Ηπρώτη μελέτη στον κόσμο που αξιολόγησε την αποτελεσματικότητα των δύο κυρίαρχων εμβολίων κατά του κορωνοϊού στον γενικό πληθυσμό έχει ελληνικό «άρωμα»: η επιδημιολόγος Ελευθερία Βασιλείου είναι μία από τους 11 επιστήμονες του προγράμματος EAVE II που ερεύνησαν το κατά πόσον τα εμβόλια της Pfizer και της AstraZeneca μας προστατεύουν πράγματι από την Covid-19. Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της μελέτης, που διεξήχθη στη Σκωτία, είναι ελπιδοφόρα: τα δύο εμβόλια, τα οποία χορηγούνται και στην Ελλάδα, αποτρέπουν τον κίνδυνο να νοσήσει κάποιος βαριά από κορωνοϊό και να χρειαστεί νοσηλεία σε ποσοστό που φτάνει το 94% από την πρώτη κιόλας δόση. Στα άτομα άνω των 80 ετών, ο κίνδυνος εισαγωγής σε νοσοκομείο μειώνεται κατά 81%. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στα «ΝΕΑ», η δρ Βασιλείου, η οποία εργάζεται ως ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, εξηγεί τους λόγους για τους οποίους μπορούμε να αισιοδοξούμε, αλλά προειδοποιεί ότι πρέπει να συνεχίσουμε να τηρούμε τα μέτρα προστασίας.

Ποια είναι τα συμπεράσματα της έρευνάς σας;

Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι τα εμβόλια για τον κορωνοϊό λειτουργούν. Αυτό ισχύει τόσο για το εμβόλιο της Pfizer όσο και για το εμβόλιο της AstraZeneca, τα οποία χορηγούνται στον πληθυσμό εδώ και περίπου δύο μήνες. Διαπιστώσαμε ότι υπάρχει υψηλό ποσοστό αποτελεσματικότητας από την πρώτη κιόλας δόση, τόσο για τα δύο εμβόλια συγκεντρωτικά, όσο και για το καθένα από αυτά μεμονωμένα.

Στα ευρήματα της μελέτης γίνεται λόγος για «εντυπωσιακά αποτελέσματα» των εμβολιασμών ως προς την αποτροπή του κινδύνου να νοσήσει κανείς σοβαρά από τον κορωνοϊό. Μπορείτε να γίνετε πιο συγκεκριμένη;

Διαπιστώσαμε ότι η χορήγηση της πρώτης δόσης του εμβολίου της Pfizer μειώνει σημαντικά τις εισαγωγές σε νοσοκομεία. Συγκεκριμένα, 28 με 34 ημέρες μετά την πρώτη δόση, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου αυτού ανέρχεται σε ποσοστό 85%. Αντιστοίχως, το εμβόλιο της AstraZeneca μειώνει τον κίνδυνο εισαγωγής σε νοσοκομείο κατά 94% μετά την παρέλευση του ίδιου χρονικού διαστήματος. Ασφαλώς, πρόκειται για προκαταρκτικά αποτελέσματα. Ακόμη δεν έχουμε επαρκή δεδομένα για να αξιολογήσουμε την αποτελεσματικότητα των εμβολίων σε μεγαλύτερο χρονικό εύρος. Αλλά το σημαντικό είναι ότι τα εμβόλια δουλεύουν. Τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώνουν τις κλινικές δοκιμές που είχαν προηγηθεί.

Θα λέγατε, λοιπόν, ότι η αποτελεσματικότητα του εμβολίου της AstraZeneca είναι ελαφρώς μεγαλύτερη από αυτή του εμβολίου της Pfizer;

Οχι, δεν μπορούμε να πούμε ότι το ένα εμβόλιο είναι καλύτερο από το άλλο. Στη μελέτη αυτή δεν συγκρίναμε τα εμβόλια μεταξύ τους. Αλλωστε, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι τα εμβόλια της AstraZeneca και της Pfizer χορηγούνται σε διαφορετικές πληθυσμιακές κατηγορίες.

