Σικάγο, Τελ Αβίβ, Ασκόνα, Ντέσαου, Καλίνινγκραντ.
Πάουλ Κλέε, Καντίνσκι, Ανι Αλμπερς, Λάσλο Μόχολι-Νάγκι, Ιγουάο Γιαμαγουάκι.
Η Σχολή Μπάουχαους, που ίδρυσαν το 1919 στη Βαϊμάρη ο Βάλτερ Γκρόπιους και οι ομοϊδεάτες του, γρήγορα εξελίχθηκε σε ένα διεθνές κίνημα αρχιτεκτονικής, τέχνης και ντιζάιν. Επί πάνω από έναν αιώνα επηρέασε τη δημιουργική σκέψη, τα έπιπλα, αλλά και το αστικό τοπίο σε ολόκληρο τον κόσμο. Συνδυάζοντας την τέχνη με την εργονομία, η ιδιοφυής πρωτοπορία του Μπάουχαους συνδιαμόρφωσε την κοινωνική και οικονομική μετάβαση στη βιομηχανική κοινωνία του 20ού αιώνα.
Εκατό χρόνια μετά, είμαστε αντιμέτωποι με νέες παγκόσμιες προκλήσεις: κλιματική αλλαγή, ρύπανση, ψηφιοποίηση και μια δημογραφική έκρηξη που αναμένεται να αυξήσει τον πληθυσμό του πλανήτη στα 10 δισεκατομμύρια ανθρώπους ως τα μέσα του αιώνα. Οι εξελίξεις αυτές συμβαδίζουν με μια φαινομενικά απεριόριστη οικονομική ανάπτυξη που αποβαίνει σε βάρος της υγείας μας, του πλανήτη και των περιορισμένων φυσικών πόρων που διαθέτουμε.
Τα κτίρια και οι υποδομές ευθύνονται για τουλάχιστον το 40% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Οι σύγχρονες κατασκευές βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στο τσιμέντο και στο ατσάλι, υλικά των οποίων η παραγωγή είναι εξαιρετικά ενεργοβόρα και εκλύει άμεσα στην ατμόσφαιρα διοξείδιο του άνθρακα μέσω χημικών αντιδράσεων.
Ολα τα σημάδια δείχνουν προς την ίδια κατεύθυνση: ότι πρέπει να επανεξετάσουμε και να ανασχεδιάσουμε. Εδώ, η Ευρώπη μπορεί και πρέπει να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο. Γι' αυτό και καταστήσαμε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία πρώτη μας προτεραιότητα. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ανοίγει πληθώρα νέων ευκαιριών και αποτελεί τη νέα αναπτυξιακή μας στρατηγική. Πρωταρχικός στόχος είναι η Ευρώπη να καταστεί η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος ως το 2050. Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός δεν αρκεί να μειωθούν οι εκπομπές ρύπων. Χρειαζόμαστε ένα οικονομικό μοντέλο το οποίο, μέσω μιας κυκλικής οικονομίας που θα τροφοδοτείται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα επιστρέφει στον πλανήτη όσα παίρνει από αυτόν.
Θέλω όμως το έργο αυτό να μην είναι μόνο περιβαλλοντικό και οικονομικό. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία πρέπει, πάνω απ' όλα, να αποτελέσει για την Ευρώπη ένα νέο έργο πολιτισμού. Κάθε κίνημα έχει τη δική του όψη και αίσθηση. Και αυτή η συστημική αλλαγή χρειάζεται τη δική της αισθητική, η οποία θα συνδυάζει το ντιζάιν με τη βιωσιμότητα.
Γι' αυτό θα εγκαινιάσουμε ένα νέο ευρωπαϊκό κίνημα Μπάουχαους - έναν συνεργατικό χώρο σχεδιασμού και δημιουργίας, όπου αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες, φοιτητές, επιστήμονες, μηχανικοί και σχεδιαστές θα συνεργάζονται για να κάνουν αυτό το όραμα πράξη. Το νέο ευρωπαϊκό Μπάουχαους θα αποτελέσει τον μοχλό που θα ζωντανέψει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία με ελκυστικό, καινοτόμο και ανθρωποκεντρικό τρόπο. Θα είναι ένα κίνημα που θα βασίζεται στη βιωσιμότητα, στην προσβασιμότητα και στην αισθητική, θα φέρνει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία πιο κοντά στους πολίτες και θα θέτει στο επίκεντρο την ανακύκλωση, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τη βιοποικιλότητα.
Οι πολίτες θα πρέπει να μπορούν να αισθανθούν, να δουν και να βιώσουν την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Αυτό μπορούμε να το πετύχουμε π.χ. μέσα από τη χρήση φυσικών υλικών όπως το ξύλο και το μπαμπού στις κατασκευές. Ή μέσα από μια αρχιτεκτονική που θα υιοθετεί μορφές και κατασκευαστικές αρχές εμπνευσμένες από τη φύση, θα λαμβάνει υπόψη τα οικοσυστήματα ήδη από τη φάση της σύλληψης και θα καθιστά δυνατή τη βιωσιμότητα και την επανάχρηση.
