Η σινιόρα των συνδικάτων

Μια μεγάλη μάχη έχει αρχίσει για το μέλλον της αγοράς εργασίας στην Ιταλία ανάμεσα στον νέο Πρωθυπουργό Μάριο Μόντι, έναν επαγγελματία οικονομολόγο που δεν έχει προκαταλήψεις και τη Σουζάνα Καμούσο, την επιθετική ηγέτιδα του μεγαλύτερου σωματείου εργαζομένων της χώρας.

Επειτα από πολλά χρόνια διχόνοιας, τα τρία μεγαλύτερα σωματεία εργαζομένων της Ιταλίας φαίνεται ότι έχουν τώρα ενώσει τις δυνάμεις τους ενάντια σε μεταρρυθμίσεις οι οποίες – όπως υποστηρίζει ο Μόντι – είναι καθοριστικής σημασίας για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών.

Οι αναλυτές λένε ότι οι μεταρρυθμίσεις αυτές πρέπει να γίνουν γρήγορα, όσο η δημοτικότητα του νέου Πρωθυπουργού είναι υψηλή και όσο στην κοινωνία επικρατεί η αντίληψη ότι πρέπει να γίνουν επειγόντως μεταρρυθμίσεις για να αντιμετωπιστεί η ιταλική κρίση χρέους.

Με επικεφαλής την Καμούσο, η οποία μεταξύ άλλων είναι φανατική καπνίστρια, οι εργατικές ενώσεις έχουν τη δυνατότητα να βγάλουν εκατομμύρια εργαζομένους στον δρόμο αλλά και να ασκήσουν πιέσεις στα πολιτικά κόμματα στα οποία βασίζεται ο Μόντι για την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία.

Ο νέος Πρωθυπουργός δεν έχει δώσει ακόμη λεπτομέρειες για τις εν λόγω μεταρρυθμίσεις αλλά έχει ξεκαθαρίσει ότι ψηλά στην ατζέντα του βρίσκεται η αλλαγή της παρωχημένης εργατικής νομοθεσίας που πλήττει την απασχόληση, την παραγωγικότητα και τις επενδύσεις.

«Πρέπει να αλλάξουμε την αγορά εργασίας δύο ταχυτήτων στην οποία κάποιοι εργαζόμενοι προστατεύονται πολύ και άλλοι δεν έχουν καμιά προστασία ή ασφάλεια στην περίπτωση που βρεθούν άνεργοι» είχε πει ο Μόντι κατά τη διάρκεια της παρθενικής του ομιλίας στο Κοινοβούλιο.

Ωστόσο η Καμούσο – η πρώτη γυναίκα στο τιμόνι του αριστερού εργατικού συνδικάτου CGIL – απορρίπτει την άποψη Μόντι ότι για να δημιουργηθούν θέσεις απασχόλησης για τους νέους και τους ανέργους θα πρέπει να γίνουν πιο εύκολες οι απολύσεις των μισθωτών.

«Ο Μόντι είναι ο μόνος ο οποίος είναι πολύ προστατευμένος. Θα ήθελα να με συστήσει σε αυτούς τους εργαζομένους τους οποίους ονομάζει πολύ προστατευμένους» είπε η Καμούσο σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Reuters.

Οι τρεις μεγάλες εργατικές ενώσεις, η CGIL της Καμούσο και οι πιο κεντρώες CISL και UIL, έχουν ήδη αρχίσει τις απεργίες αλλά οι αντιδράσεις τους στις μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας μάλλον θα σκληρύνουν και άλλο.

Αυτό συμβαίνει επειδή οι μεταρρυθμίσεις απειλούν την καρδιά των συνδικάτων αυτών. Τα περισσότερα μέλη τους περιλαμβανομένων και των συνταξιούχων είναι μεσήλικες ή ακόμη μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι που απασχολούνται σε επιχειρήσεις μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους.

Εχουν κατηγορηθεί επανειλημμένα ότι προστατεύουν όσους έχουν ήδη προνόμια και ότι αμελούν τους νεότερους εργαζομένους οι οποίοι δεν έχουν ούτε δικαιώματα ούτε αντιπροσώπευση.

