«Ηευτυχία είναι απλώς μια αλληγορία. Η δυστυχία είναι όμως μια ιστορία». «Αν καταθέταμε απλώς την προσωπική μας αλήθεια, θα βρίσκονταν εκατοντάδες, χιλιάδες, ακόμη κι εκατομμύρια άλλων ανθρώπων που βλέπουν την αλήθεια με τον ίδιο τρόπο και απλώς περιμένουν κάποιον να την διακηρύξει». Λόγια Λέοντος Τολστόι, του… ποπ σταρ των συγγραφέων, που κατάφερε να μας πείσει (κυρίως με το μνημειώδες «Πόλεμος και ειρήνη») πως η γραπτή- λογοτεχνική- ιστορία μπορεί να είναι γοητευτική και χρήσιμη για την κοινή συνείδηση, ακόμη κι όταν ο όγκος της μοιάζει απαγορευτικός. Το αντίθετο δηλαδή από εκείνο που επιχειρεί να μας πείσει η καθημερινή τηλεοπτική ιστορία, της ευκολίας, της ταχύτητας και της ελαφράδας.

«Ολοι οι άνθρωποι ζούμε όχι με άξονα τη μέριμνα για τον εαυτό μας, αλλά με βάση την αγάπη που βρίσκουμε στους άλλους για μας». Είναι εποχή κρίσης-και αξιών. Και είναι εποχή για να ξαναθυμηθούμε, να επιστρέψουμε στον συγγραφέα που έκανε την πολιτική γραφή και τη γραφή πολιτική, δίχως λογοτεχνικό σκόντο. Η επέτειος των 100 ετών από τον θάνατό του μας δίνει την ευκαιρία.

«Ζούμε», μας λέει ο Τολστόι, δίνοντας μιαν άλλη, πιο λεπταίσθητη, εκδοχή για το ίδιο πράγμα και για την αιώνια, διαχρονική πίστη στον άνθρωπο, «συνειδητά για τον εαυτό μας και ασυνείδητα ως όργανα για την επίτευξη των ιστορικών, παγκόσμιων στόχων της ανθρωπότητας». Κι όμως, ο ίδιος έγραφε στο ημερολόγιό του: «Είμαι άσχημος, ατζαμής, διεφθαρμένος, κοινωνικά ακαλλιέργητος… σχεδόν αγράμματος. Ο,τι ξέρω το έμαθα μόνος μου, τσάτρα πάτρα, δίχως σύστημα»…

«Είναι θαυμαστό πόσο απόλυτη είναι η ψευδαίσθηση ότι η ομορφιά είναι και καλοσύνη». Δεν είναι άλλωστε αυτό το κλισέ που αγκυλώνει τη σύγχρονη αισθητική (στην εποχή της ταχύτητας και της εικόνας); Κάπως έτσι έχουμε φτάσει να θεωρούμε τον Χριστό ως έναν όμορφο ξανθό άνδρα – το ίδιο και τον Μέγα Αλέξανδρο. Η φυσιογνωμία του νεώτερου κατακτητή που έφτασε ώς τις όχθες του Ινδού ποταμού, έχει φτάσει μέχρι τις μέρες μας μόνο μέσα από μερικές προτομές, αγάλματα και ψηφιδωτά ύποπτα για εξιδανίκευση, κάτι που μας υποχρεώνει να αναζητήσουμε την αλήθεια για τη μορφή του στρατηλάτη. Στοιχείο πρώτο: Η μητέρα του Ολυμπιάδα δεν ξεχώριζε για την ομορφιά και τη χάρη της. Και τόσο τρομοκρατούσε τον σύζυγό της Φίλιππο, που ο Δίας αναγκάστηκε να «θυσιαστεί» για να την καταστήσει έγκυο. Είναι αυτό προϋπόθεση… ομορφιάς;

«Οι ευτυχισμένες οικογένειες είναι όλες ίδιες. Οι δυστυχισμένες είναι δυστυχισμένες καθεμιά με τον δικό της τρόπο», έλεγε ο Τολστόι. Πεδίο έρευνας λαμπρό και ανεξάντλητο, παλαιότερα, για τον κινηματογράφο. Οσο όμως το κινηματογραφικό κοινό μικραίνει σε ηλικία και το προϊόν τείνει στην ελαφράδα τού ποπ κορν και των εύκολων λύσεων, το βάρος της ανάλυσης χαρακτήρων αλλά και των «βαρύτερων» ερμηνειών αναλαμβάνουν όλο και περισσότερο οι τηλεοπτικές σειρές. Που σπάνε και τα ρεκόρ σε κόστος παραγωγής.

«Ηζωή συνίσταται στη διάτρηση του αγνώστου και στη συμμόρφωση των ενεργειών μας με τη γνώση που αποκτάμε» (Τολστόι). Και αυτό μπορείς να το μοιράζεσαι και με τους άλλους ως κατάκτηση- ενίοτε και ως αφορισμό. Στη σειρά των «Αταίριαστων» (υπό το άγρυπνο βλέμμα του Θανάση Νιάρχου), ο Χριστόφορος Παπακαλιάτης, που συναντά την υφυπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης Μιλένα Αποστολάκη, αποκαλύπτει: «Μεγαλώνοντας κατάλαβα ότι με τα παραμύθια τα δικά μου ο κόσμος μπορεί να περνάει πολύ πιο καλά σε σχέση με τα παραμύθια των πολιτικών που συνήθως κάνουν τον κόσμο να πονάει».

«Ητέχνη», κατά τον Τολστόι, «είναι μια δραστηριότητα που έχει ως στόχο τη μετάδοση στους άλλους των ανώτερων και καλύτερων συναισθημάτων που επιτυγχάνει ο άνθρωπος». Σαν την τέχνη της φωτογραφίας που αποτυπώνει την- τρέχουσα- ζωή, την τέχνη του φωτορεπορτάζ, που βρίσκει τόπο έκφρασης και επικοινωνίας με τον τελικό αποδέκτη, το κοινό, στο Φεστιβάλ του Περπινιάν Visa Ρour l΄Ιmage. Τέχνη που παραμένει- και θα παραμένει, όπως φαίνεται- πολύ πιο δυνατή από τις κινούμενες εικόνες που κατακλύζουν την καθημερινότητά μας. «Αν σας ζητήσω πέντε εικόνες που έχουν αλλάξει την αντίληψή μας για τον κόσμο, θα βρείτε εκατοντάδες. Αν σας ζητήσω πέντε βίντεο, τι θα μου δείξετε; Τα αεροπλάνα της 11ης Σεπτεμβρίου, τον άνθρωπο στο φεγγάρι, τη δολοφονία του Κέννεντυ και τι άλλο;», αναρωτιέται ο καλλιτεχνικός διευθυντής του περίφημου φεστιβάλ Ζαν Φρανσουά Λερουά, που βρέθηκε στην Αθήνα για την παρουσίαση δύο εκθέσεών το, στο πλαίσιο του Αthens Ρhoto Festival 2010 (σελ. 12).

«Ο,τι αντιλαμβάνομαι το αντιλαμβάνομαι μόνον εξαιτίας της αγάπης» (Λέων Τολστόι, 1828-1910). Koutsastraba@dolnet.gr Διευκρίνιση: Στο θέμα «Ελληνες γκασταρμπάιτερ» της προηγούμενης εβδομάδας η κεντρική φωτογραφία προερχόταν από τον τόμο «Δημήτρης Σούλας- Στιγμιότυπα, 1967-1974/ Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης»

Τελευταία Νέα