Ο αιώνας των Πούλιτζερ

Παρά τα εκατό χρόνια της, η ιδέα που είχε ο ουγγροαμερικανός δημοσιογράφος – εκδότης Γιόζεφ Πούλιτζερ να θεσπίσει βραβεία δημοσιογραφίας και λογοτεχνίας πίσω στο 1916 παραμένει ακμαία.

Η φετινή επετειακή τελετή για τον θεσμό (δύο χρόνια πιο παλιός από τα Οσκαρ) πραγματοποιήθηκε και είχε και γαλανόλευκη απόχρωση. Το πρακτορείο ειδήσεων Reuters και η εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάιμς» τιμήθηκαν από κοινού στην κατηγορία για φωτογραφία Breaking News (Εκτακτης Επικαιρότητας) για τη φωτογραφική κάλυψη της προσφυγικής κρίσης στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Επικεφαλής της ομάδας του Reuters για την Ελλάδα και την Κύπρο είναι ο Γιάννης Μπεχράκης, που μαζί με τους Αλκη Κωνσταντινίδη και Αλέξανδρο Αβραμίδη αποτύπωσαν με μοναδικό τρόπο την προσφυγική κρίση.

Οι διακρίσεις για τις ειδησεογραφικές καλύψεις σε εμπόλεμες περιοχές κλείνουν έναν κύκλο που άνοιξε το 1916. Το πρώτο βραβείο στην ιστορία του θεσμού απονεμήθηκε το 1917 στον Χέρμπερτ Μπάγιαρντ για τα ρεπορτάζ από τη μάχη του Σομ που δημοσιεύθηκαν στη «Νιου Γιορκ Γουόρλντ» υπό τον τίτλο «Μέσα στη Γερμανική Αυτοκρατορία», τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο 1916. Με περισσότερα από ένα εκατομμύριο θύματα και 1,7 εκατ. βλήματα, ήταν και μια από τις πιο αιματηρές στην ανθρώπινη ιστορία.Το επίσης εμπόλεμο 1937 ταυτίζεται με μια ιστορική πρωτιά: τιμήθηκε με Πούλιτζερ η πρώτη δημοσιογράφος. Η Βρετανίδα Αν Ο’Χερ ΜακΚόρμικ των «Νιου Γιορκ Τάιμς» διακρίθηκε για τις ανταποκρίσεις που έστελνε από την Ευρώπη του 1936. Ακριβώς έναν χρόνο μετά η Μάργκαρετ Μίτσελ τιμήθηκε για το θρυλικό «Οσα παίρνει ο άνεμος» και τρία χρόνια μετά το βραβείο της κατηγορίας απονεμήθηκε στον Τζον Στάινμπεκ για το εμβληματικό «Τα σταφύλια της οργής».

ΧΕΜΙΝΓΟΥΕΪ ΚΑΙ ΧΑΡΠΕΡ ΛΙ. Καθώς η Αμερική άφηνε πίσω της τον πόλεμο το 1953, ο Ερνεστ Χέμινγουεϊ για τον τρόπο που παρουσίασε τον αμερικανικό τρόπο ζωής στο «Ο γέρος και η θάλασσα» τιμήθηκε με το σχετικό Πούλιτζερ. Μια από τις λογοτεχνικές κορυφές του θεσμού είναι ταυτισμένη με το μυθιστόρημα «Οταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» της Χάρπερ Λι. Το 1962 το βιβλίο τής αποκαλούμενης και «συγγραφέως του ενός βιβλίου» που καθόρισε τη λογοτεχνία του 20ού αιώνα,καθώς έθιξε τα φυλετικά προβλήματα του αμερικανικού Νότου, βραβεύθηκε με το Πούλιτζερ Μυθιστορήματος.

