Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Οι βαθιές κρίσεις μάς βοηθούν να δούμε αλήθειες που η «κανονικότητα» μας απέκρυπτε. Τουλάχιστον επτά σημαντικά μυστικά αποκαλύφθηκαν μπροστά στα μάτια μας λόγω της συνεχιζόμενης πανδημίας. Ως πρότινος, ανεξαρτήτως ιδεολογικών τάσεων, πιστεύαμε ότι η ισχύς των κρατών είχε προ καιρού θυσιαστεί στον βωμό της παγκοσμιοποίησης. Μέχρι που μας επισκέφτηκε ο Covid-19. Εν μια νυκτί οι κυβερνήσεις έδειξαν τα δόντια τους. Εκλεισαν σύνορα, ερήμωσαν πόλεις, σφραγίστηκαν μαγαζιά, αεροπλάνα ακινητοποιήθηκαν στο έδαφος, ακυρώθηκαν πρωταθλήματα, μας απαγόρευσαν ακόμα και να κρατάμε το χέρι των ετοιμοθάνατων γονιών μας.
Να το πρώτο μυστικό που αποκαλύφθηκε: οι κυβερνήσεις επέλεγαν να μη χρησιμοποιούν τις τεράστιες εξουσίες τους, ώστε να ασκούν ανεμπόδιστα την εξουσία τους όσοι πλούτισαν από την παγκοσμιοποίηση.
Το δεύτερο μυστικό είναι ότι, τελικά, το λεφτόδεντρο είναι υπαρκτό! Κράτη που παρουσιάζονταν στα όρια της χρεοκοπίας, ξάφνου, ανακάλυψαν ποταμούς χρήματος, με τους οποίους αντικαθιστούν μισθούς, εθνικοποιούν τράπεζες και αεροπορικές εταιρείες και, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, πριμοδοτούν τα χρηματιστήρια τόσο που οι τιμές των μετοχών φτάνουν στη στρατόσφαιρα. Οσοι τόσο καιρό αρνούνταν την ύπαρξη του λεφτόδεντρου δεν βγάζουν κιχ τώρα που οι «αγορές» κάνουν πάρτι αντί να τιμωρούν τα «σπάταλα» κράτη.
Το τρίτο μυστικό αφορά τη χρεοκοπία των κρατών που, όπως αποδεικνύεται, δεν έχει καμία σχέση με τις αγορές αλλά είναι πολιτική επιλογή των ισχυρών. Το ελληνικό κράτος προσφέρει το τέλειο παράδειγμα: την Πρωτοχρονιά του 2015, τότε που όλοι οι σοβαροί σχολιαστές χαρακτήριζαν την Ελλάδα πτωχευμένη, το κρατικό χρέος μας ήταν €320 δισ. και το εθνικό μας εισόδημα €176 δισ. Σήμερα, που το χρέος είναι €33 δισ. μεγαλύτερο και το εθνικό μας εισόδημα €13 δισ. μικρότερο… σιωπή. Οσο η κυβέρνηση δέχεται, χωρίς αντιρρήσεις, να μεταφέρει δημόσιο και ιδιωτικό πλούτο στη διεθνή ολιγαρχία, η ΕΚΤ θα χρηματοδοτεί τον… ισχυρισμό ότι η κρίση του ελληνικού χρέους πέρασε.
Το τέταρτο μυστικό είναι ότι ο αυξανόμενος πλούτος των μεγιστάνων δεν έχει καμία σχέση με την επιχειρηματικότητα, το ταλέντο ή τη σκληρή τους δουλειά. Αναμφίβολα, ο Τζεφ Μπέζος, ο Ιλον Μασκ κι ο Γουόρεν Μπάφετ είναι πανέξυπνοι και ταλαντούχοι επιχειρηματίες. Ομως μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό του πλούτου τους οφείλεται στην ικανότητά τους να δημιουργούν πλούτο. Από τα μέσα Μαρτίου έως την Πρωτοχρονιά, οι 614 δισεκατομμυριούχοι των ΗΠΑ αύξησαν την περιουσία τους κατά 931 δισ. δολάρια. Πλούτιζαν, εν μέσω πανδημίας, στον ύπνο τους, καθώς οι κεντρικές τράπεζες πλημμύριζαν τα χρηματιστήρια με τυπωμένο χρήμα που απογειώνει τις μετοχές, και έτσι τις περιουσίες, των μεγιστάνων.
