Η εξωτερική τροφοδοσία ρεύματος του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια, που βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή, έχει διακοπεί για περισσότερο από τρεις ημέρες, γεγονός που έχει προκαλέσει ανησυχίες για την ασφάλεια του σταθμού με έξι αντιδραστήρες, ο οποίος βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του πολέμου στην Ουκρανία.
Σύμφωνα με τον Guardian, χρησιμοποιούνται γεννήτριες έκτακτης ανάγκης για την τροφοδοσία των συστημάτων ψύξης και ασφάλειας, μετά την διακοπή της τελικής γραμμής τροφοδοσίας του σταθμού από τη ρωσική πλευρά στις 4.56 μ.μ. την Τρίτη, χωρίς να υπάρχουν άμεσα σημάδια ότι η γραμμή θα επανασυνδεθεί.
Ο Ραφαέλ Γκρόσι, γενικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), χαρακτήρισε την κατάσταση «βαθιά ανησυχητική» την Τετάρτη και συναντήθηκε με τον Βλαντιμίρ Πούτιν την Πέμπτη, αλλά η κατάσταση συνεχίζεται.
Δυτικοί εμπειρογνώμονες και Ουκρανοί αξιωματούχοι φοβούνται ότι το Κρεμλίνο κατασκευάζει μια κρίση για να εδραιώσει τον έλεγχό του στον σταθμό, ο οποίος είναι ο μεγαλύτερος της Ευρώπης, και ότι η Ρωσία λαμβάνει μέτρα υψηλού κινδύνου για να θέσει σε λειτουργία τουλάχιστον έναν αντιδραστήρα παρά τις συνθήκες πολέμου.
«Η Ρωσία χρησιμοποιεί τον πυρηνικό σταθμό ως διαπραγματευτικό χαρτί», δήλωσε ένας αξιωματούχος της ουκρανικής κυβέρνησης, ενώ ένας ειδικός της Greenpeace ανέφερε ότι η ρωσική κατοχή έχει εισέλθει σε «μια νέα κρίσιμη και ενδεχομένως καταστροφική φάση».
Tα stress tests που πραγματοποίησαν οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές μετά την καταστροφή του ιαπωνικού αντιδραστήρα στη Φουκουσίμα το 2011 έδειξαν ότι ένας πυρηνικός σταθμός πρέπει να είναι σε θέση να λειτουργεί χωρίς εξωτερική τροφοδοσία για 72 ώρες. Η υπέρβαση αυτού του χρονικού ορίου δεν έχει δοκιμαστεί, σύμφωνα με ουκρανικές πηγές.
Η Ρωσία κατέλαβε τον πυρηνικό σταθμό Ζαπορίζια τον Μάρτιο του 2022 και οι αντιδραστήρες του, που κάποτε μπορούσαν να τροφοδοτήσουν 4 εκατομμύρια νοικοκυριά, τέθηκαν σε ψυχρή διακοπή λειτουργίας για λόγους ασφαλείας.
Η Ουκρανία θεωρεί τον πυρηνικό σταθμό ως δικό της, αλλά ο σταθμός έχει αποτελέσει αντικείμενο διαπραγματεύσεων μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Πούτιν. Ο Τραμπ έχει προσπαθήσει να προτείνει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να αναλάβουν τον έλεγχο, ενώ το Κρεμλίνο έχει δηλώσει ότι θέλει να επανεκκινήσει όλους τους αντιδραστήρες και να τους συνδέσει με το ρωσικό δίκτυο – ένα έργο που θεωρείται εφικτό μόνο σε καιρό ειρήνης.
Η εξωτερική παροχή ηλεκτρικού ρεύματος έχει διακοπεί εννέα φορές στο Ζαπορίζια. Σε κάθε περίπτωση, οι ζημιές προκλήθηκαν σε εδάφη που ελέγχονται από την Ουκρανία από τις ρωσικές δυνάμεις που χτύπησαν τις ενεργειακές υποδομές κατά μήκος του Δνείπερου. Η τελευταία γραμμή ηλεκτρικού ρεύματος 750 κιλοβόλτ διέσχιζε τον ποταμό, με την Ουκρανία να είναι πρόθυμη να παρέχει ενέργεια για τη διατήρηση της ασφάλειας.
Την Τρίτη, η γραμμή υπέστη ζημιά στη ρωσική πλευρά, περίπου ένα μίλι μακριά από το εργοστάσιο. Οι Ρώσοι χειριστές του εργοστασίου δήλωσαν ότι οι προσπάθειες επισκευής «εμποδίστηκαν από τους συνεχιζόμενους βομβαρδισμούς των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων», αν και η Ουκρανία ισχυρίζεται ότι δεν πυροβολεί ποτέ το εργοστάσιο ή την περιοχή γύρω από αυτό, υποστηρίζοντας ότι θα ήταν απαράδεκτα επικίνδυνο.
Ο ΔΟΑΕ δήλωσε ότι οι Ρώσοι χειριστές τον ενημέρωσαν ότι υπάρχει αρκετό ντίζελ για να τροφοδοτήσει τις γεννήτριες για 20 ημέρες χωρίς αναπλήρωση καυσίμων. Ωστόσο, ο Γκρόσι δήλωσε ότι η απώλεια εξωτερικής τροφοδοσίας «αυξάνει την πιθανότητα πυρηνικού ατυχήματος».
Επτά από τις 18 διαθέσιμες γεννήτριες τροφοδοτούν το σύστημα ψύξης του σταθμού, αλλά αν αυτές παρουσιάσουν βλάβη, σύμφωνα με πηγές από την Ουκρανία, υπάρχει κίνδυνος το πυρηνικό καύσιμο στους έξι αντιδραστήρες να υπερθερμανθεί ανεξέλεγκτα για διάστημα αρκετών εβδομάδων, με αποτέλεσμα την τήξη του πυρήνα.
Πριν από μια εβδομάδα, ο διορισμένος από τη Ρωσία διευθυντής του εργοστασίου, δήλωσε ότι η διαδικασία ενσωμάτωσης του εργοστασίου στο ρωσικό δίκτυο βρισκόταν «στο τελικό στάδιο», αν και η επανεκκίνηση οποιουδήποτε πυρηνικού αντιδραστήρα κατά τη διάρκεια ενός πολέμου θα ήταν άνευ προηγουμένου.
Aνώτερος πυρηνικός ειδικός της Greenpeace Ουκρανίας, κάλεσε τον επικεφαλής της ΔΟΑΕ να παρέμβει. «Ο Γκρόσι πρέπει να ζητήσει αμέσως από τη ρωσική κυβέρνηση να εγκαταλείψει τα σχέδιά της για επανεκκίνηση του αντιδραστήρα και να καταστήσει σαφές ότι αυτή και μόνο αυτή είναι υπεύθυνη για την κρίση πυρηνικής ασφάλειας και προστασίας», δήλωσε.
Ούτε ο Γκρόσι ούτε ο Πούτιν αναφέρθηκαν στο Ζαπορίζια στις περιορισμένες δημόσιες δηλώσεις τους μετά τη συνάντησή τους την Πέμπτη. Ο Ρώσος πρόεδρος είπε στον Γκρόσι: «Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να υποστηρίξουμε το έργο σας». Ο Γκρόσι χαρακτήρισε τη συνάντηση «έγκαιρη και σημαντική».