ΒΙΕΤΝΑΜ ΚΑΙ ΓΟΥΟΤΕΡΓΚΕΪΤ. Την ίδια περίοδο το κίνημα της αντικουλτούρας ήταν σε πλήρη εξέλιξη εξαιτίας της εκτεταμένης στρατιωτικής επέμβασης της κυβέρνησης των ΗΠΑ στονπόλεμο του Βιετνάμ. Το καρέ με την εν ψυχρώ εκτέλεση του Βιετκόνγκ Νγκουγέν Βαν Λεμ από τον επικεφαλής της εθνικής αστυνομίας του Νότιου Βιετνάμ, στρατηγό Νγκουγέν Νγκοκ Λόαν την 1η Φεβρουαρίου 1968 πέρασε στην Ιστορία ως «η φωτογραφία που “νίκησε” τον πόλεμο του Βιετνάμ» και χάρισε στον Εντι Ανταμς του Associated Press το Πούλιτζερ του 1969. Εναν χρόνο μετά οι ανταποκρίσεις του Σίμουρ Χιρς για τη σφαγή στο Μάι Λάι το 1969 του απέφεραν την κορυφαία δημοσιογραφική διάκριση της κατηγορίας Διεθνές Ρεπορτάζ. Στα αρχεία του δημοσιογραφικού θεσμού είναι καταχωρισμένη μια φωτογραφία με τον τίτλο «Ο τρόμος του πολέμου» (1973). Είναι η στιγμή που η 9χρονη τότε Κιμ Πουκ –με το σώμα της μια ολόκληρη πληγή εγκαυμάτων –και τα αδέλφια της τρέχουν για να γλιτώσουν από την κόλαση των ναπάλμ. Την απαθανάτισε ο 21 ετών τότε Χουν Κονγκ Ουτ του Associated Press και συμπυκνώνει τον τρόμο του πολέμου με τρόπο που οι λέξεις δεν θα μπορούσαν να περιγράψουν.

Πίσω στις ΗΠΑ οι νεαροί, ρεπόρτερ Μπομπ Γούντγουορντ και Καρλ Μπέρνστιν χάρισαν το Πούλιτζερ Κοινωνικού Ρεπορτάζ στην «Ουάσιγκτον Ποστ» για την αποκάλυψη του σκανδάλου Γουότεργκεϊτ το 1973.

Την άνοιξη του1993ο Κάρτερ ταξίδεψε στο ΝότιοΣουδάν. Στο χωριό Αγιόντ συνάντησε ένα εξαντλημένο και αποστεωμένο μικρό κορίτσι λίγο πριν φτάσει στον σταθμό τροφοδοσίας τουΟΗΕ. Ακολουθώντας τις γενικές οδηγίες τής μη επαφής με τα θύματα, ο Κάρτερ φωτογράφισε το μικρό κορίτσι και το όρνεο που καραδοκούσε. Οι«Νιου Γιορκ Τάιμς»αγόρασαν και δημοσίευσαν αμέσως τηφωτογραφία. Αν και προκάλεσε διαμαρτυρίες και κατηγορίες εναντίον του φωτογράφου, η δημοσίευσή της είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της βοήθειας στα πληγέντα χωριά του Σουδάν. Το Μάιο του 1994 ο Κέβιν Κάρτερ παρέλαβε τοΠούλιτζερ Αξιόλογης Φωτογραφίας.

ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΣΝΟΟΥΝΤΕΝ. Για την ειδική έκδοση που δημοσίευσαν οι «Νιου Γιορκ Τάιμς» αμέσως μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 απέσπασαν το βραβείο Κοινωνικού Ρεπορτάζ και για την υπό αντίξοες συνθήκες εξαιρετική κάλυψη που έκανε το προσωπικό της «Γουόλ Στριτ Τζέρναλ» βραβεύτηκε με το Πούλιτζερ Εκτακτης Επικαιρότητας. Η δημοσιογραφική έρευνα τεσσάρων ρεπόρτερ της «Μπόστον Γκλόουμπ» το 2001 που αποκάλυψε σκάνδαλο σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων από ιερείς της Καθολικής Εκκλησίας στις ΗΠΑ απέφερε στην εφημερίδα το βραβείο του Κοινωνικού Ρεπορτάζ. Ο θεσμός εναρμονίστηκε το 2011 για μια ακόμη φορά με τις εξελίξεις των καιρών. Για πρώτη φορά παίρνει Πούλιτζερ μια έρευνα δημοσιευμένη online. Οι ρεπόρτερ Τζέσι Εϊζινγκερ και Τζέικ Μπέρνστιν του Propublica.org κέρδισαν στην κατηγορία του Εθνικού Ρεπορτάζ. Το θέμα με τίτλο «The Wall Street Money Machine» αποκάλυψε τον χρηματιστηριακό τζόγο που είχαν στήσει τραπεζίτες πάνω σε υποθήκες στεγαστικών δανείων που επρόκειτο να γίνουν επισφαλή. Από τις βραβεύσεις των τελευταίων ετών ξεχωρίζει η διάκριση για το Κοινωνικό Ρεπορτάζ του 2014 που μοιράστηκαν οι δημοσιογράφοι των «Γκάρντιαν» και «Ουάσιγκτον Ποστ» για την κάλυψη και δημοσιοποίηση των πληροφοριών που έδωσε ο Εντουαρντ Σνόουντεν για τις παρακολουθήσεις και τις πρακτικές της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας των ΗΠΑ.