Η ταχύτατη διαδικασία εύρεσης, εξέλιξης, ελέγχου και πιστοποίησης εμβολίων εναντίον του Covid-19 ρίχνει φως στο πέμπτο μυστικό: η επιστήμη βασίζεται στο δημόσιο χρήμα ανεξάρτητα από τη ρητορική των κυβερνώντων. Ακούμε συνέχεια τους θιασώτες καθετί του ιδιωτικού να εκθειάζουν την αποτελεσματικότητα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, όμως η ειρωνεία είναι προφανής: η κυβέρνηση Τραμπ, που περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη αμερικανική κυβέρνηση απεχθανόταν την επιστήμη και υπερθεμάτιζε για τον ιδιωτικό τομέα, ήταν εκείνη που επένδυσε 10 δισ. δολάρια των φορολογουμένων ώστε οι επιστήμονες να μπορέσουν να παραγάγουν τα εμβόλια που δουλεύουν.
Πέραν αυτών των πέντε «μικρών» μυστικών, υπάρχει κι ένα έκτο, μεγαλύτερο, που αποκάλυψε η πανδημία: ότι είναι απολύτως εφικτό οι καπιταλιστές να τα πηγαίνουν περίφημα σε μια περίοδο όπου ο καπιταλισμός πνέει τα λοίσθια. Πώς γίνεται αυτό; Ιεραπόστολοι του καπιταλισμού, όπως ο Ανταμ Σμιθ, επικεντρώνονταν στις ακούσιες συνέπειες των αγορών: ακριβώς επειδή οι άπληστοι καπιταλιστές δεν νοιάζονται για το κοινωνικό σύνολο, καταλήγουν να ωφελούν την κοινωνία. Ο μοχλός που μετατρέπει την ατομική αμαρτία σε κοινωνική αρετή είναι, βέβαια, ο ανταγωνισμός. Σε ανταγωνιστικές αγορές, ο ανταγωνισμός μεταξύ των καπιταλιστών μαζί με την απληστία τους τούς ωθούν να ρίχνουν τις τιμές και να μεγιστοποιούν τόσο την ποσότητα όσο και την ποιότητα των αγαθών. Δεν είναι όμως δύσκολο να δει κανείς ότι, καθώς ο ανταγωνισμός εξαφανίζεται, οι καπιταλιστές ωφελούνται εις βάρος της κοινωνίας. Να λοιπόν το έκτο μυστικό που η πανδημία ξεσκέπασε: απελευθερωμένες από τον ανταγωνισμό, εταιρείες - πλατφόρμες (π.χ. η Amazon) ωφελήθηκαν τα μέγιστα από την υποχώρηση του καπιταλισμού και την αντικατάστασή του από μια μορφή τεχνοφεουδαρχίας.
Τέλος, το έβδομο μυστικό είναι ίσως και το πιο ελπιδοφόρο. Η πανδημία διδάσκει ότι τα πάντα μπορούν να είναι διαφορετικά! Οτι δεν έχουμε λόγο να αποδεχόμαστε τα πράγματα ως έχουν. Οτι ο Μπρεχτ είχε δίκιο όταν έλεγε πως «ακριβώς επειδή τα πράγματα είναι όπως είναι, τα πράγματα δεν μπορούν να παραμείνουν όπως είναι!».
Ο Γιάνης Βαρουφάκης είναι προέδρος της ΚΟ και γραμματέας του ΜέΡΑ25
