Μέτερνιχ και άλλα στερεότυπα

«Είναι πρωτίστως απαραίτητο να τονίσουμε ότι ο Μέτερνιχ, σε προσωπικό επίπεδο, δεν ήταν ούτε φίλος ούτε εχθρός των Ελλήνων». Αυτό επισημαίνει ο τσέχος ιστορικός Miroslav Sedivy (Ινστιτούτο Ιστορικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Παρντούμπιτσε) στο κείμενό του για την Αυστρία και την Επανάσταση του 1821, το οποίο περιέχεται στον τόμο «The Greek revolution in the age of revolutions, 1776 – 1848» (Routledge, 2022), τον οποίο επιμελείται ο ομότιμος καθηγητής Πασχάλης Κιτρομηλίδης. Στην επέτειο των 200 ετών τι υπενθυμίζει ο ιστορικός απέναντι σ’ εμάς, τους αναγνώστες που δεν πρέπει να συμπεριφερόμαστε σαν «καταναλωτές μύθων»; Οτι οι ιστορικές μορφές βρίσκονται μονίμως σε μια διαδικασία αποκάθαρσης από προκαταλήψεις, εικασίες, προβολές και στερεότυπα, για να σταθούν όσο το δυνατόν ακέραιες στο μάθημα ανατομίας. Σε αυτό το δωμάτιο πανικού, όπου οι ιστορικοί καλούνται να δουν κατάματα τα τεκμήρια χωρίς να πετρώσει η όψη τους και να εισέλθουν στη χρονοκάψουλα για να κατανοήσουν τα ήθη αλλοτινών εποχών. Η αποστολή δεν επιτρέπει αποκλεισμούς, ακόμα και αν πρόκειται για τους διαβόητους αρχετυπικούς «εχθρούς» της Ιστορίας (ένα από τα πρόσφατα παραδείγματα που έπεσε στη μέγγενη του εθνολαϊκισμού είναι ο Αλή Πασάς, σαν να μην αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο στην πρώτη φάση της Επανάστασης). Η επιστροφή αυτή σημαίνει επιστροφή στο τραύμα, στις σιωπές που πασχίζουν να γίνουν λόγος, στην υπαρξιακή αναζήτηση του ίδιου του ερευνητή για τις «αληθέστατες προφάσεις».