«Το νήμα που μας ενώνει με την εύθραυστη Γη είναι η πίστη μας στην επιστήμη, στην αναζήτηση της αλήθειας, την οποία χρησιμοποιούν στην ουμανιστική τους προσέγγιση οι τολμηροί ερευνητές. Για αυτόν τον λόγο θεωρώ ότι τα μουσεία δεν πρέπει να είναι παραρτήματα της Ντίσνεϊλαντ. Αλλά πρέπει να είναι εργαστήρια ζωντανά, από τα οποία θα προκύπτει μια αποτελεσματική ερευνητική παραγωγή». Αυτά δηλώνει ο διάσημος ιταλός αρχιτέκτονας Ρέντσο Πιάνο, ο οποίος δείχνει τον σεβασμό του στο περιβάλλον και στα στοιχεία της φύσης με τον τρόπο που τα εντάσσει σε έργα όπως αυτά που εγκαινιάστηκαν την περασμένη εβδομάδα με διαφορά 48 ωρών στην Ιταλία, επαληθεύοντας τα λόγια του. Πρόκειται ακριβώς για έργα ο σχεδιασμός και η κατασκευή των οποίων εκφράζουν την οικολογική προσέγγιση του αρχιτέκτονα στα θέματα που αφορούν τους κύκλους της ζωής πάνω στη Γη.

Το Μουσείο Επιστημών (MUSE) στο Τρέντο δημιουργήθηκε με άξονα τη μηδενική εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα και τις προηγμένες ενεργειακές λύσεις με τις οποίες ο Πιάνο αξιοποίησε μια πρώην βιομηχανική περιοχή στην οποία βρισκόταν το εργοστάσιο των ελαστικών Μισελέν, χαμένο μέσα στο ορεινό αλπικό τοπίο, στην όχθη του ποταμού Αντιτζε. Παράλληλα, στο λιμάνι της Γένοβας εγκαινιάστηκε το Περίπτερο των Δελφινιών, το οποίο προστίθεται στο ενυδρείο της πόλης.

Ο Ρέντσο Πιάνο σε κάθε ευκαιρία φροντίζει να εκδηλώνει την αγάπη του για τη θάλασσα, είτε ως ιστιοπλόος είτε ως ειδικός δημιουργικός επιμελητής του παραλιακού μετώπου στις πόλεις της Μεσογείου (όπως συμβαίνει και στην Αθήνα, στην περιοχή διαμόρφωσης του Φαληρικού Ορμου που επικοινωνεί με το Κέντρο Πολιτισμού – Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος). Τη θάλασσα και τον κόσμο των θηλαστικών της είχε ακριβώς στο μυαλό του όταν σχεδίαζε το Περίπτερο των Δελφινιών για να το εντάξει στο πλάνο της γενικής αναμόρφωσης του παλιού λιμανιού της γενέτειράς του, της Γένοβας.

Ο Ρέντσο Πιάνο και οι συνεργάτες του δούλεψαν πάνω στην ιδέα μιας ανοικτής πλατφόρμας με τέσσερις δεξαμενές μέσα στις οποίες θα φιλοξενούνται εννέα δελφίνια. «Ομως δεν το θεωρούμε δελφινάριο. Αυτός ο χαρακτηρισμός είναι παιδαριώδης και συνδέεται με ένα μοντέλο ψυχαγωγίας που λειτούργησε πριν από 20 χρόνια. Τότε, όταν δημιουργήθηκαν τα θαλάσσια ζωολογικά πάρκα με τα δελφίνια. Το Περίπτερο των Δελφινιών ακολουθεί τα πρότυπα του ερευνητικού κέντρου θαλάσσιας βιολογίας του Μόντερεϊ στην Καλιφόρνια. Η Γένοβα, η Μασσαλία και η Κορσική οριοθετούν μια περιοχή όπου πραγματοποιείται υποθαλάσσια επιστημονική έρευνα για τα θηλαστικά, μέσα στην οποία η αρχιτεκτονική έχει ελάχιστη παρουσία. Οσο δηλαδή χρειάζεται για να υποστηρίζει το επιστημονικό έργο παρατήρησης και προστασίας αυτών των ευαίσθητων και ντροπαλών πλασμάτων», εξηγεί ο Ρέντσο Πιάνο στη συνέντευξή του στην εφημερίδα «Ρεπούμπλικα».

