Από τη Βραζιλία έφυγε ως «papamavel» –ο αγαπητός Πάπας –όπως ήταν ο πηχυαίος τίτλος της μεγαλύτερης εφημερίδας του Ρίο ντε Ζανέιρο. Στην τηλεόραση ένας αναλυτής, καταγοητευμένος από το επικοινωνιακό χάρισμα και την απλότητα του Φραγκίσκου, σχολίαζε εκστασιασμένος στο τηλεοπτικό πλατό: «Είναι ένας ταπεινός και πολύ συμπαθητικός άνθρωπος!». Ο νέος Προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας όμως θέλει να κατακτήσει μόνο τις καρδιές των πιστών και λιγότερο πιστών; Ή μήπως με την «άφεση αμαρτιών» που έδωσε στους γκέι, τους διαζευγμένους και τις γυναίκες στην άτυπη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στο αεροπλάνο κατά την επιστροφή του από τη Βραζιλία βάζει στο στόχαστρο τα ταμπού της Εκκλησίας του; Ο πρώτος Πάπας Φραγκίσκος του καθολικού κόσμου είναι μόνο ένας «φτωχούλης του Θεού» ή ένας μεταρρυθμιστής που ρίχνει κάθε ημέρα έναν σπόρο μιας μεγάλης μεταρρύθμισης;

ΤΑΠΕΙΝΟΣ. Ως προς το πρώτο, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο Πάπας κινείται στον δρόμο της ταπεινότητας και της ολιγάρκειας που είχε χαράξει με τον τρόπο ζωής του ο αγαπημένος του Αγιος Φραγκίσκος. Μπορεί να μην κυκλοφορεί ξυπόλητος, αλλά το γεγονός ότι δεν αποχωρίστηκε τα παλιά μαύρα παπούτσια του για τα κόκκινα σκαρπίνια που φορούν μόνον οι πάπες –ένα δικαίωμα που είχαν στα χρόνια του Βυζαντίου μόνον οι ίδιοι, ο αυτοκράτορας και η αυτοκράτειρα –καταδεικνύει τι είδους δημόσια εικόνα θέλει να φιλοτεχνήσει ο Φραγκίσκος. Οχι ότι αυτή δεν ταιριάζει στον χαρακτήρα του.

Οταν το Βατικανό τού έστειλε ένα εισιτήριο πρώτης θέσης για να ταξιδέψει από το Μπουένος Αϊρες στη Ρώμη ενόψει της εκλογής του νέου Πάπα, ο Αρχιεπίσκοπος Χόρχε Μπεργκόλιο προτίμησε την οικονομική θέση. Το μόνο που ζήτησε ήταν να καθήσει κοντά στην έξοδο κινδύνου ώστε να έχει χώρο για τα πόδια του. Οπως εξήγησε, στα 76 του τον ταλαιπωρούσε ένα πρόβλημα στο γόνατο.

Οταν εξελέγη στην κορυφή της Καθολικής Εκκλησίας ήξερε ότι δεν θα ξανάβλεπε το ταπεινό διαμέρισμά του στην πρωτεύουσα της Αργεντινής, όπου έζησε επί 18 ολόκληρα χρόνια, με τη λιτή επίπλωση και τη μικρή συλλογή κλασικής μουσικής, τάνγκο και όπερας, το πόστερ που του είχαν χαρίσει οι ποδοσφαιριστές της αγαπημένης του Σαν Λορέντσο με τις υπογραφές τους, τις φωτογραφίες του με απεξαρτημένους τοξικομανείς και τον ξύλινο σταυρό πάνω από το κρεβάτι του.

Εκανε, πάντως, ό,τι μπορούσε για να μη χάσει τις παλιές του συνήθειες. Αρνήθηκε να φορέσει την κόκκινη κάπα, προτίμησε ένα φθηνό δαχτυλίδι, ενώ δεν άλλαξε τον απλό μεταλλικό σταυρό τον οποίο φορούσε από τότε που χειροτονήθηκε επίσκοπος. Εντελώς φυσιολογικά, τα κόκκινα παπούτσια που του έφεραν οι βοηθοί του έμειναν μέσα στο κουτί τους. Δεν πάτησαν ποτέ το χώμα της Βραζιλίας, αντίθετα με τον φθαρμένο χαρτοφύλακά του που ταξίδεψε στη χώρα της σάμπα. Τι είχε μέσα ο χαρτοφύλακας; «Τι να έχει; Οχι φυσικά το τηλεχειριστήριο της ατομικής βόμβας» αστειεύτηκε στους δημοσιογράφους που τον συνόδευαν. «Εχω μέσα το ξυραφάκι μου, μια Βίβλο, την ατζέντα μου».

