Υπάρχει ένα βίντεο, διαθέσιμο στο YouTube, με τον Βαν Μόρισον και τον Μπομπ Ντίλαν να κάθονται σε ένα πεζουλάκι και να τσαγρουνίζουν χαλαροί και ωραίοι τις κιθάρες τους. Είναι από ντοκιμαντέρ του BBC και, όπως φαίνεται από τα πρώτα πλάνα, γυρίστηκε στην Αθήνα, στον λόφο του Φιλοπάππου, απέναντι από την Ακρόπολη. Παίζουν το «Crazy Love» και ο οπερατέρ δεν τσιγκουνεύεται τα κοντινά στον Παρθενώνα. Είναι Ιούνιος του 1989. Οι δύο μουσικοί βρίσκονται στη χώρα για μια συναυλία από εκείνες που, χρόνια μετά, χαρακτηρίζονται αξέχαστες.

Πριν από εκείνες του ’93 και του ’10, αυτή ήταν η πρώτη του Ντίλαν στην Ελλάδα. Οι «ντιλανικοί», βέβαια, δεν ήταν πάντα τυχεροί. Οποιος έζησε στις αρχές του ’60, τονίζει ο παραγωγός Γιάννης Πετρίδης, γνωρίζει πόσο μικρή ήταν τότε η μουσική πληροφόρηση. Οσοι αναζητούσαν ξένους καλλιτέχνες συντονίζονταν κυρίως στον σταθμό της αμερικανικής βάσης. Ο ίδιος γνώρισε τον μουσικό από διασκευές των Peter, Paul & Mary στο «Blowin’ in the Wind», των Byrds, φυσικά, («υπέροχο το ηλεκτρικό «Mr. Tambourine Man»») και κυρίως έπειτα από «αυτό το αριστούργημα, το «Like a Rolling Stone»». Θα χρειαζόταν, όμως, καιρός μέχρι να γίνει ευρύτερα γνωστός. Ο Πουλικάκος διασκεύαζε το «All Along the Watchtower», ο Σαββόπουλος επίσης, ο Τάσος Φαληρέας έφερνε δίσκους του στο Pop Eleven, μέχρι εκεί όμως. «Και στη δικτατορία», λέει ο Πετρίδης, «τα πράγματα ήταν πολύ χειρότερα».

Ηταν περίπου η εποχή που η Ευγενία Συριώτη περιόδευε στις ΗΠΑ, συμμετέχοντας σε φοιτητικά φολκ φεστιβάλ, όπως και ο Ντίλαν με την Τζόαν Μπάεζ. Καμιά φορά γινόταν χαμός, θυμάται, έπεφτε τόσο ξύλο που δεν άρχιζαν καν οι συναυλίες τους.

Σε κάποια διοργάνωση συναντήθηκε με τον μουσικό, συστήθηκαν, «α, ωραία η Ελλάδα», της είπε και συνέχισαν το πρόγραμμά τους. Της φάνηκε «λιγομίλητος, ευγενής, αλλά κλειστός και αποτραβηγμένος». Οταν γύρισε στην Ελλάδα, της ήταν, λέει, αδύνατον να μην τραγουδάει το «Blowin’ in the Wind» στις συναυλίες της και οι άνθρωποι της δικτατορίας δεν καταλάβαιναν τους πολιτικούς στίχους του. Μία φορά μόνο, το ’67, στην Ελληνοαμερικανική Ενωση, ενώ η πρώτη βραδιά εξελίχθηκε κανονικά, αφού πιθανώς κάποιος σφύριξε στην Ασφάλεια τι συνέβαινε, η δεύτερη απαγορεύτηκε: «Σε αυτές τις περιπτώσεις ο σύζυγός μου, δημοσιογράφος David Burke, τηλεφωνούσε και ρωτούσε γιατί με κρατούσαν. «Τραγουδάει απαγορευμένα» έλεγαν εκείνοι. «Ώστε απαγορεύεται ο Ντίλαν στην Ελλάδα;», έλεγε αυτός. «Θα το μεταδώσω απόψε»».

