Ο νόμος – πλαίσιο της Αννας Διαμαντοπούλου για τη λειτουργία των πανεπιστημίων ήταν αυτός που πέρασε από τη Βουλή με την ευρύτερη πλειοψηφία που έχει επιτύχει νόμος εδώ και πολλά χρόνια. Και επίσης αυτός που πολεμήθηκε με τον μεγαλύτερο ζήλο.

Το νέο νομοσχέδιο για τα ΑΕΙ του Κώστα Γαβρόγλου σηματοδοτεί και επίσημα το τέλος του νόμου αυτού, με την αντικατάσταση των Συμβουλίων των ιδρυμάτων από περιφερειακά Συμβούλια και την επιστροφή της παλιάς διαδικασίας εκλογής πρύτανη, χωρίς προεπιλογή αλλά ούτε και προκήρυξη διεθνούς ενδιαφέροντος.

Σήμερα επίσης τα πανεπιστήμια υποχρηματοδοτούνται σε τέτοιο βαθμό (υπολογίζεται ότι η χρηματοδότησή τους μειώθηκε πάνω από 60% από το 2009), που δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν ούτε στα ανελαστικά έξοδα λειτουργίας τους. Στη φοιτητική μέριμνα, η κατάσταση είναι οριακή. Ακόμα κι όταν καίγεται ένας λαμπτήρας, ζητείται συχνά από τους φοιτητές να τον πληρώσουν, ενώ η σίτιση είναι προβληματική σε πολλές εστίες. Πρόσφατα κραυγές αγωνίας για την υποχρηματοδότηση εξέπεμψαν ο πρύτανης του Πολυτεχνείου Αθήνας Γιάννης Γκόλιας και του Αριστοτελείου Περικλής Μήτκας. Σε όλα τα ιδρύματα, ζωοδότης λογαριασμός –που τα βοηθά να μη βάλουν λουκέτο –έχει απομείνει μόνο ο Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Ερευνας (ΕΛΚΕ), από τον οποίο αντλούν πλέον χρήματα για σχεδόν όλες τους τις ανάγκες. Κι όμως, αντί η πολιτεία τουλάχιστον να διευκολύνει την κατάσταση, έχει θεσπίσει τόσους εξονυχιστικούς ελέγχους στον ΕΛΚΕ που, όπως λέει στα «ΝΕΑ» ο πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Διονύσης Ασημακόπουλος, ο ΕΛΚΕ, με σχεδόν 1/4 του προσωπικού του να ασχολείται με τους ελέγχους, έχει σχεδόν παραλύσει με αποτέλεσμα να χάνονται χρήματα, ενώ οι έλληνες ερευνητές να εγκαταλείπουν ή να μην προτιμούνται ως συντονιστές ερευνητικών προγραμμάτων ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος γιατί οι Ευρωπαίοι φοβούνται ότι το πρόγραμμα θα «σκαλώσει» στους ελέγχους!

ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΗΣ ΦΕΡΑΡΙ. «Δεν είναι δυνατόν να ζητείται ακριβής προϋπολογισμός ερευνητικού έργου όταν αυτό αφορά λ.χ. ένα πείραμα στη θάλασσα, όπου μπορεί από ένα μπουρίνι να σπάσει κάποιο εργαλείο. Γίνονται τόσο πολλοί έλεγχοι σήμερα, που μπλοκάρεται η έρευνα» καταλήγει. Και γιατί όλα αυτά; Επειδή πριν από περίπου 20 χρόνια είχε προκύψει το σκάνδαλο του Παντείου, όπου υπάλληλοι και πανεπιστημιακοί χρησιμοποίησαν τον ΕΛΚΕ για να αγοράσουν… Φεράρι και ακριβές μπανιέρες. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι δεν μπορεί μια ολόκληρη χώρα να φυσάει το γιαούρτι 20 χρόνια μετά επειδή ένα ίδρυμα «κάηκε στον χυλό», όμως οι περιπέτειες του ΕΛΚΕ φαίνεται πως συνεχίζονται. Προ ημερών ο εισαγγελέας Θεσσαλονίκης άσκησε κακουργηματική ποινική δίωξη εις βάρος πρώην πρυτάνεων του Αριστοτελείου και εναντίον των προεδρείων του ΕΛΚΕ επειδή την περίοδο 1999-2014 εμφανίζεται απώλεια εσόδων ύψους 37 εκατ. ευρώ από τα χρήματα που όφειλαν να καταβάλουν στον λογαριασμό όσοι εκ των καθηγητών του ιδρύματος ασκούσαν παράλληλα ελευθέρια επαγγέλματα. Οι υπόχρεοι καθηγητές υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τα 1.000 άτομα. Καταφανώς υπάρχει μια υπερβολή στη δίωξη, γεγονός που οδήγησε τον Κώστα Γαβρόγλου να δηλώσει ότι θα καλύψει αναδρομικά με νόμο τους πρυτάνεις. Οσο για τους καθηγητές, έχει πλέον θεσπιστεί ακόμα και άρση φορολογικού απορρήτου για τις ανάγκες υπολογισμού των οφειλόμενων ποσών προς τον ΕΛΚΕ από ελεύθερο επάγγελμα. Δεν είναι εύκολη υπόθεση λοιπόν η απλοποίηση των διαδικασιών και ευτυχώς που τελευταία η έρευνα στα ΑΕΙ κάπως κινείται και πάλι χάρη στο Ελληνικό Ιδρυμα Ερευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) και τη διάθεση πρόσθετων πόρων ύψους 240 εκατ. ευρώ κατά την τριετία 2017-2019.