ΝΕΑ ΗΘΗ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΕΔΡΑ. Ολα αυτά φιλοτεχνούν ασφαλώς το πορτρέτο ενός «φτωχούλη του Θεού» των καιρών μας. Το κοντράστ με τον Βενέδικτο ΙΣΤ’, τον γερμανό Πάπα που δεν ανοίχτηκε ποτέ στα πλήθη και δεν απαρνήθηκε ποτέ τον πολυτελή ενδυματολογικό κώδικα της Αγίας Εδρας, είναι εμφανές. Είναι σαφές, επίσης, ότι σε σχέση με τον υπερσυντηρητικό Ράτσινγκερ, ο Μπεργκόλιο δείχνει πολύ φιλελεύθερος.

Η φράση του «ποιος είμαι εγώ για να κρίνω τους γκέι;» αποτελεί ένα είδος επανάστασης για τα δεδομένα της Καθολικής Εκκλησίας. Φτιάχνουν όμως αυτά τα κομμάτια του παζλ έναν μεταρρυθμιστή; Η απάντηση θέλει τον χρόνο της και ο Μπεργκόλιο κάθεται μόνο πέντε μήνες στον παπικό θρόνο.

Πολλά θα κριθούν από τον τρόπο που θα απαντήσει ο ίδιος στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Καθολική Εκκλησία και καθορίζουν εν πολλοίς τον κοινωνικό ρόλο της.

Θα συνεχίσει να κρύβει το σκάνδαλο παιδεραστίας κάτω από το χαλί, όπως έκανε ο προκάτοχός του; Θα εξακολουθήσει να αντιτίθεται στη χρήση προφυλακτικού, σπέρνοντας τον ιό HIV και ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες στην Αφρική; Οι ιερείς της θα παραμείνουν καταδικασμένοι στην αγαμία; Εως πού μπορεί να φτάσει αυτός ο Πάπας; «Ο Πάπας ενεργεί, είναι σε πλήρη δραστηριότητα. Ενας από τους βασικούς στόχους του είναι το πλήρες άνοιγμα της Εκκλησίας στη σημερινή κοινωνία και τον σημερινό άνθρωπο. Για τον Μπεργκόλιο ο τύπος συμπίπτει με την ουσία. Γι’ αυτόν δεν υπάρχουν ταμπού ή αδιαπέραστα σύνορα» δηλώνει στην εφημερίδα «Ρεπούμπλικα» ο Αντόνιο Σπαντάρο, διευθυντής της επιθεώρησης του Ιησουιτών «Τσιβιλτά Κατόλικα».

Στην ίδια εφημερίδα, ο αμερικανός αναλυτής Τζον Αλεν επισημαίνει ότι ο Φραγκίσκος δεν κινείται τυχαία. «Ο Πάπας δεν είναι ένας αφελής που μιλά μόνο από καρδιάς» σημειώνει. «Ηθελε να θίξει ορισμένα ζητήματα που τον απασχολούν και το έκανε εντελώς συνειδητά». Είναι, λοιπόν, η δήλωση για τους ομοφυλοφίλους η πρώτη πράξη μιας ευρύτερης μεταρρύθμισης; Οπως πάντα, ο λογαριασμός θα γίνει στο τέλος.

ΕΙΠΕ

«Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν καταπατούνται μόνο από την τρομοκρατία και την καταστολή, αλλά και από τις άδικες οικονομικές δομές που δημιουργούν τεράστιες ανισότητες»

«Εάν κάποιος είναι γκέι και αναζητεί τον Κύριο, ποιος είμαι εγώ για να τον κρίνω; Η Καθολική Εκκλησία δεν λέει ότι πρέπει να γίνονται διακρίσεις εις βάρος αυτών των ανθρώπων, λέει ότι πρέπει να τους ανοίγουμε την αγκαλιά μας»

«Α, πόσο θα ήθελα μια φτωχή Εκκλησία και για τους φτωχούς»

«Δίνω από τα βάθη της καρδιάς μου τη σιωπηλή ευλογία μου σε όσους από εσάς δεν ανήκετε στην Καθολική Εκκλησία ή δεν πιστεύετε, γιατί είστε όλοι παιδιά του Θεού»

«Υπάρχουν ιερείς που αρνούνται να βαφτίσουν παιδιά τα οποία έχουν γεννηθεί εκτός γάμου. Αυτοί οι ιερείς είναι υποκριτές, αυτοί οι ιερείς απομακρύνουν το ποίμνιο του Θεού από τη σωτηρία»

«Μπορούμε να γίνουμε όλοι άγιοι στην οικογένειά μας, στη γειτονιά μας, όπου ζούμε ή εργαζόμαστε. Πρέπει να ακούμε την ανάγκη των άλλων, να επικοινωνούμε όχι μόνο για να λέμε στους άλλους τα δικά μας προβλήματα. Να ακούμε για να παρεμβαίνουμε και να βοηθάμε»