Αναζήτηση
Η Νορβηγία φαίνεται να ηγείται μιας δυτικής «επανεκκίνησης» της επιστημονικής συνεργασίας με τη Ρωσία στην Αρκτική, διαρρηγνύοντας το αντιρωσικό πλαίσιο της ΕΕ λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Ο αντίκτυπος που είχε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία διήρκεσε χρονικά τόσο πολύ που έχει ανησυχήσει τους επιστήμονες.
Ενώ οι περισσότερες χώρες και ιδρύματα δεν έχουν εκδώσει ρητές εντολές που να απαγορεύουν στους επιστήμονές τους να συνεργάζονται με τους Ρώσους ομολόγους τους, «ως πρακτικό ζήτημα, είναι εξαιρετικά δύσκολο», λέει ο ειδικός στην έρευνα στην Αρκτική και Ανταρκτική από τη δεξαμενή σκέψης Wilson Center Evan Bloom.
Για ερευνητές σε πολλές χώρες, η συνεργασία με Ρώσους επιστήμονες κινδυνεύει να θεωρηθεί ότι υποστηρίζει ακούσια τη ρωσική κυβέρνηση, η οποία χρηματοδοτεί το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας της χώρας. Την ίδια στιγμή, και οι Ρώσοι επιστήμονες θα μπορούσαν να εκτεθούν στη χώρα τους, εάν φαίνεται να συνεργάζονται πολύ στενά με τη Δύση.
Ωστόσο, για τους επιστήμονες, οι κίνδυνοι που συνοδεύουν την Κλιματική Αλλαγή, δεν «υπακούν» στη γεωπολιτική.
Το πρώτο μεγάλο βήμα
«Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι μια τραγωδία, μια κρίση, και μόνο η Ρωσία έχει την πλήρη ευθύνη για αυτό, αλλά ταυτόχρονα έχουμε μια κλιματική κρίση και… η υπερθέρμανση του πλανήτη συμβαίνει πιο γρήγορα στην Αρκτική από ό,τι αλλού», παραδέχεται ο Morten Høglund, γενικός γραμματέας του Αρκτικού Συμβουλίου, ενός διακυβερνητικό φόρουμ για τη προώθηση της συνεργασίας, του συντονισμού και της αλληλεπίδρασης μεταξύ των αρκτικών κρατών σχετικά με κοινά θέματα της Αρκτικής
Το Αρκτικό Συμβούλιο, που αποτελείται από τις οκτώ χώρες της αρκτικής γειτονιάς και ομάδες αυτοχθόνων, έκανε ένα ακόμη βήμα προς την επανέναρξη των εργασιών του, με μια συνάντηση αυτό το μήνα, στο Κίρκενες στη Νορβηγία.
Αν και οι λεπτομέρειες της συνάντησης έρχονται με το σταγονόμετρο, σε δήλωσή του, το Αρκτικό Συμβούλιο ανέφερε ότι η συνάντηση θα βοηθήσει να ανοίξει ο δρόμος για τις ομάδες εμπειρογνωμόνων του σώματος να συνεχίσουν τις εργασίες τους σχετικά με έργα περιβαλλοντικής και βιώσιμης ανάπτυξης
«Αυτή η συνάντηση ήταν σημαντική για την ευθυγράμμιση και την προώθηση της παραγωγικής συνεργασίας για την επανάληψη των δραστηριοτήτων σε επίπεδο ομάδων εργασίας και των συζητήσεων σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση και το μέλλον του Αρκτικού Συμβουλίου», δήλωσε ο Morten Høglund.
Να σπάσει ο πάγος, για να μη λιώσουν οι πάγοι
«Όσον αφορά τη συνεργατική εργασία και τις επαφές με συναδέλφους από «μη φιλικές» χώρες, επίσημα έχουν παγώσει», λέει ο Ντμίτρι Ναζάροφ, γεωλόγος στο Ρωσικό Ινστιτούτο Γεωλογικών Ερευνών στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας. «Αλλά ανεπίσημα, οι άνθρωποι διατηρούν επαφή».