Σήμερα, στην Ιταλία εννέα στους 10 νεοπροσληφθέντες εργάζονται με το καθεστώς της προσωρινής απασχόλησης χωρίς καμιά προστασία, είτε είναι ανειδίκευτοι είτε απόφοιτοι ανώτερων και ανώτατων σχολών. Οι πρώτοι μισθοί τους κυμαίνονται στα επίπεδα της δεκαετίας του ’80.

«Η Ιταλία είναι μια κοινωνία μεγαλύτερων σε ηλικία και οι εργατικές ενώσεις είναι ισχυρές επειδή αντιπροσωπεύουν τον μέσο ψηφοφόρο που είναι πάνω από 50 και ετοιμάζεται να πάρει σύνταξη ή είναι ήδη συνταξιούχος» λέει το πρώην στέλεχος του ιταλικού υπουργείου Οικονομικών και νυν καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Bocconi του Μιλάνου, Φραντσέσκο Γκιαβάτσι.

Πραγματική αντιπολίτευση. Περίπου το 30% των Ιταλών είναι μέλη κάποιας εργατικής ένωσης, ποσοστό μειωμένο από το 43% της δεκαετίας του ’70. Παραμένει πολύ υψηλότερο ως ποσοστό από το αντίστοιχο στη Βρετανία (20%-25%), τη Γαλλία (15%) και τις ΗΠΑ (κάτω από 10%).

Η Γενική Εργατική Συνομοσπονδία της Ιταλίας – η CGIL – έχει σχεδόν 6 εκατομμύρια μέλη, από τα οποία περισσότερα από τα μισά είναι συνταξιούχοι. Το συνδικάτο CISL έχει 4,5 εκατ. μέλη και το UIL άλλα 2,2 εκατομμύρια. Καθώς ο Μόντι σήμερα απολαμβάνει την στήριξη όλου του ιταλικού πολιτικού φάσματος, τα εργατικά συνδικάτα είναι η μόνη πραγματική αντιπολίτευση.

Η 56χρονη Καμούσο που ανέβηκε στην ιεραρχία του CGIL προερχόμενη από το σκληρό σωματείο των εργατών μετάλλου είπε στο Reuters ότι τα μέτρα λιτότητας Μόντι δημιουργούν κίνδυνο «κοινωνικής έκρηξης». Προειδοποίησε, μάλιστα, τον ιταλό Πρωθυπουργό να μην καταργήσει το περίφημο Αρθρο 18 της εργατικής νομοθεσίας.

Η ρύθμιση που περιλαμβάνεται στο σχετικό άρθρο, το οποίο υιοθετήθηκε τη δεκαετία του ’70, προβλέπει ότι οι εταιρείες με περισσότερους από 15 υπαλλήλους είναι υποχρεωμένες να επαναπροσλαμβάνουν εργαζομένους που κρίθηκε ότι απολύθηκαν με λάθος κριτήρια παρέχοντάς τους πλήρεις αποδοχές και όλους τους χαμένους μισθούς.

Η ρύθμιση αυτή έχει γίνει το σύμβολο της αγοράς «δύο ταχυτήτων» της Ιταλίας, αφού στις μικρές εταιρείες δεν υπάρχει τέτοια προστασία. Τέτοια προστασία δεν απολαμβάνει ούτε ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός εργαζομένων με το καθεστώς της προσωρινής απασχόλησης.

Η αύξηση της ανεργίας είχε οδηγήσει σε προστριβές στους κόλπους των εργατικών συνδικάτων. Τώρα, όμως, αυτά ενώθηκαν ενόψει των μεταρρυθμίσεων που θέλει να κάνει ο Μόντι στην εργατική νομοθεσία και τις συντάξεις.

Ξέσπασε πόλεμος. Ηδη έχει ξεσπάσει πόλεμος ανάμεσα στην Καμούσο και την υπουργό Απασχόλησης Ελσα Φορνέρο, την 63χρονη καθηγήτρια πανεπιστημίου που πρόσφατα ξέσπασε σε κλάματα μπροστά στις κάμερες όταν ανακοίνωσε μειώσεις στις συντάξεις.

Ο Γκάβιν Τζόουνς είναι δημοσιογράφος

του Reuters