Η νέα χρονιά βρίσκει την κυβέρνηση παραλυμένη και τη χώρα σύντομα ακυβέρνητη. Αν δεν γίνουν, ενόψει των εξελίξεων, αυτά που προβλέπει το γράμμα και ιδίως το πνεύμα του Συντάγματος, η εκτροπή που σήμερα εκτείνεται μόνο στην απονομή δικαιοσύνης σύντομα θα μεταφερθεί και στο πολιτικό πεδίο.

Κάθε μέρα που περνά, τα πράγματα συγχρόνως ξεκαθαρίζουν και ξεφεύγουν. Επ’ αφορμής της μεταφοράς επικύρωσης της συμφωνίας των Πρεσπών στην ελληνική πλευρά, που αναμένεται σύντομα, τα πράγματα είναι εξαιρετικά ρευστά ως προς συσχετισμούς δυνάμεων, όχι όμως ως προς αυτά που πρέπει να γίνουν. Στις τελευταίες δηλώσεις στελεχών του ελάσσονος κυβερνητικού εταίρου, φάνηκε μεν ότι υπάρχουν διαφορετικές απόψεις ως προς τη στάση που θα τηρήσουν μεμονωμένοι βουλευτές, όμως ο αρχηγός του κόμματος κατέστησε σαφέστερο από ποτέ ότι το κόμμα του όχι μόνο δεν πρόκειται να υπερψηφίσει τη συμφωνία, αλλά και θα αποσυρθεί από την κυβέρνηση αμέσως μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία στα Σκόπια και πριν καν εισαχθεί η συμφωνία προς ψήφιση στην ελληνική Βουλή.

Αν αυτό συμβεί, η παρούσα κυβέρνηση χάνει αυτομάτως τη δεδηλωμένη, έτσι όπως έχει αποτυπωθεί στην αρχή της θητείας της, με δύο κρίσιμες έννομες συνέπειες. Πρώτον, οφείλει να αναζητήσει «νέα στήριξη», είτε μέσω «εμπιστοσύνης/ανοχής» που θα προκαλέσει η ίδια και που απαιτεί τη συγκέντρωση της απόλυτης πλειοψηφίας των παρόντων βουλευτών, είτε ξεπερνώντας ψήφο δυσπιστίας που θα κατατεθεί από την αντιπολίτευση και που για να ρίξει την κυβέρνηση θα πρέπει να συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των βουλευτών. Και δεύτερον, από τη στιγμή που οι ΑΝΕΛ θα εγκαταλείψουν επισήμως την κυβέρνηση, έστω και αν μεμονωμένοι βουλευτές της δηλώσουν ότι θα υπερψηφίσουν τη συμφωνία, η κυβέρνηση δεν μπορεί να φέρει προς ψήφιση τη συμφωνία στη Βουλή, εάν δεν λάβει εκ νέου «εντολή στήριξης» με έναν από τους παραπάνω δύο τρόπους.

Η χρονική ακολουθία, συνεπώς – εάν οι ΑΝΕΛ φύγουν, χάνεται η δεδηλωμένη και η κυβέρνηση είτε πέφτει και πάμε σε εκλογές, είτε αναζητά και λαμβάνει νέα εντολή στήριξης από τη Βουλή και συγκροτεί νέο κυβερνητικό σχήμα που λαμβάνει ψήφο εμπιστοσύνης και μόνο τότε προχωρά στην προσπάθεια ψήφισης της συμφωνίας -, καθώς και η διάκριση ανάμεσα σε αναβάπτιση στη δεδηλωμένη, σε ψήφο ανοχής και σε ψήφο δυσπιστίας καθορίζουν τόσο το πλαίσιο της νομιμότητας όσο και της ενδεχόμενης εκτροπής. Στα θεσμικά αυτά δεδομένα προστίθενται οι πρωτοφανείς χαρακτηρισμοί του αρχηγού του ελάσσονος κυβερνητικού εταίρου για τη συμφωνία, τον αρχιτέκτονά της και άρα και τον Πρωθυπουργό, καθώς και η σαφής πρόθεση της κυβέρνησης να συνεχίσει, επ’ αφορμή της συμφωνίας, χωρίς τους ΑΝΕΛ. Αυτά σημαίνουν ότι η κυβέρνηση στην παρούσα μορφή της δεν υπάρχει πια. Αλλά δεν σημαίνουν, και δεν πρέπει επ’ ουδενί να τους επιτραπεί να σημάνουν, κατάλυση του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος.

Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος