Τα ανακλαστικά μας όσον αφορά στην ρύπανση από τα πλαστικά που απειλεί, θάλασσες, είδη και άνθρωπο, επιχειρεί να κινητοποιήσει η WWF Ελλάς μέσα από μια νέα ιστοσελίδα που δημιούργησε (https://www.wwf.gr/lifestyle/plastic) και τέσσερα νέα σχετικά βίντεο, που μας καλούν να αναλάβουμε δράση και να μην μένουμε θεατές μπροστά στο τεράστιο πρόβλημα. «Είναι τόσο μεγάλο το πρόβλημα που αν δεν δράσουμε άμεσα, εκτιμάται ότι έως το 2050 θα υπάρχουν περισσότερα πλαστικά στη θάλασσα απ’ ό,τι ψάρια» αναφέρει χαρακτηριστικά η περιβαλλοντική οργάνωση. Ας δούμε όμως τα τέσσερα βίντεο:

Ό,τι κάνουμε στη θάλασσα, το βρίσκουμε στο αλάτι λέει το πρώτο βίντεο υπενθυμίζοντας ότι σχεδόν 11.500 τόννοι πλαστικών καταλήγουν στις ελληνικές θάλασσες εξαιτίας της κακής διαχείρισης των απορριμμάτων. Σήμερα το 90% των θαλασσοπουλιών έχουν κάποιο μικρό κομμάτι πλαστικού στο στομάχι τους, από 5 % το 1960, ενώ μία στις δύο θαλάσσιες χελώνες έχουν καταπιεί πλαστικά.

Πρόσφατες έρευνες δείχνουν πως όλοι οι άνθρωποι είμαστε εκτεθειμένοι στην πλαστική ρύπανση και εκτιμάται πως κατά μέσο όρο κάθε ένας από εμάς καταπίνει 5 γραμμάρια μικροπλαστικών την εβδομάδα (ή αλλιώς ¼ του κιλού ετησίως).

Ήρθε το τέλος της πλαστικής σακούλας;  Η ερώτηση του δεύτερου βίντεο μοιάζει ρητορική, για την περιβαλλοντική οργάνωση. Κι αυτό επειδή όπως λέει παρόλο που ο κόσμος ανταποκρίθηκε και περιόρισε σημαντικά την κατανάλωση πλαστικής σακούλας, οι επιχειρήσεις λιανικής πωλούν πλέον πλαστικές σακούλες μεγαλύτερου πάχους, οι οποίες δεν υπόκεινται στο περιβαλλοντικό τέλος. Αυτό κατά την WWF Ελλάς σημαίνει ότι τα έσοδα από το τέλος σχεδόν θα μηδενιστούν κι δεν θα δοθούν πίσω στην κοινωνία, όπως είχε γίνει αρχικά γνωστό.

Και σαν να μην έφτανε αυτό, μπορεί να ζήσουμε την παγκόσμια πρωτοτυπία: να μειωθεί ο αριθμός των σακουλών που πωλούνται στην αγορά, αλλά να αυξηθεί η ποσότητα πλαστικού που χρησιμοποιείται για την παραγωγή τους, λόγω του μεγαλύτερου βάρους των σακουλών που διακινούνται πλέον στην αγορά.

Tί κρύβει ο κάδος ανακύκλωσης, που παραμένει το βασικό σύστημα συλλογής των πλαστικών απορριμμάτων αναρωτιέται το τρίτο βίντεο; Κατά την WWF το 50% του περιεχομένου του κάδου ανακύκλωσης είναι υλικά που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν.

Αυτό επί της ουσίας καταστρέφει όλη τη διαδικασία ανακύκλωσης, με αποτέλεσμα ένας μεγάλος όγκος πλαστικών να καταλήγει στη χωματερή αντί να ανακυκλωθεί. Παρότι η Ελλάδα έχει νόμο για τη διαλογή στην πηγή – δηλαδή την ξεχωριστή διαλογή ανακυκλώσιμων υλικών σε διαφορετικούς κάδους – εδώ και χρόνια αδυνατεί να το εφαρμόσε.

