ΑΝ Η ΑΓΚΑΘΑ ΚΡΙΣΤΙ ΕΣΤΗΝΕ ΠΑΓΙΔΕΣ
ΣΤΟΥΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΔΟΛΟΦΟΝΟΥ,
Ο ΑΡΝΕ ΝΤΑΛ ΣΤΗΝΕΙ ΠΑΓΙΔΕΣ
ΣΤΟΥΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ ΤΟΥ.
Το σουηδικό αστυνομικό μυθιστόρημα μού θυμίζει λίγο τις ιρανικές ταινίες πριν από μία δεκαετία. Όπως τότε, κάθε δεύτερη ιρανική ταινία που παιζόταν σε διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου είχε και ένα βραβείο στο τσεπάκι, έτσι κάθε δεύτερο σουηδικό αστυνομικό μυθιστόρημα γίνεται μπεστ σέλερ. Το φαινόμενο ξεκίνησε με τον Χένινγκ Μάνκελ, πέρασε στον Χάκαν Νέσερ, στον Άκε Έντβαρντσον, μετά στη Λίζα Μάρκλουντ, και ο τελευταίος κρίκος της αλυσίδας- ως τώρα τουλάχιστον – είναι ο Στιγκ Λάρσον.

Ίσως γι΄ αυτό να τρέφω μια ιδιαίτερη συμπάθεια για τα μυθιστορήματα του Άρνε Νταλ. Καταρχήν, επειδή δεν είναι, ή δεν είναι τόσο mainstream. Κατά δεύτερο λόγο, γιατί επιβεβαιώνει ότι η μεγάλη αναγέννηση του αστυνομικού μυθιστορήματος στην Ευρώπη τα τελευταία τριάντα χρόνια σχετίζεται και με την καλλιέργεια ενός νέου ύφους γραφής. Ο Άρνε Νταλ είναι κατά κάποιον τρόπο η επιβεβαίωση αυτής της στροφής. Πριν ασχοληθεί με το αστυνομικό μυθιστόρημα, είχε ήδη κυκλοφορήσει με το πραγματικό του όνομα – Γιαν Άρνολντ- τρία μυθιστορήματα, μια συλλογή διηγημάτων και μια ποιητική συλλογή. Είναι, επίσης, εκδότης ενός θεωρητικού περιοδικού για τη λογοτεχνία και μέχρι πριν από δύο χρόνια ήταν ο εκδότης του περιοδικού της Ακαδημίας Νόμπελ.

Τα συνεχή δάνεια

Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο στα μυθιστορήματα του Άρνε Νταλ είναι τα συνεχή δάνειά του από άλλους συγγραφείς, ή και άλλα είδη τέχνης, και η συνεχής ανατροπή αυτών των δανείων. Οι αναφορές αρχίζουν ήδη από τους ήρωες των μυθιστορημάτων του. Ο πρωταγωνιστής του Νταλ δεν είναι ούτε ιδιωτικός ντετέκτιβ, ούτε αστυνόμος, αλλά μια ομάδα αστυνομικών, η «Ομάδα Α». Η αναφορά στα μυθιστορήματα του 87ου αστυνομικού τμήματος του Εντ ΜακΜπέην είναι προφανής. Και στον ΜακΜπέην δεν υπάρχει ένας ήρωας, αλλά πρωταγωνιστούν οι αστυνομικοί του τμήματος. Εδώ η «Ομάδα Α» αποτελείται από έξι αστυνομικούς και έναν επικεφαλής, τον Χούλτιν. Οι πέντε είναι άντρες, η μία γυναίκα, ο ένας είναι Φινλανδός, ο άλλος χιλιανής καταγωγής, και οι τέσσερις Σουηδοί, με πρώτο μεταξύ ίσων, όσον αφορά τους ήρωες του μυθιστορήματος, τον Πωλ Γιέλμ. Στον Εντ ΜακΜπέην, ο αναγνώστης ζει στα γραφεία και στους διαδρόμους ενός αστυνομικού τμήματος. Αυτό δεν υπάρχει στον Άρνε Νταλ, αφού οι αστυνομικοί του δρουν «εν κρυπτώ και παραβύστω».

Οι λογοτεχνικές καταβολές του Νταλ γίνονται αντιληπτές σε όλα τα μυθιστορήματά του είτε ως αναφορές, είτε ως απευθείας παραπομπές σε μουσικά έργα, στην ποίηση και στο θέατρο. Στο Μisterioso όλο το μυστήριο βασίζεται στο ομώνυμο μουσικό κομμάτι τζαζ του Τελόνιους Μονκ. Το παιχνίδι συνεχίζεται και στα επόμενα μυθιστορήματα. Στο Λάθος Θύμα το μυστήριο βρίσκεται κρυμμένο μέσα στις « Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου και στα Ελεγεία του Ντουΐνο του Ρίλκε. Στο Κατακόκκινο κρύβεται στο Άσμα Ασμάτων . Και στο τελευταίο μυθιστόρημά του στέλνει ειδικά τον «Ράμπο» της ομάδας, τον Νύμπεργκ, να ψάξει μέσα στο Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας του Σαίξπηρ.

Τελευταία Νέα