«Σκοπός του ήταν να ειπωθεί η ιστορία»

Εχουν περάσει τρεις μήνες από τον θάνατο του βραβευμένου με Πούλιτζερ Γιάννη Μπεχράκη. Και ήδη αναφερόμαστε στο έργο του ως παρακαταθήκη για το σύγχρονο φωτορεπορτάζ κι ως ανεξίτηλο αποτύπωμα στη φωτοειδησεογραφία. Αυτό αναδεικνύει και στην πρώτη του έκδοση το Athens Photo World, το νέο φεστιβάλ που επικεντρώνεται στο φωτορεπορτάζ και τους πρωταγωνιστές του, αφιερωμένο στη μνήμη του κορυφαίου φωτορεπόρτερ. Μια σειρά εκδηλώσεων από σήμερα έως τις 16 Ιουνίου, θα δώσουν στο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσουν την προσωπικότητα και τη δουλειά του. Εκτός άλλων, ιδιαίτερη σημασία αποκτά η προβολή του ντοκιμαντέρ με τον προσωρινό τίτλο «Yannis» του Μπάντι Σκουάιρς. Ο βραβευμένος με Emmy κινηματογραφιστής προβάλλει για πρώτη φορά παγκοσμίως ένα 40λεπτο τμήμα του φιλμ που ετοίμασε ως φόρο τιμής στον Μπεχράκη. Ο ίδιος ακολούθησε τον φωτορεπόρτερ από το 2000 σε πλήθος αποστολών σε όλο τον κόσμο, καταγράφοντάς τον με την κάμερά του επί το έργον και μετά τον θάνατό του ετοιμάζει μια ολοκληρωμένη παραγωγή με τα σημαντικότερα βήματα της καριέρας του. «Ξεκινήσαμε να δουλεύουμε μαζί του στα τέλη του 2000. Τον γνωρίσαμε στην Ιερουσαλήμ, έξι μήνες μετά την ενέδρα στην οποία χάθηκε ο στενός του φίλος και μέντορας. Ηταν ένα κρίσιμο σημείο στη ζωή και την καριέρα του και ξεκινήσαμε να συνεργαζόμαστε από τότε μέχρι την απονομή του Πούλιτζερ το 2016 και τον τελευταίο μήνα της ζωής του. Είναι λοιπόν το πορτρέτο της καριέρας ενός από τους μεγαλύτερους φωτορεπόρτερ που υπήρξαν ποτέ», αναφέρει ο Σκουάιρς στα «Πρόσωπα».

Ο ίδιος μαζί με τη βοηθό του πέρασαν συνολικά 19 χρόνια ακολουθώντας τον Μπεχράκη σε όλες τις δύσκολες αποστολές: πολέμους, κρίσεις, ιστορικά γεγονότα. «Ηρθαμε μαζί του στην Ελλάδα, το Ισραήλ, την Παλαιστίνη, στη Μεσόγειο στις διασώσεις μεταναστών, στη Νέα Υόρκη και την Ουάσιγκτον. Ταξιδέψαμε πολύ μαζί και ήρθαμε κοντά. Κι αυτό οφειλόταν λιγότερο στις ιστορίες που κάλυπτε και περισσότερο στον τρόπο που εκείνος κάλυπτε τις ιστορίες. Νομίζω τελικά ότι το Μεταναστευτικό έγινε πραγματικά η καθοριστική ιστορία της καριέρας του. Ενώ κάλυπτε τους μετανάστες στο μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του παντού, στα Βαλκάνια, στην Τσετσενία, στο Ιράκ, η πιο δυνατή δουλειά του έγινε όταν επέστρεψε σπίτι του. Ηταν στα ελληνικά νησιά που βρήκε την πιο δυνατή του έκφραση. Το να τον ακολουθούμε στη Μεσόγειο ήταν ένα τεράστιο προνόμιο και να μπορούμε να είμαστε μαζί του ενώ συνέχιζε την ιστορία», τονίζει ο κινηματογραφιστής.