Ο… ΝΤΑΪΛΑΝ. Τα πράγματα στο μεταξύ δούλευαν μάλλον υπογείως. Κάποια 45άρια είχαν κυκλοφορήσει από τη CBS και ο άνθρωπός μας αναφερόταν στον Τύπο ως «Ντάιλαν». Στο οπισθόφυλλο του «Φορτηγού» του Σαββόπουλου είχε τυπωθεί το «αυτά που θ’ ακούσετε εδώ μέσα δεν είναι ακριβώς τραγούδια, είναι μάλλον μια σειρά ασκήσεις αναπνοής», όπως και στο αντίστοιχο του «Highway 61 Revisited», ενώ οι «Πίσω μου σελίδες» ή ο «Αγγελος εξάγγελος» ήταν ξεκάθαρες αναφορές.

Το 1973 η Συριώτη θα παρέδιδε βιβλίο με τίτλο «Τα τραγούδια του Μπομπ Ντίλαν» (εκδ. IBC) και το 1976 κυκλοφόρησε το «Desire». Τότε μυήθηκε και ο συγγραφέας Γιώργος-Ικαρος Μπαμπασάκης. Ηταν τυχερή η παρέα του, λέει, γιατί είχαν τον Φαληρέα να τους λέει «είστε χαζοί που δεν ακούτε Ντίλαν». Λόγω οικονομικών κανόνιζαν ποιος θα αγοράσει ποιον δίσκο, ενώ ειδικά με το «One More Cup of Coffee», θυμάται, γινόταν χαμός.

ΠΟΙΗΜΑΤΑ, ΒΙΒΛΙΑ. Αλλοι «ντιλανόφρονες» ήταν ο Λευτέρης Πούλιος, με σχετικό ποίημά του, ο ομότεχνός του Πέτρος Μοροζίνης, με την καμπάνια του να δοθεί Νομπέλ στον τραγουδοποιό, ή ο Γιάννης Τζώρτζης με το «Bob Dylan / Ενα όχημα» (εκδ. Βασδέκη). Ο ίδιος ο Μπαμπασάκης έγραψε το «Bob Dylan / Τραγούδια» (εκδ. Ianos). Η αυτοβιογραφία του ανδρός («Η ζωή μου», εκδ. Μεταίχμιο) είναι σήμερα δυσεύρετη, ίσως γιατί με τα πολλά ο συγγραφέας της παγιώθηκε στην ντόπια μουσική συνείδηση. Οπως προσυπογράφει και ο Πετρίδης, τελικά μεγάλο ρόλο έπαιξε ο Φαληρέας, είτε από το δισκάδικο είτε από τη Sony, ενώ ο Σαββόπουλος, «μπορούμε να πούμε ότι είναι το αντίστοιχο του Ντίλαν στην Ελλάδα». Η Συριώτη από την πλευρά της νιώθει ότι ο Ντίλαν πρωτοαγαπήθηκε στη χώρα της κυρίως λόγω του πολιτικού προσήμου του.
Κατά τα άλλα, ας λένε μερικοί σήμερα, ενόψει της τέταρτης επίσκεψής του, «έλα μωρέ, πλέον απλώς διαβάζει τους στίχους». «Μπούρδες» απαντά ο Μπαμπασάκης, «τον Ντίλαν τον ακούς όπως διαβάζεις Μέλβιλ, Τσάντλερ, Αριστοτέλη». «Πάντα έχει νόημα ο Ντίλαν, για κάθε νεολαία» λέει η Συριώτη. «Αν ενδιαφέρονται για τη μουσική, οι νέοι πρέπει να τον ακούσουν», καταλήγει ο Πετρίδης. «Θα καταλάβουν ότι είναι ο αρχιερέας, ο πρώτος, ο ένας και μοναδικός».

Με τον Βαν Μόρισον στου Φιλοπάππου

Ντίλαν και Μόρισον με φόντο την Ακρόπολη; Κι όμως, στις 29 Ιουνίου του 1989, έπειτα από μια συναυλία τους στην Αθήνα (και ενώ ο Ντίλαν είχε εμφανιστεί δύο ημέρες πριν και στην Πάτρα), οι δύο άνδρες καταγράφονται σε ντοκιμαντέρ του BBC με θέμα τις ζωντανές εμφανίσεις του Βαν Μόρισον να τζαμάρουν στον λόφο του Φιλοπάππου. Μεταξύ άλλων, παίξανε τα «Foreign Window», «One Irish Rover» και «Crazy Love», με τον Ντίλαν να συνοδεύει άλλοτε στην κιθάρα κι άλλοτε στη φυσαρμόνικα.

Τελευταία Νέα