Τι δείχνουν τα ευρήματα για την προστασία που παρέχουν τα εμβόλια στους ηλικιωμένους;

Διαπιστώσαμε υψηλή αποτελεσματικότητα σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Ερευνήσαμε τρεις διαφορετικές κατηγορίες: 18 έως 64, 65 έως 79 και άνω των 80 ετών. Στην τελευταία ομάδα, διαπιστώθηκε ότι τα εμβόλια παρέχουν υψηλό ποσοστό προστασίας έναντι του κορωνοϊού, μειώνοντας τον κίνδυνο νοσηλείας κατά 81%. Πρόκειται για ένα πολύ ενθαρρυντικό εύρημα. Βεβαίως, η μελέτη μας δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί. Εχει υποβληθεί προς επιστημονική αξιολόγηση (peer review).

Αξιολογήσατε και άλλες ιδιότητες των εμβολίων; Για παράδειγμα, εάν ανακόπτουν τη μετάδοση της νόσου ή εάν είναι αποτελεσματικά έναντι των νέων μεταλλάξεων του ιού;

Αυτά είναι δύο πολύ σημαντικά ζητήματα τα οποία δεν ερευνήσαμε σε αυτή τη μελέτη. Σκοπεύουμε, όμως, να το κάνουμε στο μέλλον.

Γνωρίζουμε ποια είναι η βέλτιστη χρονική απόσταση μεταξύ της χορήγησης των δύο δόσεων;

Στη μελέτη μας αξιολογήσαμε τον βαθμό προστασίας που παρέχουν τα εμβόλια μετά τη χορήγηση της πρώτης δόσης. Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε δεδομένα για το τι συμβαίνει μετά τη δεύτερη δόση. Επιπλέον, δεν μελετήσαμε κατά πόσον η αποτελεσματικότητα των εμβολίων μειώνεται με την πάροδο του χρόνου.

Πιστεύετε ότι τα ευρήματα της μελέτης σας μας επιτρέπουν να είμαστε αισιόδοξοι για την καταπολέμηση της πανδημίας;

Αναμφίβολα, προκαλεί αισιοδοξία το εύρημα ότι η αποτελεσματικότητα των εμβολίων είναι αρκετά υψηλή. Είναι πραγματικά ενθαρρυντικό το γεγονός ότι, εκτός από τις κλινικές δοκιμές, έχουμε τώρα αποδείξεις ότι το εμβόλιο λειτουργεί στην «πραγματική ζωή» και προστατεύει τους ανθρώπους. Σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα μέτρα προστασίας, ελπίζουμε ότι τα εμβόλια θα βοηθήσουν να βγούμε από τα λοκντάουν και να επανέλθουμε στην κανονικότητα. Για την ώρα, όμως, πρέπει να διατηρήσουμε σε ισχύ τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, να φοράμε μάσκες και να πλένουμε τα χέρια μας. Κανένα εμβόλιο δεν είναι 100% αποτελεσματικό. Είναι επικίνδυνο να πει κάποιος «επειδή εμβολιάστηκα, θα σταματήσω να ακολουθώ τα μέτρα».

Θα λέγατε ότι είναι σημαντικό να εμβολιαστούν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι;

Αν και δεν είμαι υπεύθυνη για τη χάραξη πολιτικής και δεν παίρνω εγώ αυτές τις αποφάσεις, ναι, ως επιστήμων θα ενθάρρυνα τους πολίτες να κάνουν το εμβόλιο.

Τα ευρήματα της μελέτης προκαλούν αισιοδοξία και για την πορεία της πανδημίας στην Ελλάδα;

Παρότι ερευνήσαμε δεδομένα που προέρχονται από τον πληθυσμό της Σκωτίας, το ελπίζω. Τα δύο αυτά εμβόλια χορηγούνται και στην Ελλάδα, συνεπώς υπάρχει σαφώς αισιοδοξία. Είναι σίγουρα ενθαρρυντικό ότι τα εμβόλια λειτουργούν. Βέβαια, η Ελλάδα πρέπει να κάνει τις δικές της μελέτες για να διαπιστώσει τον βαθμό προστασίας που παρέχουν στον ελληνικό πληθυσμό.