Η χρηματοδότηση για την επιστήμη και τη διατήρηση συχνά στερεύει σε περιόδους πολέμου, αλλά προς το παρόν, η έρευνα που χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση στη ρωσική Αρκτική είναι σε εξέλιξη, λέει ο Nazarov. Ακόμα κι έτσι, «οι μελέτες στην Αρκτική έχουν υποστεί σοβαρή ζημιά», λέει, επειδή οι περισσότεροι ξένοι επιστήμονες δεν μπορούν πλέον να έχουν πρόσβαση σε ένα σημαντικό κομμάτι της περιοχής.
Όπως αναφέρεται στο Nature, αν και η Ρωσία ως ερευνητικός προορισμός είναι απρόσιτη για τους περισσότερους, οι επιστήμονες που ειδικεύονται στους Πόλους, σπεύδουν να αναζωπυρώσουν τις προσωπικές συνεργασίες αλλού και να επιστρέψουν στο πεδίο. Στο νορβηγικό αρχιπέλαγος του Σβάλμπαρντ, για παράδειγμα, «επιστρέφουμε σε όσους επιστήμονες, ή ίσως περισσότερους, από ό,τι πριν από την πανδημία», λέει ο Kim Holmén, επιστήμονας κλίματος και περιβάλλοντος στο Αρκτικό Πανεπιστήμιο της Νορβηγίας.
Βέβαια, παρά τον ενθουσιασμό, υπάρχουν δυσκολίες στην επανέναρξη της έρευνας, καθώς οι αλλαγές σε βασικά θεσμικά και κυβερνητικά στελέχη, για παράδειγμα, έχουν επιβραδύνει τις προσπάθειες να επανέλθουν σε τροχιά. «Υπάρχει πάντα εναλλαγή προσωπικού, αλλά λόγω του κενού που δημιούργησε η πανδημία, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι εξοικειωμένοι με το τι ήταν οι συνήθεις δραστηριότητες», λέει ο Holmén. «Η απώλεια της συνέχειας και της εμπειρίας απαιτεί χρόνο για να ξαναχτιστεί για να επιτευχθεί το ίδιο επίπεδο παραγωγικότητας».
Ιστορική συνάντηση στρατηγών
Η συνεργασία όμως Νορβηγίας και Ρωσίας δεν σταματάει εκεί. Τη Παρασκευή 6 Οκτωβρίου δύο στρατηγοί από τη Νορβηγία και τη Ρωσία συναντήθηκαν στην Αρκτική για να συζητήσουν τη συνοριακή συνεργασία και σχετικά ζητήματα, δήλωσαν οι νορβηγικές ένοπλες δυνάμεις, στην πρώτη γνωστή τέτοια συνάντηση μετά τη ρωσική εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022.
Σημειώνεται ότι η συνεργασία στα σύνορα Νορβηγίας-Ρωσίας βασίζεται σε διμερή συμφωνία που χρονολογείται από το 1949, ενώ η αλιευτική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών χρονολογείται από τη δεκαετία του 1970.
Η συνάντηση μεταξύ του αντιστράτηγου Yngve Odlo, αρχηγού του κοινού στρατηγείου της Νορβηγίας και του αντιστράτηγου Stanislav Vladimirovich Maslov, επικεφαλής της Διεύθυνσης Συνόρων της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας για τη Δυτική Αρκτική, πραγματοποιήθηκε σε σκάφος της νορβηγικής ακτοφυλακής.
«Είναι σημαντικό να διεξάγουμε αυτές τις συναντήσεις για να συζητήσουμε τις προκλήσεις και να συμφωνήσουμε σε κοινούς στόχους και απαραίτητα μέτρα σχετικά με τη συνοριακή συνεργασία, τη συνεργασία διάσωσης και τη διαχείριση της αλιείας», δήλωσε ο Odlo σε δήλωση.
«Μπορεί να αποτρέψει ατυχήματα και παρεξηγήσεις μεταξύ Νορβηγίας και Ρωσίας», πρόσθεσε.
Η αντιπροσωπεία της Νορβηγίας αποτελούνταν, εκτός από τον αρχηγό του νορβηγικού κοινού στρατηγείου, από εκπροσώπους της νορβηγικής ακτοφυλακής, τον Νορβηγό επίτροπο συνόρων και τον Νορβηγό αμυντικό ακόλουθο στη Μόσχα.
Με πληροφορίες από Euobserver, Reuters, Nature, Eye on the Arctic
