«Κάθε καλοκαίρι ο ξηρός και καυτός αέρας της Σαχάρας τυλίγει ολόκληρη την επιφάνεια της θάλασσας και ξεπερνά κατά πολύ τα βόρεια σύνορα. Δημιουργεί πάνω από τη Μεσόγειο φωτεινούς ουρανούς και εκείνες τις ξάστερες νύχτες που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού», γράφει στην ενδελεχή μελέτη του για τη «Μεσόγειο» ο γάλλος ιστορικός Φερνάν Μπροντέλ. «Ο καλοκαιρινός ουρανός», συνεχίζει, «δεν σκεπάζεται παρά μόνο όταν για λίγες ημέρες ξεσπούν νότιοι άνεμοι φορτωμένοι με άμμο, ο χαμσίν ή ο σιρόκος, ο γκριζωπός Plumbeus Auster που αναφέρει ο Οράτιος. Για έξι μήνες η Μεσόγειος, παραδομένη στη Σαχάρα, γίνεται ο παράδεισος των τουριστών, των θαλάσσιων αθλημάτων, των κοσμοπλημμυρισμένων ακτών, της γαλάζιας θάλασσας που μένει ατάραχη και στιλπνή κάτω από τον ήλιο».

Κάποτε αυτή η εσωτερική θάλασσα ήταν το κέντρο του κόσμου. Θαλάσσιοι και χερσαίοι δρόμοι που συνδέονταν μεταξύ τους, για την ανταλλαγή προϊόντων και ιδεών. Η Μεσόγειος, ένας χώρος-κίνηση. Εξι με δέκα χιλιετίες ιστορίας συσσωρευμένης σε αλλεπάλληλα στρώματα. Μια περιοχή όπου τα όρια των πολιτισμών υπερβαίνουν τα όρια των κρατών.

Πολλοί νομίζουν ότι η Μεσόγειος είναι μια θάλασσα ήρεμη και υπάκουη. Σπανίως συμβαίνει αυτό στην πραγματικότητα. Είναι μια κατ’ εξοχήν τρικυμισμένη θάλασσα. Το καλοκαίρι ήταν ανέκαθεν γιορτή, για τον πόλεμο και τα ταξίδια. «Τρία είναι τα ασφαλή λιμάνια», έλεγε ο ναύαρχος Ντόρια: «Η Καρθαγένη, ο Ιούνιος και ο Ιούλιος».

Πολλοί νομίζουν ότι η Μεσόγειος λόγω των πολιτισμών που γέννησε, είναι μια ήρεμη και υπάκουη περιοχή. Ποτέ αυτό δεν απείχε περισσότερο από την πραγματικότητα, από ό,τι τώρα. Ο Βορράς της, χώρος ευμάρειας, προηγμένος σε ζητήματα κοινωνικών δικαιωμάτων και ελευθερίας ανταλλαγής ιδεών, βρίσκεται σε κατάσταση σοκ τα τελευταία χρόνια: οι βόμβες της λιτότητας αφήνουν εκατομμύρια ανέργους. Εκεί που κάποτε στη Μασσαλία, στον Πειραιά, στη Νάπολη και στη Μάλαγα αφηγούνταν τις ιστορίες του Οδυσσέα, σήμερα μιλάνε για άλλα ταξίδια μακρινά, προς αναζήτηση δουλειάς και τρόπων επιβίωσης. Οσοι απολαμβάνουν ένα από τα βασικά δικαιώματα, εκείνο στη δουλειά, λιγοστεύουν διαρκώς, γεγονός που οδηγεί σε μεγάλη κοινωνική και κατ’ επέκταση πολιτική αναταραχή. Στον Νότο της Μεσογείου οι εξεγέρσεις που άρχισαν πριν από δύο χρόνια λόγω των συσσωρευμένων προβλημάτων δημιουργούν μια εκρηκτική κατάσταση με απρόβλεπτες διαστάσεις. Την ώρα που τουρίστες από όλο τον κόσμο πάνω σε τζετ-σκι, κάτω από ομπρέλες, δίπλα από beach-bar απολαμβάνουν τις ιδιαίτερες παραλίες της, η Μεσόγειος συνταράσσεται υπόκωφα, απ’ άκρη σ’ άκρη.

Δεν είναι η πρώτη φορά, βέβαια. Οι συγκρούσεις πάνε χέρι χέρι με τις κληρονομιές της διανόησης και οι αντιθέσεις με την πληθώρα των πολιτιστικών αγαθών. Γι’ αυτό ίσως σε αυτή τη γωνιά του κόσμου μπορούμε να δούμε χωρίς να αγανακτούμε τόσα μνημεία που βεβηλώθηκαν, τόσα ορόσημα που δείχνουν την πρόοδο αλλά και τις παλινδρομήσεις του παρελθόντος. Του παρόντος. Και του μέλλοντος.

Τελευταία Νέα