Αν έχετε ταξιδέψει έστω μία φορά με αεροπλάνο τα τελευταία χρόνια, το σκηνικό θα σας είναι σίγουρα γνώριμο: κάποιος από τους επιβάτες (αν όχι εσείς οι ίδιοι) που… αδημονεί να επικοινωνήσει με τον έξω κόσμο κρατάει το κινητό του στο χέρι και περιμένει εναγωνίως πότε θα σταματήσει η τροχοδρόμηση του αεροσκάφους για να κάνει το πολυπόθητο τηλεφώνημα. Κάποιοι, μάλιστα, χρησιμοποιούν το κινητό τους όσο το αεροπλάνο είναι εν κινήσει παραβιάζοντας τους κανόνες ασφαλείας.
Τίθεται όμως πραγματικά σε κίνδυνο η ασφάλεια των επιβατών όταν γίνεται χρήση ηλεκτρονικών συσκευών μέσα στο αεροπλάνο; Οι απόψεις των ειδικών είναι αντικρουόμενες. Οι περισσότερες αεροπορικές εταιρείες απαγορεύουν τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών σε διάφορα στάδια της πτήσης. Το ίδιο συμβαίνει και στην Ελλάδα: «Για λόγους ασφαλείας απαγορεύουμε ή περιορίζουμε εντός του αεροσκάφους τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών, ιδίως κινητών τηλεφώνων, φορητών ηλεκτρονικών υπολογιστών, φορητών συσκευών εγγραφής, φορητών συσκευών ραδιοφώνου, CD players, ηλεκτρονικών παιχνιδιών, συσκευών μετάδοσης», αναφέρεται στους όρους σύμβασης μεταφοράς της Olympic Air. Αντίστοιχους περιορισμούς επιβάλλει η Aegean Airlines.
Ωστόσο το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι φωνές των ειδικών που λένε ότι δεν υπάρχει λόγος να απαγορεύεται η λειτουργία των κινητών τηλεφώνων και των φορητών υπολογιστών κατά τη διάρκεια μιας πτήσης. Ηδη οι ΗΠΑ εξετάζουν το ενδεχόμενο να χαλαρώσουν τους περιορισμούς στη χρήση φορητών συσκευών στα αεροπλάνα, ενώ η British Airways προχώρησε ένα βήμα πιο πέρα: από την 1η Ιουλίου έγινε ο πρώτος αερομεταφορέας στην Ευρώπη που επιτρέπει στους επιβάτες να ανοίξουν τα κινητά τους αμέσως μετά την προσγείωση, την ώρα που το αεροσκάφος τροχοδρομεί.
Η απα γόρευση. Για την απαγόρευση χρήσης των κινητών εν πτήσει ευθύνεται, εν πολλοίς, ένα παρ’ ολίγον ατύχημα που (δεν) συνέβη τον Σεπτέμβριο του 1998. Κατά τη διάρκεια μιας πτήσης που ξεκίνησε από την Αυστραλία με προορισμό τη Βρετανία, το αεροσκάφος Μπόινγκ 747 της Qantas άρχισε να τραντάζεται λίγο πριν από την προσγείωση στο αεροδρόμιο Χίθροου του Λονδίνου. Στη συνέχεια έκανε μια απότομη βουτιά, κατευθυνόμενο με ορμή προς το έδαφος. Πολλοί από τους 400 επιβάτες πίστεψαν ότι θα πέθαιναν. Ωστόσο ο πιλότος ανέκτησε τον έλεγχο του αεροπλάνου και το προσγείωσε με ασφάλεια.
