Μια πρωτοποριακή μελέτη, που βασίστηκε στην αλληλουχία περισσότερων από 550 αρχαίων γονιδιωμάτων, ρίχνει νέο φως σε ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ευρωπαϊκής ιστορίας: τη μετανάστευση των Σλάβων και την εγκατάστασή τους στην Αδριατική.
Η έρευνα, δημοσιευμένη στο έγκριτο περιοδικό Nature, φέρει την υπογραφή διεθνούς ομάδας ερευνητών, ανάμεσά τους οι Κροάτες επιστήμονες δρ. Ράντομιρ Γιούριτς και ο ακαδημαϊκός Μάριο Σλάους.
Σύμφωνα με τα γενετικά ευρήματα, η πιθανότερη κοιτίδα των πρώτων Σλάβων εντοπίζεται μεταξύ των ποταμών Δνείστερου και Δον, σε περιοχές που αντιστοιχούν στη σημερινή νότια Λευκορωσία και βόρεια Ουκρανία. Από τον 6ο αιώνα και μετά, οι Σλάβοι εξαπλώθηκαν από τη Βαλτική ως τα Βαλκάνια και από τον Έλβα ως τον Βόλγα.
Σε αντίθεση με τις κατακτητικές εξορμήσεις Γερμανικών ή Ουγγρικών φύλων, η σλαβική μετανάστευση δεν υπήρξε βίαιη εισβολή αλλά διαδικασία ένταξης και συγχώνευσης. Ολόκληρες οικογένειες και κοινότητες μετακινούνταν, αφομοιώνοντας στοιχεία των τοπικών πληθυσμών και δημιουργώντας υβριδικές κοινωνίες.
Το παράδειγμα της Κροατίας
Η περίπτωση της Κροατίας είναι αποκαλυπτική. Τα αρχαία DNA δείχνουν έντονη εισροή πληθυσμών ανατολικοευρωπαϊκής προέλευσης, χωρίς ωστόσο να αντικατασταθεί πλήρως ο τοπικός πληθυσμός. Στο αρχαιολογικό πεδίο του Velim κοντά στο Ζαντάρ, που μελέτησε ο δρ. Γιούριτς, εντοπίστηκαν ταφές που ανήκουν τόσο σε Σλάβους μετανάστες όσο και σε έως 30% του προϋπάρχοντος πληθυσμού.
Η γενετική ανάλυση αποκαλύπτει ότι οι σημερινοί πληθυσμοί των Βαλκανίων έχουν περίπου το μισό ή και λιγότερο DNA από εκείνους τους πρώτους Σλάβους, στοιχείο που αποτυπώνει τη σύνθετη δημογραφική ιστορία της περιοχής.
Ο ακαδημαϊκός Σλάους τονίζει ότι οι Κροάτες, σε αντίθεση με άλλα φύλα, ήταν ιδιαίτερα δεκτικοί σε νέους πληθυσμούς. Καθώς πορεύονταν προς την Αδριατική, υποδέχονταν τόσο νέους μετανάστες όσο και τους ντόπιους που συνάντησαν. «Δεν υπήρχε διάκριση μεταξύ τους. Επικρατούσε ισοτιμία, με αποτέλεσμα γενετικά διαφορετικοί άνθρωποι να θάβονται δίπλα-δίπλα», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Όπως υπογραμμίζει η γενετίστρια Ζουζάνα Χόφμανοβα από το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ, η σλαβική εξάπλωση δεν ήταν μια ενιαία, μονολιθική πορεία, αλλά «ένα μωσαϊκό διαφορετικών ομάδων, καθεμιά από τις οποίες αναμειγνυόταν και προσαρμοζόταν με τον δικό της τρόπο».
Η μετανάστευση των Σλάβων στην Κροατία δεν υπήρξε «κύμα κατάκτησης», αλλά μακρόχρονη διαδικασία διασταύρωσης, που διαμόρφωσε τη γλωσσική, πολιτισμική και γενετική ποικιλομορφία που χαρακτηρίζει έως σήμερα τα Βαλκάνια.
