Υγεία: Μεταρρύθμιση «εδώ και τώρα»

Η υπερδεκαετής οικονομική κρίση (2008-2019) επέφερε σημαντική μείωση των πόρων στον υγειονομικό τομέα. Η εξέλιξη αυτή, σε συνδυασμό με την επέλευση της πανδημίας COVID-19, έθεσε σε δοκιμασία το σύστημα υγείας και ανέδειξε πλήρως τις στρεβλώσεις που απειλούν τη βιωσιμότητά του. Η πανδημική κρίση αποκάλυψε επίσης τα μεγάλα κενά στη δημόσια υγεία και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας αλλά και τις δυσκολίες του νοσοκομειακού σκέλους του ΕΣΥ να επωμιστεί το συνολικό βάρος της ζήτησης. Η πανδημία έδειξε αφενός τα όρια αντοχής του συστήματος υγείας και αφετέρου την ανάγκη μεταρρύθμισης «εδώ και τώρα», δεδομένου ότι υπό τις παρούσες συνθήκες δεν είναι δυνατή η ανταπόκριση των υπηρεσιών στις προσδοκίες των πολιτών. Η απόδειξη αυτού του ισχυρισμού έγκειται στην μη ικανοποιητική πορεία κρίσιμων δεικτών υγείας, καθώς επίσης και στην ύπαρξη εκτεταμένων ανισοτήτων στην πρόσβαση και καταστροφικών δαπανών υγείας από τα νοικοκυριά. Η παρούσα συγκυρία φαίνεται ευνοϊκή επειδή η αναγκαιότητα διαρθρωτικών αλλαγών καθίσταται επιτακτική για μεγάλο τμήμα του πολιτικού κόσμου και αποτελεί επίσης προσδοκία της κοινής γνώμης. Ακόμη, η αύξηση των επενδυτικών πόρων στον τομέα της υγείας με το «σχέδιο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας» ενισχύει τις πιθανότητες βελτίωσης των υπηρεσιών υγείας. Ομως οι παρεμβάσεις αυτές, παρά το γεγονός ότι είναι σημαντικές, δεν συγκροτούν την ικανή συνθήκη της μεταρρύθμισης για τη βιωσιμότητα του υγειονομικού τομέα. Είναι προφανές ότι το πρόβλημα δεν περιορίζεται σε οργανωτικές και λειτουργικές βελτιώσεις, αλλά αναφέρεται στη συνολική αρχιτεκτονική των υπηρεσιών και στο πρότυπο των ανταλλαγών ανάμεσα στους προμηθευτές και τους χρήστες. Στην κατεύθυνση αυτή είναι αναγκαία η σταδιακή αύξηση της δημόσιας δαπάνης και η ενσωμάτωση της δαπάνης των νοικοκυριών σε επικουρικούς ασφαλιστικούς φορείς, ώστε η ασφάλιση υγείας – διά μέσου του ΕΟΠΥΥ – να μπορεί να ασκήσει την οφειλόμενη ολιγοψωνιακή ισχύ της έναντι του συνόλου των υπηρεσιών υγείας σε σχήματα «οιονεί αγορών» υπό την εποπτεία του κράτους. Στο πλαίσιο αυτό, η ανασυγκρότηση της δημόσιας υγείας με τη μορφή μιας «ενιαίας κρατικής υπηρεσίας» που βασίζεται στην υποστήριξη στο «σώμα καλώς λειτουργών δημόσιας υγείας» συνιστά μια αποτελεσματική απάντηση στο πρόβλημα αυτό. Ακόμη η εισαγωγή των «δικτύων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας» συνιστά μια λυσιτελή διέξοδο στην έλλειψη ανταποκρισιμότητας στον τομέα αυτόν. Αμφότερες οι παρεμβάσεις συνιστούν προαπαιτούμενα ώστε οι αλλαγές στη -σύνθετη και πολύπλοκη – νοσοκομειακή περίθαλψη να καταστούν εφικτές και βιώσιμες.