«Κρισιμότερη για τη Σουηδία είναι η επομένη των εκλογών»

Η συνάντηση με τον Ντάνιελ Αϊλινγκ στο Αϊνσταϊν καφέ στην Ούντερ ντεν Λίντενίταν έγινε με την ευκαιρία της επίσκεψής του για λίγες ημέρες στο Βερολίνο. Ηταν μέχρι πρότινος ανταποκριτής του δημόσιου ραδιοφώνου της Σουηδίας στο εξωτερικό, στο μεταξύ παρουσιαστής της Σουηδικής Ραδιοφωνίας, για λογαριασμό της οποίας έκανε τις προεκλογικές συνεντεύξεις με τους οκτώ προέδρους των μεγάλων κομμάτων που διεκδικούν την ψήφο των 7,2 εκατ. σουηδών ψηφοφόρων στις αυριανές εκλογές.

«Αυτές οι εκλογές είναι καθοριστικές για τη Σουηδία» λέει ο Ντάνιελ Αϊλινγκ και εξηγεί: Πρώτον, θα είναι ιστορικά χαμηλό το ποσοστό των Σοσιαλδημοκρατών. Πιθανότατα αρκετά κάτω του 30%, όπως προεξοφλούν οι δημοσκοπήσεις για ένα ιστορικό κόμμα, που κυριαρχεί τα τελευταία 80 χρόνια στη σουηδική πολιτική ακόμη και στις σπάνιες περιπτώσεις που δεν συμμετείχε στην κυβέρνηση. Δεύτερον, το ακροδεξιό λαϊκιστικό κόμμα Δημοκράτες της Σουηδίας θα ενισχύσει τη θέση του στον πολιτικό χάρτη της χώρας, φιλοδοξεί να καταλάβει τη δεύτερη θέση, χωρίς να αποκλείεται και η πρωτιά, που θα είναι πολιτικός σεισμός για τη χώρα. Αυτοί οι δύο παράγοντες καθιστούν – τρίτον – άκρως δύσκολο να σχηματιστεί κυβέρνηση με πλειοψηφία στη Βουλή, δεδομένου ότι όλα τα κόμματα έχουν δεσμευτεί προεκλογικά ότι δεν θα συμμαχήσουν με τους Δημοκράτες της Σουηδίας.

Για αυτό, λέει ο Αϊλινγκ, «κρισιμότερη ημέρα για τη Σουηδία είναι η επομένη των εκλογών». Το Προσφυγικό και η μεταναστευτική πολιτική κυριάρχησαν στον προεκλογικό αγώνα. Ηταν το θέμα στο οποίο στηρίχτηκαν οι ακροδεξιοί Δημοκράτες της Σουηδίας, παρασύροντας και τα υπόλοιπα κόμματα να αναθεωρήσουν προς το αυστηρότερο την πολιτική τους για το άσυλο. Με το Μεταναστευτικό είναι άμεσα συνυφασμένα και τα άλλα δύο σημαντικότερα θέματα της προεκλογικής αντιπαράθεσης: εσωτερική ασφάλεια – εγκληματικότητα, και το μέλλον του κοινωνικού κράτους πρόνοιας.

Στην προσφυγική κρίση της τελευταίας τριετίας, η Σουηδία με 10,2 εκατ. κατοίκους δέχτηκε κατ’ αναλογίαν τους περισσότερους πρόσφυγες από κάθε άλλη χώρα της Ευρώπης. Μόνο στο αποκορύφωμα της κρίσης το 2015 δέχτηκε 163.000 πρόσφυγες, οι περισσότεροι από τη Συρία. Με δεδομένο τον όγκο και σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Σουηδία κατάφερε να αντιμετωπίσει επιτυχώς την πρόκληση της υποδοχής των προσφύγων. Στο μεταξύ, το μεγάλο κύμα ανακόπηκε και όλα τα κόμματα υπόσχονται ότι δεν θα επιτρέψουν επανάληψη του 2015.

