[Αριστερά της Εδέμ] Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες

Τώρα που πέρασε η 3η Σεπτεμβρίου, είναι νομίζω καλή στιγμή για μερικές παρατηρήσεις. Γενικότερα, τα τελευταία χρόνια εξελίσσονται δύο τάσεις: η πρώτη θέλει να ενοχοποιήσει πλήρως τη Μεταπολίτευση ως την ιστορική φάση όπου με ηγεμονία του ΠΑΣΟΚ μεγεθύνθηκαν όλες οι αντιφάσεις του νεοελληνικού σχηματισμού. Συχνά αυτή η ρητορεία μιλάει απαξιωτικά για τις τότε συντελούμενες διαστρωματώσεις, για τη διεύρυνση των δικαιωμάτων και της δημοκρατίας (προφανώς κάτω και απ’ την πίεση του εργατικού κινήματος και της ύπαρξης του σοσιαλιστικού στρατοπέδου), για το γεγονός πως το μεταπολεμικό κράτος μετασχηματίστηκε υπέρ των πιο αποκλεισμένων, χωρίς βέβαια να κλονίζεται ο βασικός πυρήνας της αντίθεσης κεφαλαίου – εργασίας και άρα των ταξικών δεδομένων.

Η δεύτερη τάση, απ’ τα αριστερά δυστυχώς, μιλάει χλευαστικά κατά του ΠΑΣΟΚ με γνώμονα μόνο τη συρρίκνωσή του κατά την έναρξη του πρώτου μνημονιακού κύκλου και τη σύμπραξή του με τη Νέα Δημοκρατία.

Και οι δύο προσεγγίσεις είναι βαθιά προβληματικές. Η πρώτη παραβλέπει πως η Μεταπολίτευση ήταν ένα σύνολο διεργασιών όπου τον τόνο έδιναν μια σειρά αντιφάσεων αλλά και υπαρκτών βελτιώσεων στο κοινωνικό πεδίο. Η δεύτερη δεν διαβλέπει πως το ΠΑΣΟΚ και στους τρεις κύκλους του υπήρξε ένα κόμμα που εξέφρασε κοινωνικές συμμαχίες και καθολικές συμπεριφορές. Σχεδόν ταυτίστηκε με τη δημόσια Διοίκηση και ανέπτυξε το δικό του κράτος, ένα κράτος που στον πυρήνα του είχε ώς τότε την εθνικόφρονα σύσταση, αλλά πέτυχε ρωγμές και τομές που μετασχημάτισαν αρκετά τον ώς τότε συσχετισμό.

Θα ήταν δικαιότερο σήμερα να γινόταν μια συνολική σκληρή κριτική στο ΠΑΣΟΚ ως κόμμα – ρεύμα που προσεταιρίστηκε την εαμική κληρονομιά, ως το κόμμα που βαρύνεται με την ΟΝΕ και τη σύμπραξη στον διαμελισμό της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας, τη δολοφονία Καλτεζά ή το Χρηματιστήριο.

Και αυτό θα είχε κάποια αξία αν καθόμασταν κάποτε σοβαρά να δούμε γιατί υπήρξε ηγεμονικό μέσα σε τρεις δεκαετίες, γιατί γοήτευσε τα αποκλεισμένα στρώματα, γιατί μετασχηματίστηκε κι αυτό κάτω απ’ την ίδια την κοινωνία που το ίδιο σχημάτιζε, πού έβαλε τη σφραγίδα του θετικά στην περιπέτεια του λαού μας και πότε άρχισε να γίνεται όμηρος των νέων αστικών τζακιών που το ίδιο ενθάρρυνε. Να δούμε επίσης πώς πέρα από την τεράστια πολιτική του επιρροή καθόρισε τα ήθη και την αισθητική, όχι απαραιτήτως αρνητικά αλλά σίγουρα προς συζήτηση. Μια συζήτηση που μπορεί να γίνει όμως από σοβαρούς ανθρώπους και μόνον. Kαι αυτό γιατί η πολιτική κληρονομιά του ΠΑΣΟΚ σήμερα διαποτίζει ακόμη όλο το πολιτικό σύστημα.