Το νέο Μουσείο Επιστημών στο Τρέντο που εκτείνεται σε έναν χώρο 12.000 τ.μ. άνοιξε τις πόρτες του, με στόχο να υποστηρίξει την εξερεύνηση των σχέσεων του ανθρώπου με το περιβάλλον όπως καθορίζεται από τις οικολογικές ιδιαιτερότητες. Εξι όροφοι αυτού του κτίσματος που επιμελήθηκε ο ιταλός αρχιτέκτονας θα διατρέχουν τη φυσική ιστορία της περιοχής των Αλπεων και του υπόλοιπου κόσμου. Η αρχή της αφήγησης ξεκινά από μικρής κλίμακας ανασυστάσεις οικοσυστημάτων από διαφορετικές περιοχές του πλανήτη και συνεχίζεται με τις εγκαταστάσεις των ερευνητικών εργαστηρίων στα οποία το κοινό έχει ελεύθερη πρόσβαση, καθώς και με επεξηγηματικές προθήκες που θα φιλοξενούν εκθέματα από τη μεγαλύτερη συλλογή δεινοσαύρων που ανακαλύφθηκαν στην περιοχή των Ιταλικών Αλπεων.

Το MUSE θα διερευνήσει διεξοδικά τον σχηματισμό των Δολομιτικών Αλπεων. Στόχος που εκφράζεται και μέσα από το αρχιτεκτονικό πρόγραμμα του Πιάνο καθώς στον σχεδιασμό έλαβε υπόψη του το σήμα κατατεθέν του ορεινού όγκου, τις μυτερές και απότομες κορυφές και το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα των βράχων, στοιχεία τα οποία αποτυπώνονται στις οροφές του κτίσματος που ανοίγουν διάλογο με τις γειτονικές τεκτονικές φόρμες, ενώ στο εσωτερικό το φως διαχέεται από τις γυάλινες πλαϊνές επιφάνειες.

«Ολο το οικοδόμημα του MUSE περιστρέφεται γύρω από την επιστήμη και την εκπαιδευτική λειτουργία. Και η ιδέα της αρχιτεκτονικής του προέκυψε από την ανάγκη δημιουργίας χώρων μέσα στους οποίους οι επιστήμονες να επικοινωνούν μεταξύ τους. Από αυτή τη διάδοση εξειδικευμένων πληροφοριών και ανταλλαγή δεδομένων είναι δυνατό να παραχθεί γόνιμη επιστημονική γνώση. Αυτή είναι η εκπαιδευτική λειτουργία των μουσείων που λειτουργούν με βάση το σημαντικό περιεχόμενό τους. Διαφορετικά μετατρέπονται σε ένα θέαμα, ένα ψυχαγωγικό πάρκο, ανάλογο με τη Ντίσνεϊλαντ», τονίζει ο Ρέντσο Πιάνο. Και ως απόγονος της αναγεννησιακής ουμανιστικής προσέγγισης που κληροδότησε από τον πανεπιστήμονα πρόγονό του Λεονάρντο ντα Βίντσι όσον αφορά στον συγκερασμό των διαφορετικών επιστημών, σημειώνει πως σκοπός της αρχιτεκτονικής του είναι «… απλώς να υπηρετήσει τον άνθρωπο. Πάνω σε αυτό το έργο θα κριθούμε. Είτε το προσδιορίζει ένα μουσείο της Γης, ένα ενυδρείο φιλικό για τα θηλαστικά ή ένα χειρουργικό κέντρο για επείγοντα περιστατικά κάπου στην Αφρική».

Τελευταία Νέα