Ουκρανία, 2022) έχει κάτι να πει για τη θέση της γυναίκας σε ένα αυστηρά ανδροκρατούμενο, πατριαρχικό περιβάλλον, όπως αυτό που βλέπουμε στην ιστορία, η οποία βέβαια είναι ειπωμένη από τη ματιά μιας γυναίκας, της Μιχάλ Βίνικ (η Βίνικ διδάσκει σενάριο στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ). Καθετί που βλέπουμε σε αυτό το μινιμαλιστικό αλλά εξαιρετικά ουσιαστικό φιλμ δωματίου (που οφείλω να ομολογήσω ότι κάπου μου θύμισε αμυδρά Ινγκμαρ Μπέργκμαν στα πολύ καλά του) στηρίζεται στο χτίσιμο των τεσσάρων βασικών ηρώων. Με σταθερότητα, συνέπεια και ύφανση μεστών διαλόγων, η Βίνικ παρακολουθεί τα δρώμενα σε ένα μεσοαστικό σπίτι του Τελ Αβίβ, όπου η Βαλέρια (Ντάσα Τβορόνοβιτς), η μικρότερη αδελφή της συζύγου του «άρχοντα» του σπιτιού (Λένα Φράιφελντ, Γιάακοβ Ζάντα – Ντάνιελ), έχει έρθει από την Ουκρανία προκειμένου να παντρευτεί έναν άγνωστό της Ισραηλινό (Αβραάμ Σαλόμ – Λέβι). Από τα πρώτα κιόλας λεπτά στο νέο της «σπίτι», όταν θα ζητήσει να καπνίσει και δεν θα της επιτραπεί από τον άνδρα της αδελφής της, η Βαλέρια θα νιώσει ότι βρίσκεται σε ένα περιβάλλον που δεν της ταιριάζει. Ομως, σε αντίθεση με την αδελφή της, είναι πιτσιρίκα ακόμα, άγουρη στο να χειριστεί διπλωματικά τις καταστάσεις και να ξεφύγει από τις παγίδες που βρίσκονται μπροστά της. Μπορεί μεν να μη μιλάει πολύ και να δείχνει ότι συμφωνεί, όμως το ότι έχει αμφιβολίες και φοβάται φαίνεται (η Τβορόνοβιτς την υποδύεται υποδειγματικά). Αντιθέτως, ο σύζυγος της μεγάλης ουκρανής αδελφής ξέρει πολύ καλά τη θέση του και τη χειρίζεται αναλόγως και χωρίς προσχήματα. Αντιμετωπίζει τη μικρή σαν δούλα του, όπως εξάλλου και τη γυναίκα του, όσο και αν δείχνει ότι τη λατρεύει (τη λατρεύει ως κτήμα του). Χωρίς να είναι βίαιος αφήνει να εννοηθεί πως ή θα γίνει το δικό του (σε όλα) ή τίποτα. Η Βίνικ χειρίζεται με θαυμαστό τρόπο τις εντάσεις που αναπόφευκτα θα δημιουργηθούν όταν το τέταρτο πρόσωπο της ιστορίας, ο υποψήφιος γαμπρός, μπαίνει στο παιχνίδι. Εισχωρεί βαθιά μέσα στην ψυχολογία των ηρώων και δημιουργεί μια τόσο αποπνικτική ατμόσφαιρα, που τελικά σε ελκύει στο να παρακολουθήσεις με αγωνία την εξέλιξη για να δεις πού θα καταλήξει αυτή η έκρυθμη κατάσταση. Και το σημαντικότερο. Οσο συζητήσιμο είναι το αν η Βαλέρια με την επανάστασή της ανοίγει μια πόρτα προς την ελευθερία της, το γεγονός ότι τελικά αυτή η επανάσταση γίνεται δηλώνει πολλά.