Οι υπεύθυνοι των διεθνών Αρχών Πολιτικής Αεροπορίας δεν ξέχασαν ποτέ αυτή την πτήση. Η επίσημη έκθεση της Υπηρεσίας Ερευνών για την Ασφάλεια των Αερομεταφορών της Αυστραλίας αναφέρει ότι η πιθανότερη αιτία του προβλήματος ήταν μια δυσλειτουργία στον αυτόματο πιλότο του Μπόινγκ, η οποία ενδέχεται να προκλήθηκε από τη χρήση κινητού τηλεφώνου ή λάπτοπ. Σύντομα καταρτίστηκαν κανονισμοί που απαγόρευαν τη χρήση φορητών συσκευών στα αεροπλάνα. Τα τελευταία χρόνια όμως τα μέτρα έχουν χαλαρώσει και σε πολλά μέρη του κόσμου οι επιβάτες μπορούν να χρησιμοποιήσουν κινητό ή λάπτοπ όταν το αεροσκάφος πετά πάνω από τα 10.000 πόδια. Ωστόσο οι επίσημοι κανονισμοί εξακολουθούν να απαγορεύουν τη χρήση αυτών των συσκευών κατά την τροχοδρόμηση, την απογείωση, την προσγείωση και την πτήση σε χαμηλό υψόμετρο: όταν, δηλαδή, τα συστήματα των αεροσκαφών είναι ευάλωτα σε παρεμβολές από την ηλεκτρομαγνητική ενέργεια που εκπέμπουν τα κινητά τηλέφωνα και άλλες συσκευές.
Ηρθε άραγε η ώρα να αρθούν και αυτοί οι περιορισμοί; Η αμερικανική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (FAA) θεωρεί ότι ο κίνδυνος απειλής από τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών είναι «μηδαμινός ή ανύπαρκτος» όταν ένα αεροσκάφος πετά πάνω από τα 10.000 πόδια. Το ίδιο αναφέρει η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας της Βρετανίας (CAA). Τι συμβαίνει στην πραγματικότητα; Εχουν περάσει 20 χρόνια από τότε που η Διεθνής Ενωση Αερομεταφορών (IATA) γνωμοδότησε ότι «οι επιβάτες δεν πρέπει να χρησιμοποιούν φορητές ηλεκτρονικές συσκευές κατά τη διάρκεια της απογείωσης και της προσγείωσης». Επειτα από δύο δεκαετίες εξαντλητικών ερευνών κανένας δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ποια είναι η αλήθεια. Παλαιότερη έρευνα της FAA είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τα λάπτοπ και τα κινητά είναι ύποπτα για πρόκληση επιβλαβών παρεμβολών στα συστήματα πλοήγησης των αεροσκαφών. Ωστόσο πριν από λίγα χρόνια μηχανικοί της Boeing έκαναν μια τετράωρη δοκιμή σε ένα αεροσκάφος τύπου 737, ενεργοποιώντας περίπου 20 κινητά τηλέφωνα. Αποτέλεσμα; Δεν επηρεάστηκε κανένα από τα συστήματα. Παράλληλα, έρευνα της FAA δεν εντόπισε καμία περίπτωση κατά την οποία τα συστήματα των αεροσκαφών επηρεάστηκαν από τη λειτουργία κινητών τηλεφώνων. «Χιλιάδες φορές κάθε ημέρα χρησιμοποιούνται κινητά τηλέφωνα στις πτήσεις, χωρίς κανένα πρόβλημα», ανέφερε ο επικεφαλής της έρευνας.
Γιατί παραμένουν οι ανησυχίες
Το 2002 έρευνες έδειξαν ότι η ασύρματη τεχνολογία που χρησιμοποιείται στη νέα γενιά φορητών υπολογιστών μπορεί να προκαλέσει παρεμβολές στα συστήματα ασφαλείας των αεροπλάνων. Επιπλέον, στο πόρισμα ενός αεροπορικού δυστυχήματος στη Νέα Ζηλανδία το 2003, στο οποίο σκοτώθηκαν οκτώ άνθρωποι, αναφέρεται ότι «το κινητό τηλέφωνο του πιλότου μπορεί να προκάλεσε λανθασμένες ενδείξεις» στο σύστημα πλοήγησης του αεροσκάφους.