Είναι ολοένα και σαφέστερο πως ο Ντόναλντ Τραμπ εκπροσωπεί μια αποχώρηση όσον αφορά τη στάση της Αμερικής έναντι του κόσμου. Οι ΗΠΑ δεν θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν τον ηγετικό διεθνή ρόλο που καθόριζε την εξωτερική πολιτική τους επί 75 χρόνια, τόσο υπό Δημοκρατικούς όσο και υπό Ρεπουμπλικανούς προέδρους. Επί του παρόντος τελείται μια μετατόπιση από έναν κόσμο δομημένων σχέσεων και σταθερών θεσμών, κυριαρχούμενο από τις ΗΠΑ, προς κάτι άλλο. Ποια θα είναι αυτή η εναλλακτική, ωστόσο, παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστο. Αυτό που γνωρίζουμε, είναι πως δεν υπάρχει εναλλακτική μεγάλη δύναμη, πρόθυμη και ικανή να παρέμβει και να πάρει τη θέση των ΗΠΑ.

Η Κίνα μνημονεύεται συχνά ως υποψήφια, αλλά η ηγεσία της επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο στην ενίσχυση της εσωτερικής τάξης και στη διατήρηση τεχνητά υψηλών ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης ώστε να αποτρέπει τη λαϊκή αναταραχή. Παρομοίως, η Ρωσία είναι μια χώρα με περιορισμένη βάση οικονομίας και με επικεφαλής μια κυβέρνηση επικεντρωμένη στη διατήρηση της εξουσίας στο εσωτερικό και στην επανεγκαθίδρυση της ρωσικής επιρροής στη Μέση Ανατολή και στην Ευρώπη. Οσο για την τελευταία, η προσοχή της αποσπάται από ερωτήματα για τη σχέση μεταξύ των κρατών-μελών και της ΕΕ. Ως αποτέλεσμα, η ήπειρος ως σύνολο είναι λιγότερο ισχυρή από το άθροισμα των μελών της –κανένα από τα οποία δεν είναι αρκετά μεγάλο ώστε να υποκαταστήσει την Αμερική στην παγκόσμια σκηνή. Η εκλογή του Εμανουέλ Μακρόν ανέδειξε μια κυβέρνηση στρατευμένη στη μεταρρύθμιση της ΕΕ. Η ίδια η ΕΕ ωστόσο αντιμετωπίζει ένα αβέβαιο μέλλον, δεδομένου του Brexit και των κρίσεων σε αργή κίνηση στην Ιταλία και στην Ελλάδα.

Η απουσία ενός και μοναδικού διαδόχου των ΗΠΑ δεν σημαίνει πως αυτό που έπεται είναι το χάος. Τουλάχιστον επί της αρχής, οι πιο ισχυρές χώρες στον κόσμο θα μπορούσαν να συνεργαστούν ώστε να καλύψουν το κενό. Στην πράξη, όμως, αυτό δεν θα συμβεί καθώς οι χώρες αυτές στερούνται τις δυνατότητες, την εμπειρία, και πάνω από όλα λείπει η ομοφωνία όσον αφορά το τι πρέπει να γίνει και ποιος μπορεί να το κάνει. Μια πιο πιθανή εξέλιξη είναι η ανάδυση ενός μείγματος τάξης και αταξίας τόσο σε περιφερειακό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Ενυπάρχει όμως μια κάποια ειρωνεία σε αυτή την παγκόσμια τροπή. Για δεκαετίες, πολλές χώρες επέκριναν την αμερικανική πολιτική, τόσο για αυτό που ήταν όσο και για αυτό που δεν ήταν. Οι ίδιες αυτές χώρες αντιμετωπίζουν σήμερα την προοπτική ενός κόσμου στον οποίο η αμερικανική ηγεσία πιθανότατα θα παίζει μικρότερο ρόλο. Δεν είναι καθόλου σαφές αν είναι προετοιμασμένες για αυτό.

Ο Ρίτσαρντ Χάας είναι πρόεδρος του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (Council on Foreign Relations). Υπήρξε διευθυντής Σχεδιασμού Πολιτικής στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ (2001-2003), ειδικός απεσταλμένος του προέδρου Τζορτζ Μπους υιού στη Βόρεια Ιρλανδία και συντονιστής για το μέλλον του Αφγανιστάν

Τελευταία Νέα