Νέο μοντέλο αγροτικών συνεταιρισμών

Οι αγροτικές συλλογικές οργανώσεις έχουν τη δυνατότητα να αποτελέσουν ένα αξιόπιστο αγροτικό επιχειρηματικό μοντέλο, με γνώμονα την ανάπτυξή τους σε υγιή βάση, απαλλαγμένη από τις απαρχαιωμένες πολιτικές και συνήθειες που στάθηκαν τροχοπέδη.

Ενα αγροτικό επιχειρηματικό μοντέλο με εκσυγχρονισμένες ιδέες και πρακτικές, το οποίο θα επενεργήσει θετικά στις περιοχές που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις.

Με αφορμή τη συζήτηση και ψήφιση του νέου νομοσχεδίου των Αγροτικών Συνεταιρισμών, παρουσιάζονται κάτωθι μερικές σκέψεις επί του θέματος. Το «συνεταιριστικό γίγνεσθαι» στην Ελλάδα αποτελεί έντονο αντικείμενο συζήτησης και επαναδιαπραγμάτευσης από εκπροσώπους του χώρου (αγρότες, εκπροσώπους φορέων, επιστήμονες, ειδικούς) τα τελευταία χρόνια.

Πρόσφατες μελέτες και καταγεγραμμένες απόψεις συνεταιρισμένων και μη αγροτών αναδύουν στην επιφάνεια τα πραγματικά και βασικά αίτια της «κατάρρευσης» των συνεταιρισμών, όπως κρατική παρέμβαση, κομματισμός, έλλειμμα συνεταιριστικής συνείδησης, ανεπαρκής εκπαίδευση και κατάρτιση, απουσία μηχανισμών ελέγχου και κρατικής εποπτείας. Σημαντικό αποτέλεσμα της δυσλειτουργίας των συνεταιρισμών αποτέλεσε η εκτεταμένη αποσύνδεση της αγροτικής παραγωγής από τη διεθνή αγορά. Αποδυναμώθηκε το κύριο εργαλείο διαπραγματευτικής ισχύος του αγρότη, δηλαδή η συγκεντρωτική προσφορά προϊόντων μέσω μεγάλων Εμπορικών Συνεταιριστικών Συμπράξεων.

Σε κοινωνικό επίπεδο, βασικότερη συνέπεια της εν λόγω «κατάρρευσης» είναι η τεράστια απώλεια κοινωνικού κεφαλαίου με τη μορφή της Εμπιστοσύνης.

Η Εμπιστοσύνη αυτή είχε οικοδομηθεί διαχρονικά με συστηματική προσπάθεια στο πλαίσιο του συνεργατικού κινήματος, γεγονός που απαξιώθηκε ταχύτατα όταν ο θεσμός του Συνεταιρισμού, στην πλειοψηφία του ανά την Ελλάδα, αποδείχθηκε αναποτελεσματικός, οικονομικά επιζήμιος και ηθικά αναξιόπιστος.

Ως απάντηση προτείνεται από πολλούς η ανασυγκρότηση των αγροτικών συλλογικών οργανώσεων θεσμοθετώντας ένα ανανεωμένο μοντέλο Συνεταιρισμού. Η θεσμοθέτηση αυτή θα στοχεύει σε ανταγωνιστικές συλλογικές δράσεις, νέα συνεταιριστικά σχήματα, και εν τέλει σε ένα νέο μοντέλο εφαρμογής του συνεργατισμού. Επιτακτική ανάγκη όσων εμπλέκονται στον χώρο είναι η δημιουργία συνθηκών οι οποίες θα ενθαρρύνουν αγρότες, ιδίως νέους, να αναλάβουν πρωτοβουλία και να αποτελέσουν τη νέα ηγεσία, προωθώντας τη δημιουργία του νέου μοντέλου Συνεργατισμού. Κατατέθηκε από το ΥπΑΑΤ και ψηφίστηκε στη Βουλή νομοσχέδιο που θέτει υγιείς και στέρεες βάσεις για την ανάδειξη των αγροτικών συνεταιρισμών ως σύγχρονων, ανταγωνιστικών και επικερδών επιχειρήσεων. Το νομοσχέδιο δημιουργεί τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την εύρυθμη, ουσιαστική και αποτελεσματική λειτουργία των συνεταιρισμών στο σύγχρονο ανταγωνιστικό περιβάλλον της παγκόσμιας αγοράς.

Το σχέδιο της κυβέρνησης, όπως το έχει περιγράψει και ο Πρωθυπουργός, δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στα συγκριτικά πλεονεκτήματα που μπορούν να προσφέρουν οι συλλογικές αγροτικές οργανώσεις στα μέλη τους και στην αγροτική οικονομία.

Στο πλαίσιο των δεσμεύσεων για τη μετάβαση σε ένα νέο πρότυπο υγιούς αγροτικής επιχειρηματικότητας ψηφίστηκε ένας νόμος-πλαίσιο που δίνει στα μέλη των συνεταιρισμών την ευελιξία να καθορίζουν τα ίδια την εσωτερική οργάνωση και επιχειρηματική κατεύθυνση. Επιπλέον, την ευχέρεια να υιοθετήσουν οργανωτικά χαρακτηριστικά ανάλογα με την οργανωτική φάση στην οποία βρίσκεται ο Συνεταιρισμός, τις ιδιαίτερες ανάγκες σύμφωνα με τις αγορές που απευθύνεται και τις επιχειρηματικές συνεργασίες που επιδιώκει για την ικανοποίηση των αναγκών των μελών του.

Ενας νόμος ο οποίος ικανοποιεί τις σύγχρονες ανάγκες των συνεταιρισμών, διασφαλίζει τη διαφάνεια στη διαχείριση και διατηρεί τον συνεταιριστικό χαρακτήρα και τις βασικές αρχές του συνεταιριστικού κινήματος, προς όφελος των αγροτών και των αγροτικών μας περιοχών.

Ο δρ Κωνσταντίνος Ν. Μπαγινέτας είναι γενικός γραμματέας Αγροτικής Πολιτικής