Την ίδια στιγμή που ούτε το 10% των πανεπιστημιακών τμημάτων της χώρας δεν διαθέτει πλέον καλές υποδομές. Τελευταίο παράδειγμα, η Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών –η οποία προσφέρει δωρεάν οδοντιατρικές εργασίες σε χιλιάδες ασθενείς με οικονομική αδυναμία –αποφάσισε πρόσφατα πως δεν μπορεί να προσφέρει τις υπηρεσίες της χωρίς εξοπλισμό και αναλώσιμα, γι’ αυτό οι καθηγητές της αποφάσισαν αποχή διαρκείας από το κλινικό και εκπαιδευτικό τους έργο. Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση δεν διευκολύνει τα πανεπιστήμια να βρουν μόνα τους νέους πόρους. Ο Γαβρόγλου, «φρενάροντας» πρόσφατο αίτημα του Πανεπιστημίου Αθηνών να ιδρύσει η Φιλοσοφική προπτυχιακό τμήμα στην Αγγλική Γλώσσα για σπουδές στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία που θα απευθυνόταν σε αλλοδαπούς (είπε ότι δεν υπάρχει νόμος που να το επιτρέπει, ενώ και οι σπουδές θα ήταν τριετείς), δήλωσε «ανοιχτός» να συζητήσει για εξωστρέφεια, για τη δυνατότητα αγγλόφωνων τμημάτων και τον ρόλο του Διεθνούς Πανεπιστημίου, αλλά με εξαιρετικά αυστηρούς όρους: «Οχι μπίζνα, επί της ουσίας» είπε. Ομως εξ ορισμού τα αγγλόφωνα προπτυχιακά τμήματα σε όλα τα ΑΕΙ του κόσμου λειτουργούν και σαν μπίζνα. Τι άλλο περιμένει κανείς όταν χώρες όπως η Ολλανδία ή η Ουγγαρία λ.χ. έχουν αγγλόφωνα προπτυχιακά, αν όχι έσοδα απο ξένους φοιτητές; Αυτό πάντως από μόνο του δεν τα κάνει λιγότερο ποιοτικά.

ΟΙ ΘΛΙΒΕΡΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ. Τζίφος λοιπόν κι από εκεί. Αφού όμως η εξωστρέφεια πνίγεται ενώ η κρίση γιγαντώνεται, ακούγεται λογικό ότι σχεδόν διπλασιάστηκαν μέσα στην τελευταία δεκαετία οι «λιμνάζοντες» φοιτητές στα ελληνικά πανεπιστήμια, όπως προέκυψε από πρόσφατη μελέτη του ίδιου του υπουργείου Παιδείας. Επίσης το 10% των ελλήνων πτυχιούχων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης μεταναστεύει στο εξωτερικό. Περιττό να αναφερθεί ότι λόγω των υψηλών προσόντων και κατάρτισης αυτών των επιστημόνων, η «σχετική ζημιά» για την Ελλάδα είναι πολύ υψηλότερη. Επισημαίνεται ακόμα η ισχνή σύνδεση της ανώτατης εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας: η απασχόληση των αποφοίτων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης παρουσιάζει σημαντική μείωση τα τελευταία χρόνια της κρίσης. Το 2007 το 70,1% των αποφοίτων 20-34 ετών είχε απασχόληση για διάστημα από 1 έως 3 χρόνια, όμως το 2013 το ποσοστό αυτό διαμορφώθηκε στο 45,4%, δείχνοντας την τρομακτική αύξηση της ανεργίας των νέων. Ακόμα, το πλήθος του διδακτικού προσωπικού στα ΑΕΙ έχει μειωθεί κατά 40% τα τελευταία χρόνια.

Τελευταία Νέα