Τώρα η χώρα βρίσκεται μπροστά στην επόμενη μεγάλη πρόκληση: την ενσωμάτωση μακροπρόθεσμα του μεγαλύτερου τμήματος αυτών των ατόμων που θα μείνουν στη χώρα και πρέπει να ενταχθούν στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία. Το στοίχημα είναι η ένταξή τους να μην αλλοιώσει το μοντέλο του κοινωνικού κράτους όσον αφορά τα στάνταρ που έχει π.χ. στην παιδεία, τη νοσηλεία γήρατος. «Σε μία αυξανόμενη μερίδα του πληθυσμού υπάρχει απογοήτευση και αγωνία για τη συρρίκνωση του κράτους κοινωνικής πρόνοιας», διαπιστώνει ο Αϊλινγκ. Αυτή την αγωνία εργαλειοποιούν οι Δημοκράτες της Σουηδίας, το κόμμα εισπράττει την ψήφο διαμαρτυρίας για την προσφυγική κρίση, την οποία συνδέει και με την προβληματική της εγκληματικότητας, χωρίς να τεκμηριώνεται οπωσδήποτε από τα πραγματικά δεδομένα.

Η καθοδική πορεία των Σοσιαλδημοκρατών ξεκίνησε πολύ πριν από την προσφυγική κρίση, το 31,5% των προηγούμενων εκλογών ήταν το χειρότερο εκλογικό αποτέλεσμα πολλών δεκαετιών. Μολονότι παραμένουν πρώτο κόμμα, οι Σοσιαλδημοκράτες βιώνουν τη σουηδική εκδοχή της κρίσης των σοσιαλιστικών κομμάτων σε όλη την Ευρώπη. Η σημερινή κυβέρνηση του Σοσιαλδημοκράτη πρωθυπουργού Στέφαν Λόεφβεν έχει το επιχείρημα ότι έκανε αυστηρότερο το φιλελεύθερο νομικό πλαίσιο περί ασύλου και μεταναστών της προηγούμενης κυβέρνησης της συντηρητικής Δεξιάς και Πρασίνων. Αλλά αυτό δεν επιβραβεύεται από τους Σουηδούς στις δημοσκοπήσεις, ούτε θα αποτυπωθεί στο εκλογικό αποτέλεσμα, εκτιμά ο Αϊλινγκ.

Οι Δημοκράτες της Σουηδίας από την πλευρά τους προσπαθούν να αποβάλουν τα υπολείμματα νεοναζιστικών στοιχείων που ανάγονται στην περίοδο της ίδρυσής τους στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και είναι εμπόδιο στην εκλογική τους επιτυχία. Η νέα ηγεσία του κόμματος υπό τον Τζίμι Ακεσον ακολουθώντας γραμμή «μηδενικής ανοχής» διέγραψε από τις λίστες για τις δημοτικές εκλογές 14 περιφερειακά στελέχη – υποψηφίους, σύμφωνα με έρευνα της εφημερίδας «Expressen», που συμμετείχαν παλαιότερα σε νεοναζιστικές οργανώσεις ή εξέφρασαν νεοναζιστικές θέσεις στα κοινωνικά δίκτυα. Είναι έντονα ευρωσκεπτικιστές, αλλά διδάχτηκαν από το παράδειγμα της Λεπέν ότι δεν κερδίζονται εκλογές με την έξοδο από την ΕΕ. Ζητούν λοιπόν επαναδιαπραγμάτευση της σχέσης Σουηδίας – ΕΕ και στη συνέχεια δημοψήφισμα.

Προβλήματα υπήρχαν πάντα και στη Σουηδία. «Δεν ήταν ο παράδεισος επί της γης, όπως θέλει η επικρατούσα στο εξωτερικό εικόνα για τη Σουηδία» λέει ο Αϊλινγκ. Αλλά όσο πιο ενισχυμένοι βγουν οι εκφραστές του σουηδικού εθνικολαϊκισμού στις αυριανές εκλογές τόσο μεγαλύτερη θα είναι η απειλή για τη γνωστή μέχρι τώρα ανοιχτή και ανεκτική Σουηδία.