Τα όσα συνέβησαν τον Δεκέμβριο του 2008 αποτελούσαν τη «μυστική βοή των πλησιαζόντων γεγονότων». Ηταν η πρώτη ένδειξη της επερχόμενης ριζοσπαστικοποίησης ενός σημαντικού τμήματος της ελληνικής κοινωνίας και ιδίως των νέων, την οποία έως τότε ουδείς είχε διαγνώσει, στην έκταση τουλάχιστον που υπέβοσκε.

Τόσο ο φόνος του 15χρονου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, που από πολλούς δεν θεωρήθηκε απλώς μια μεμονωμένη ενέργεια ενός κακού αστυνομικού, όσο και η αντιμετώπιση των επεισοδίων τις πρώτες μέρες, συμβόλισαν (έστω και υποσυνείδητα, έστω και υπό διαφορετικό πρίσμα) την αποτυχία του κράτους στην οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης με τους πολίτες του. Τα γεγονότα των ημερών εκείνων έδειξαν ότι η κρίση πολιτικής εμπιστοσύνης δεν ήταν πλέον θεωρητική κατασκευή ή δημοσκοπικό εύρημα, αλλά αποκτούσε περιεχόμενο και έκφραση.

Οι φράσεις που πρωτοακούστηκαν για «κράτος που δολοφονεί», τα «κλεμμένα όνειρα της νέας γενιάς», το υμνολόγιο της εξέγερσης και η υπέρμετρα αντισυστημική-αφοριστική ρητορική, ήταν στοιχεία που τότε κάποιους μπορεί να ξένιζαν, αλλά λίγα χρόνια μετά, όταν η οικονομική κρίση ήταν πλέον πραγματικότητα, αποτέλεσαν την κυρίαρχη ρητορική, ιδίως της πρώιμης «αντιμνημονιακής» περιόδου. Οταν η βία μετετράπη σε «καθημερινό δίκαιο» υποκαθιστώντας εν μέρει τη συντεταγμένη και θεσμική πολιτική δράση. Ειδικά από τη στιγμή που δεν αντιμετωπίστηκαν άμεσα και αποτελεσματικά σε πολιτικό επίπεδο, καθώς πολλοί προτίμησαν μια κατευναστική συγκατάβαση παρά την επί της αρχής αξιακή και ιδεολογική πολιτική αντιπαράθεση.

Τα γεγονότα εκείνα αρχικά υποτιμήθηκαν και σε σχέση με τον εκλογικό τους αντίκτυπο. Βραχυπρόθεσμα είχαν πλήξει την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος στις εκλογές του 2009 είχε επιεικώς μέτρια παρουσία. Μακροπρόθεσμα όμως, η τότε επένδυσή του στον αναδυόμενο ριζοσπαστισμό, τον βοήθησε να καρπωθεί το ρεύμα της βίαιης (αντι)πολιτικοποίησης που γιγαντώθηκε μαζί με την οικονομική κρίση και να επωφεληθεί πολιτικά από αυτό τα επόμενα χρόνια.

Δέκα χρόνια μετά, η εικόνα έχει εν πολλοίς αντιστραφεί. Αυταπάτες και απάτες ξεγυμνώθηκαν, ενώ η «βάσανος» της διαχείρισης διέλυσε πολλές ψευδαισθήσεις. Επειτα από αρκετά χρόνια έντασης, η ριζοσπαστικοποίηση έχει – έστω μερικώς – υποχωρήσει. Και οι έννοιες της «κανονικότητας», της τάξης και της ασφάλειας έχουν σαφώς ενισχυθεί, αποτελώντας πλέον όχι μόνο πολιτικό ζητούμενο, αλλά και μια νέα διαιρετική τομή στο σημερινό πολιτικό τοπίο.

Ο Ευτύχης Βαρδουλάκης είναι σύμβουλος στρατηγικής και επικοινωνίας