Το 1972, στη διάρκεια της ιστορικής επίσκεψης του αµερικανού προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον στην Κίνα, ο κινέζος πρωθυπουργός Τσου Εν λάι καλείται να πει τη γνώµη του για τη Γαλλική Επανάσταση. «Είναι πολύ νωρίς για να την κρίνουµε», απαντά και η φράση αυτή γράφει τη δική της ιστορία. Ακόµα και σήµερα µνηµονεύεται συχνά-πυκνά ως επιβεβαίωση της κινεζικής σοφίας, της ικανότητας των Κινέζων να σκέπτονται µακροπρόθεσµα, σε αντίθεση µε τους ανυπόµονους και προπέτες ∆υτικούς. Μόνο που, όπως αποδεικνύεται, ο Τσου Εν λάι δεν αναφερόταν στη Γαλλική Επανάσταση του 1789, τηνΠτώση της Βαστίλλης και τα συµπαροµαρτούντα, αλλά στον Μάη του ‘68, την εξέγερση των νέων που οδήγησε στηδιάλυση της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης και την προκήρυξη εκλογών από τον Σαρλ ντε Γκολ.

Την αποκάλυψη αυτή έκανε µόλις πρόσφατα ο τότε διερµηνέας του Νίξον, ένας συνταξιούχος πλέον διπλωµάτης, ο Τσας Φρίµαν, επ’ ευκαιρίας της παρουσίασης στην Ουάσιγκτον του νέου βιβλίου του Χένρι Κίσινγκερ, «On China» (Για την Κίνα). «Θυµάµαι καθαρά τον διάλογο. Ηταν µια απολαυστική παρεξήγηση, τόσο που δεν επιδεχόταν διόρθωση», δήλωσε. Σύµφωνα πάντα µε τον Φρίµαν, ο Τσου είχε µπερδευτεί όταν ερωτήθηκε (κάποιοι λένε από τον Κίσινγκερ, τότε υπουργό Εξωτερικών του Νίξον) για τη Γαλλική Επανάσταση και την Παρισινή Κοµµούνα: «Αυτούς ακριβώς τους όρους χρησιµοποιούσαν και οι φοιτητές για να περιγράψουν όσα σκάρωναν το 1968, έτσι τους εξέλαβε και ο Τσου».

Σύµφωνα µε τον Τζέρεµι Μπαρµ, από το αυστραλιανό Εθνικό Πανεπιστήµιο, κινέζοι ερευνητές µε πρόσβαση στα αρχεία του υπουργείου Εξωτερικών στο Πεκίνο επιβεβαίωσαν πως ο Τσου αναφερόταν στα (πολύ πιο πρόσφατα σε σύγκριση µε τη Γαλλική Επανάσταση του 1789) γεγονότα του Μάη. ∆εδοµένου άλλωστε του κλίµατος που επικρατούσε εκείνη την εποχή στο Πεκίνο, είναι λογικό να είχε αποφύγει ο κινέζος πρωθυπουργός να πάρει θέση όσον αφορά τους σκληροπυρηνικούς γάλλους µαοϊκούς που συµµετείχαν στον Μάη του ‘68.

∆εν είναι όµως η πρώτη φορά που µια φράση κινέζου ηγέτη γίνεται εσφαλµένα διάσηµο ρητό: «Είναι ένδοξο να πλουτίζεις!», φέρεται να είχε πει ο Ντενγκ Σιαοπίνγκ, – τίποτε όµως και πουθενά δεν αποδεικνύει πως το είπε. Οι ειδικοί λένε επίσης πως ένα γνωστό «κινεζικό ρητό», που αποτελεί ευχή και κατάρα µαζί – «είθε να ζήσεις σε ενδιαφέρουσα εποχή» – δεν υπάρχει στην ίδια την Κίνα.

Βολταίρος

«Διαφωνώ µε ό,τι λες, αλλά θα υπερασπιστώ µέχρι θανάτου το δικαίωµά σου να το λες» Στην πραγµατικότητα, δεν το είπε ο Βολταίρος: το έγραψε η βιογράφος του Εβελιν μπέατρις Χολ, σε ένα βιβλίο µε τίτλο «Οι φίλοι του Βολταίρου».

σέρλοκ Χολµς

«Στοιχειώδες, αγαπητέ µου Γουάτσον» Ο Σέρλοκ Χολµς δεν το είπε ποτέ, ο αρθουρ Κόναν Ντόιλ δεν το έγραψε ποτέ.

Πλάτων

«μόνο οι νεκροί έχουν δει το τέλος του πολέµου» αφορισµός που αποδίδεται στον πλάτωνα ενώ στην πραγµατικότητα γράφτηκε το 1924 από τον ισπανοαµερικανό φιλόσοφο Τζορτζ Σανταγιάνα

τζον μέιναρντ Κέινς

«Οταν αλλάζουν τα γεγονότα, αλλάζουν και οι απόψεις µου».

αποδίδεται στον Τζον μέιναρντ Κέινς, ο οποίος όµως στην πραγµατικότητα είχε πει: «Εγώ όταν αλλάζω άποψη το λέω. εσείς;».

Χένρι Κίσινγκερ

«Ο ελληνικός λαός είναι δυσκολοκυβέρνητος και γι’ αυτό πρέπει να τον πλήξουµε βαθιά στις πολιτισµικές του ρίζες. Τότε ίσως συνετιστεί».

Η δήλωση αυτή, σε διάφορες παραλλαγές, αποδίδεται στον Χένρι Κίσινγκερ – αλλά δεν έγινε ποτέ. Την επικαλούνται τα τελευταία 25 χρόνια σοβαροί και λιγότερο σοβαροί έλληνες δηµοσιογράφοι, πολιτικοί, δικηγόροι, ακόµη κι ένας πρώην πρόεδρος της δηµοκρατίας, ως απόδειξη του ανθελληνισµού του αµερικανού πρώην υπουργού Εξωτερικών. Ο τελευταίος την έχει διαψεύσει κατηγορηµατικά από τον ιούνιο του 1997, αλλά ο µύθος παραµένει ζωντανός, προφανώς γιατί κάποιους βολεύει…

Ο διερµηνέας που συνόδευε τον Νίξον το 1972 αποκαλύπτει το λάθος έπειτα από 39 χρόνια