ΝΕΑΡΟΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΠΩΛΕΣ ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΑΜΑΤΕΙΑ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΔΟ ΧΡΗΣΤΟΥ ΛΑΔΑ, ΑΛΛΟΙ
ΔΙΑΝΕΜΟΥΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΣΕ ΚΑΤΑΥΛΙΣΜΟΥΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΩΝ, ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ, ΣΤΟΥΣ
ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΩΝ ΗΣΑΠ. ΚΟΙΤΩΝΤΑΣ ΚΑΤΙ ΤΕΤΟΙΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΑΙΡΝΕΙΣ ΜΙΑ ΓΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΚΡΥ
ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ, ΑΝΑΛΟΓΙΖΕΣΑΙ ΤΙΣ ΠΟΛΥΔΑΙΔΑΛΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ
ΤΟΥ, ΣΤΕΝΑ ΣΥΝΥΦΑΣΜΕΝΕΣ ΜΕ ΤΟ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟ, ΤΟ ΟΙΚΕΙΟ, ΤΟ ΤΕΤΡΙΜΜΕΝΟ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ
ΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ, ΤΟ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ, ΤΟ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΟ
Προπολεμικοί κομμουνιστές πουλάν Ριζοσπάστη στα σταυροδρόμια· φαντάροι κρατούν εφημερίδες στα χαρακώματα· τραυματίες του Αλβανικού μετώπου ακούν τις ειδήσεις της εφημερίδας από τη νοσοκόμα· η Έλλη Παππά ξεφυλλίζει την Αυγή στο διάλειμμα της δίκης της. Είναι φωτογραφίες από τον τέταρτο τόμο της Εγκυκλοπαίδειας του Ελληνικού Τύπου.

Διαβάζοντας, πριν από δύο μήνες, το αφιέρωμα του «Βιβλιοδρομίου»στον αντιδικτατορικό αγώνα, ένας φίλος παρατηρούσε το πώς οι ιστορικοί μοιάζει να μην είναι ποτέ ικανοποιημένοι, να εμφανίζονται μονίμως παραπονούμενοι για τα κενά και την έλλειψη νέων εργασιών. Δεν έχει άδικο, ούτε όμως και δίκιο. Δίπλα στις υπερβολές των ειδικών θα έπρεπε κανείς να συνυπολογίσει τις πραγματικές ελλείψεις στην ελληνική ιστορική παραγωγή, όχι μόνο σε επίπεδο μελετών αλλά και σε ό,τι αφορά τα «καλά εργαλεία»: βιβλιογραφίες, λεξικά, εγκυκλοπαίδειες, χρονολόγια, κατάλογοι αρχείων. Λιγοστά, κάποια πεπαλαιωμένα, άλλα πρόχειρα. Μπροστά σε αυτό το τετράτομο εγχείρημα δεν μπορεί παρά να εκφραστεί ο ενθουσιασμός, η ανεπιφύλακτη αποδοχή. Υπάρχει, πια, ένα στιβαρό έργο που καλύπτει ένα πραγματικό κενό. Θα ακολουθήσουν οι διορθώσεις, οι συμπληρώσεις και οι ανασκευές. Όλα, όμως, έχουν πια ένα σταθερό σημείο αναφοράς, ένα έργο υποδομής.

Με περιορισμένο αριθμό εξαιρέσεων, ο Τύπος παρέμεινε ιδιαίτερα τις προηγούμενες δεκαετίες ανεκμετάλλευ- τος ως πηγή· πηγή ιστορική που μας επιτρέπει να κατανοήσουμε τη λειτουργία μιας κοινωνίας, ομάδων και συμφερόντων εντός της, να αντιληφθούμε τις διαδικασίες συγκρότησης της κοινής γνώμης αλλά και της συνείδησης των πολιτών, της διαμόρφωσης του γλωσσικού τους οργάνου. Γιατί, ας μην το ξεχνάμε, ιδιαίτερα σε μια εποχή όπου αποτελούσε τη μοναδική σχεδόν πηγή πληροφόρησης, ο Τύπος υπήρξε εκπρόσωπος και παράλληλα διαμορφωτής της κοινής γνώμης, μέσα στο πλαίσιο που τα εκάστοτε εκδοτικά συμφέροντα και οι πολιτικές καθόριζαν. Πώς λ.χ. θα μπορούσε κανείς να αντιληφθεί τις ταραχές που ξέσπασαν γύρω από το γλωσσικό ζήτημα στο τέλος του 19ου αιώνα χωρίς την εμπρηστική συμβολή των καθαρευουσιάνικων εφημερίδων, τη διάδοση των σοσιαλιστικών ιδεών στον Μεσοπόλεμο χωρίς την εποποιία των νόμιμων και παράνομων κομμουνιστικών εκδόσεων;

Πολύπλοκο φαινόμενο

Ποιος Τύπος όμως; Ο πολιτικός, ο συνδικαλιστικός, ο οικονομικός, ο αθλητικός, ο παιδικός ή ο αντιστασιακός και ο αντιδικτατορικός; Εφημερίδες και περιοδικά, νόμιμα και παράνομα, στα ελληνικά αλλά και στα αγγλικά, στα γαλλικά, στα σεφαραδίτικα, Τύπος εντός του ελληνικού κράτους αλλά και εκτός- στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, στην Ευρώπη, στη διασπορά, στην υπερορία-, Τύπος έντυπος, δακτυλόγραφος, πολυγραφημένος, χειρόγραφος, όπως οι μοναδικές εφημερίδες των πολιτικών εξορίστων.

Το πρώτο, λοιπόν, μεγάλο στοίχημα της Εγκυκλοπαίδειας ήταν ο σχεδιασμός και η επιλογή μέσα από χιλιάδες τίτλους του σώματος εκείνου που θα αντιπροσώπευε τον ελληνικό Τύπο, στην πραγματικότητα θα καθόριζε τα όρια και τις διαδρομές αυτού του πολύπλοκου εκδοτικού φαινομένου που ονομάστηκε ελληνικός Τύπος: Οι επιμελήτριες του τόμου κατέθεσαν με σαφήνεια τα κριτήρια επιλογής: η σπουδαιότητα για την πολιτική/ πολιτιστική ζωή, μεγάλη διάρκεια και κυκλοφορία, γεωγραφική εξάπλωση, πρωτοπορία/ διάνοιξη νέων δρόμων στην οπτική και ύλη των φύλλων. Η συγκομιδή είναι επαρκής και οι όποιες υπαρκτές ελλείψεις δεν μπορούν να αμφισβητήσουν την, σε γενικές γραμμές, αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος των προσώπων και των εντύπων.

ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ (1784-1974)

ΕΠΙΜ. ΛΟΥΚΙΑ ΔΡΟΥΛΙΑ- ΓΙΟΥΛΑ ΚΟΥΤΣΟΠΑΝΑΓΟΥ ΕΚΔ. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ/ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ, 2008, 4 ΤΟΜΟΙ

Τελευταία Νέα