Αν κι ο αρχικός προγραμματισμός προέβλεπε να περάσουν λίγους μήνες μαζί με τον Μπεχράκη, ο ίδιος και η δουλειά του τους αιχμαλώτισε, γι' αυτό και συνέχισαν τα γυρίσματα χρηματοδοτώντας μόνοι τους το όλο πρότζεκτ. «Οταν ξεκινήσαμε τα γυρίσματα πιστεύαμε ότι θα κάνουμε κάποια πλάνα και θα κυκλοφορούσαμε το φιλμ το 2004 - 2005. Συνεχίσαμε όμως και είμαι πολύ υπερήφανος γι' αυτό. Νομίζω ότι μείναμε πιστοί στην ιστορία γιατί ξέραμε ότι είχε δρόμο ακόμα και ότι είναι καλύτερο για τον πλούτο του έργου η ικανότητα να ακολουθείς. Εμείς ζήσαμε αυτές τις εμπειρίες μ' εκείνον και είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε πραγματικά την εξέλιξή του», παραδέχεται ο Σκουάιρς.

ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΕΣ. Το ντοκιμαντέρ πλέον βρίσκεται στην τελική φάση της επεξεργασίας του, πριν πάρει τον δρόμο του για τα φεστιβάλ του κόσμου. Το υλικό που συγκεντρώθηκε ατελείωτο.

Ωστόσο, μέσα από κάθε καρέ και πλάνο αναδύεται καθαρή η εικόνα και η δουλειά του Μπεχράκη. «Ηταν ένα περίπλοκο πρόσωπο. Είχε πολλά επίπεδα που λειτουργούσαν ταυτόχρονα. Ηταν σπουδαίος καλλιτέχνης και νομίζω ότι όταν ανοίχτηκε φάνηκε ότι φέρνει μαζί όλες τις εμπειρίες του. Κάθε φορά που φωτογράφιζε, έφερνε μαζί του έναν πλούτο εμπειρίας ζωής. Βλέποντάς τον να δουλεύει βλέπαμε τη σοφία που απέκτησε απ' όλες αυτές τις εμπειρίες. Ηταν ένας εξαιρετικά ευαίσθητος άνθρωπος. Είχε βαθιά πίστη σε ό,τι έκανε: έπρεπε να είναι εκεί και η ιστορία να ειπωθεί. Αυτός ήταν ο σκοπός για τον οποίο ξυπνούσε κάθε πρωί. Κι ήθελε να κάνει καλό. Ν' αλλάξει τον κόσμο και να φέρει τους υπεύθυνους ενώπιον των ευθυνών τους. Τα πράγματα που είδε τα μετέτρεψε σε ευθύνη για μας, έδειχνε με τις φωτογραφίες του ποιο ήταν το αποτέλεσμα», λέει από την πλευρά της η Κέρστιν Παρκ - Λαμπέγια, βοηθός του Σκουάιρς.

Μαζί της συμφωνεί και ο ντοκιμαντερίστας. «Ο Γιάννης ήταν ένας σκληρός τύπος αλλά οι πληγές του τού επέτρεπαν να είναι εξαιρετικά ευάλωτος με μας. Μόλις μας εμπιστεύτηκε ήταν πρόθυμος να βγάλει την ψυχή του. Μερικές φορές κρυβόταν σε ένα πολύ σκοτεινό μέρος κι άλλες σ' ένα μέρος αντιφατικό. Αλλά ήταν ικανός να είναι και τα δύο μαζί. Ενας σκληρός άνθρωπος αλλά κι ένας σύντροφος που ο καθένας θα ήλπιζε πως θα είχε δίπλα του. Σε καταστάσεις βοηθούσε να σωθούν άνθρωποι, οι ζωές συναδέλφων του και κάποιες φορές οι ζωές των ανθρώπων που φωτογράφιζε».

info

Τμήμα του ντοκιμαντέρ «Yannis» θα προβληθεί απόψε στις 20.00 στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Λεωφόρος Συγγρού 364, Καλλιθέα, τηλ. 2168091000, είσοδος ελεύθερη με προεγγραφή)