Το νέο ευρωπαϊκό Μπάουχαους θα πρέπει επίσης να αξιοποιήσει την άλλη επαναστατική τάση του αιώνα μας: την ψηφιοποίηση, η οποία αλλάζει όλο και περισσότερο τον τρόπο που σκεφτόμαστε και δρούμε. Στο μέλλον, τα σπίτια, οι οικισμοί και οι πόλεις θα λειτουργούν καλύτερα χάρη στο «ψηφιακό δίδυμό» τους. Χάρη στις ηλεκτρονικές προσομοιώσεις θα καταστεί δυνατή η βελτίωση των σχεδιαστικών αποφάσεων με στόχο την αποδοτική χρήση των πόρων, την επανάχρηση, καθώς και την ελαχιστοποίηση του αντικτύπου στο περιβάλλον και στο τοπικό κλίμα. Στόχος είναι η δημιουργία κλιματικά ουδέτερων και πιο βιώσιμων πόλεων.
Οπως και το ιστορικό κίνημα Μπάουχαους που απλώθηκε από τη Βαϊμάρη σε όλον τον κόσμο, έτσι και το νέο ευρωπαϊκό Μπάουχαους δεν θα είναι απλώς μια σχολή αρχιτεκτονικής που χρησιμοποιεί νέες τεχνολογίες και τεχνικές. Η επαναστατική επιτυχία του Μπάουχαους δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την τέχνη και τον πολιτισμό που λειτούργησαν ως γέφυρα προς τον κόσμο και τις κοινωνικές προκλήσεις της εποχής. Το ιστορικό Μπάουχαους απέδειξε ότι η βιομηχανία και ο καλός σχεδιασμός μπορούν να βελτιώσουν την καθημερινή ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.
Το νέο ευρωπαϊκό Μπάουχαους θα ενεργοποιήσει μια παρόμοια δυναμική. Θα αποδεικνύει ότι το αναγκαίο μπορεί να είναι και όμορφο, και ότι το στυλ μπορεί να συμβαδίζει με τη βιωσιμότητα. Πρέπει να βγούμε από την πεπατημένη και να αλλάξουμε την οπτική μας. Το νέο ευρωπαϊκό Μπάουχαους θα δημιουργήσει έναν χώρο όπου αυτό θα είναι δυνατό.
Μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, θα δημιουργηθούν πέντε αρχικά ευρωπαϊκά έργα Μπάουχαους σε διάφορες χώρες της Ενωσής μας. Ολα τους θα τηρούν υψηλά πρότυπα βιωσιμότητας, εστιάζοντας σε διαφορετικά ζητήματα: π.χ. στα φυσικά οικοδομικά υλικά, στην ενεργειακή αποδοτικότητα, στα δημογραφικά δεδομένα, στην κινητικότητα του μέλλοντος ή στην αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων ψηφιακή καινοτομία, πάντοτε σε συνδυασμό με τον πολιτισμό και την τέχνη. Λειτουργώντας ως δημιουργικά, πειραματικά εργαστήρια και σημεία διασύνδεσης με την ευρωπαϊκή βιομηχανία, τα έργα αυτά θα αποτελέσουν την αφετηρία ενός πανευρωπαϊκού και παγκόσμιου δικτύου που θα μεγιστοποιεί τον οικονομικό, οικολογικό και κοινωνικό τους αντίκτυπο.
Θα ήθελα το νέο ευρωπαϊκό Μπάουχαους να αποτελέσει το έναυσμα για ένα δημιουργικό και διεπιστημονικό κίνημα που θα αναπτύσσει αισθητικά και λειτουργικά πρότυπα και θα είναι συντονισμένο με τις τεχνολογίες αιχμής, με το περιβάλλον και το κλίμα. Εάν κατορθώσουμε να συνδυάσουμε τη βιωσιμότητα με τον καλό σχεδιασμό, θα μπορέσουμε να δώσουμε ώθηση στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ακόμα και πέρα από τα σύνορά μας. Το νέο ευρωπαϊκό Μπάουχαους θα πρέπει να ενθαρρύνει τον διάλογο σχετικά με νέες κατασκευαστικές μεθόδους και μορφές σχεδιασμού. Θα πρέπει να πειραματίζεται και να παρέχει πρακτικές απαντήσεις στο κοινωνικό ερώτημα του τι σημαίνει για τους Ευρωπαίους μια σύγχρονη ζωή εναρμονισμένη με τη φύση. Θα μας βοηθήσει να κάνουμε τον 21ο αιώνα πιο όμορφο και πιο ανθρώπινο.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είναι η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