Ποιος φταίει πραγματικά και ποιος τελικά πληρώνει ερωτά το τέταρτο βίντεο; Κατά την περιβαλλοντική οργάνωση για να δημιουργηθεί ένα ξεχωριστό ρεύμα για την ανακύκλωση των πλαστικών απορριμμάτων και για να αναληφθούν νέες πρωτοβουλίες περιορισμού των πλαστικών μιας χρήσης, απαιτούνται πόροι. Οι πόροι αυτοί συνήθως προέρχονται από τη λεγόμενη «διευρυμένη ευθύνη παραγωγού», δηλαδή τις επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν πλαστικά για τα προϊόντα τους, οι οποίες υποχρεούνται να πληρώνουν για τη διαχείριση των απορριμμάτων που παράγουν (πχ. πλαστικά μπουκάλια νερού και αναψυκτικών, πλαστικές συσκευασίες τροφίμων κτλ).

Όμως, στην χώρα μας όπως υπογραμμίζει η WWF Ελλάς οι επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν πλαστικά εάν πληρώνουν, δίνουν ελάχιστα σε σχέση με άλλες χώρες (π.χ. η Ελλάδα πληρώνει μόλις 66€ ανά τόνο παραγόμενων πλαστικών απορριμμάτων, όταν η Ιταλία πληρώνει 188€ ανά τόνο, το Βέλγιο και η Γαλλία πάνω από 280€ ο τόνος, η Εσθονία 406€ ο τόνος και η Γερμανία πάνω από 500€ ανά τόνο).

Να σημειωθεί ότι η επίκειται και στην Ελλάδα η εφαρμογή της νέας Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904 για τα πλαστικά μιας χρήσης. Η Οδηγία που πρέπει να ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο το αργότερο έως το 2021, προβλέπει:

  • Την απαγόρευση αρκετών πλαστικών μιας χρήσης, όπως πλαστικά μαχαιροπήρουνα, καλαμάκια, μπατονέτες, αναδευτήρες, πλαστικά δοχεία από διογκωμένο πολυστυρένιο.
  • Την υποχρέωση των καπνοβιομηχανιών να πληρώνουν για μέτρα διαχείρισης των αποτσίγαρων, των οποίων το φίλτρο είναι εν μέρει κατασκευασμένο από πλαστικό.
  • Την υποχρέωση να συλλέγεται το 77% των πλαστικών μπουκαλιών έως το 2025 και το 90% έως το 2029.
  • Την υλοποίηση δράσεων ενημέρωσης των πολιτών.

Στο μεταξύ κάθε ευαισθητοποιημένος πολίτης μπορεί να κάνει πολλά για να συμβάλλει στον περιορισμό της πλαστικής ρύπανσης, όπως τονίζει η WWF αρχίζοντας από σήμερα.

  • Μείωσε τη χρήση πλαστικών μπουκαλιών. Είναι από τα πιο κοινά σκουπίδια που καταλήγουν στη θάλασσα. Έχε πάντα μαζί σου ένα επαναχρησιμοποιήσιμο μπουκάλι.
  • Πες όχι στο πλαστικό καλαμάκι. Χρειάζονται ως και 200 χρόνια για να αποσυντεθούν.
  • Πες όχι στα πλαστικά μαχαιροπήρουνα.
  • Περιόρισε τη χρήση πλαστικής μεμβράνης. Ανακυκλώνεται πολύ δύσκολα.
  • Χρησιμοποίησε επαναχρησιμοποιημένα δοχεία.

Να πετάς αποκλειστικά στον μπλε κάδο ανακύκλωσης όσα πλαστικά δεν μπορείς να αποφύγεις και να ανακυκλώνεις σωστά ώστε να μην επιμολύνεται όλος ο κάδος.