Μετά το σοκ, η Ισπανία παρακολουθεί σε βαρύ κλίμα και με οργισμένα ερωτηματικά τις έρευνες γύρω από τις συνθήκες του τραγικού εκτροχιασμού της υπερταχείας στο Σαντιάγο ντε Κομποστέλα που στοίχισε -μέσα σε λιγότερο από 10 δευτερόλεπτα- τη ζωή σε 80 άτομα. Το κεντρικό ερώτημα είναι γιατί το τρένο πήγαινε με 190 χλμ. την ώρα στην στροφή: Ο μηχανοδηγός συνελήφθη την Παρασκευή, και δεν αποκλείεται να αντιμετωπίσει ακόμη και κατηγορίες φόνου από αμέλεια, ενώ εξετάζεται εάν λειτούργησαν όπως έπρεπε τα αυτόματα συστήματα του τρένου.

Το στάδιο του Σαντιάγο ντε Κομποστέλα είχε γίνει την Πέμπτη πρόχειρο νεκροτομείο, στο οποίο μαζεύτηκαν οι σοροί από το σημείο του δυστυχήματος (όσοι δεν κατέληξαν αφού πήγαν στα νοσοκομεία). Το πρωί της Παρασκευής, δεν είχαν αναγνωριστεί ακόμη 13 σοροί.

Ο απολογισμός των νεκρών μάλιστα ίσως να μην είναι οριστικός. Νοσηλεύονται ακόμη 94 άτομα, από τα οποία σε πολύ σοβαρή κατάσταση βρίσκονται 31 -ανάμεσά τους τέσσερα παιδιά.

Σε δύο άξονες οι έρευνες

Οι έρευνες για τις ακριβείς συνθήκες του περιστατικού και την απόδοση ευθυνών περιστέφονται γύρω από το φλέγον ερώτημα του γιατί το τρένο έμπαινε με πάνω από 180 χλμ. την ώρα σε μία στροφή που κανονικά επέβαλε όριο 80 χλμ./ώρα. Τα μέχρι τώρα στοιχεία φαίνεται να επιβεβαιώνουν τις πρώτες αναφορές για την υπερβολική ταχύτητα του τρένου.

Έτσι, η έρευνα έχει δύο πόλους: Αφ’ ενός την ευθύνη για την ταχύτητα που είχε ο μηχανοδηγός και αφ’ ετέρου την αποτελεσματικότητα που είχαν τα αυτόματα συστήματα του τρένου.

Ο 52χρονος μηχανοδηγός, που είναι ανάμεσα στους τραυματίες, έχει τεθεί υπό κράτηση και, όπως αναφέρει η El Pais, μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος με κατηγορίες ανθρωποκτονίας από αμέλεια για 80 θανάτους και πρόκλησης βαρύ τραυματισμού για 130 περιπτώσεις.

Η εταιρεία Renfe ανέφερε ότι ο οδηγός εργαζόταν 30 χρόνια στην εταιρεία, έγινε δεύτερος μηχανοδηγός το 2000 και πρώτος μηχανοδηγός το 2003. Είχε εμπειρία στη συγκεκριμένη διαδρομή και, σύμφωνα με τα στοιχεία, ανέλαβε τον έλεγχο του τρένου περίπου 100 χλμ. πριν το σημείο του δυστυχήματος.

Η αστυνομία θα τον ανακρίνει αρχικά και ως μάρτυρα και ως ύποπτο, αναφέρεται.

Πιθανό λάθος όμως του οδηγού ίσως δεν αρκεί για να εξηγήσει τον εκτροχιασμό: Εμπειρογνώμονες της εταιρείας τρένου εφιστούν προσοχή στην γρήγορη απόδοση ευθυνών, επισημαίνοντας πως μπορεί να έπαιξε σημαντικό ρόλο κάποιο σφάλμα στα αυτόματα συστήματα του τρένου που κρατούν την ταχύτητά του σε ασφαλή επίπεδα.

Ο Χοσέ Αντόνιο Σανταμέρα, πρόεδρος της ισπανικής ένωσης μηχανικών, θεωρεί πολύ πιθανό να απέτυχαν τα συστήματα αυτά. «Το σύστημα ασφαλείας εντοπίζει κάθε λάθος του οδηγού και μπαίνει σε λειτουργία, έτσι είναι πολύ δύσκολο το ανθρώπινο λάθος» είπε.

Στο σημείο που συνέβη το δυστύχημα, προσέθεσε, το ένα σύστημα «παρέδιδε» τη λειτουργία σε άλλο (πιθανότατα λόγω της στροφής, που άλλαζε τα δεδομένα), αφήνοντας ανοικτό το να υπήρξε πρόβλημα σε αυτή τη μετάβαση.