«Καπετάν Λορέντζο, όταν γυρίσεις στην πατρίδα, βρες το Μαρουλιώ και δώσ΄ της στα χέρια αυτό το γράμμα. Και να της πεις να έρθει εδώ για να την κάμω γυναίκα μου!». Ο καπετάνιος κλείδωσε το γράμμα στο συρτάρι της γέφυρας και με το μεγάλο υπερωκεάνιο ξεκίνησε το ταξίδι τού γυρισμού, από τη Νέα Υόρκη στην Ελλάδα.


O Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε τελειώσει και το «Βασιλιάς Κωνσταντίνος» ήταν ένα από τα πρώτα ελληνικά υπερωκεάνια που ξεκινούσαν από τον Πειραιά και διέσχιζαν τον Ατλαντικό για να μεταφέρουν στον Νέο Κόσμο δεκάδες μετανάστες που αναζητούσαν στην Αμερική μια καλύτερη μοίρα. Ο κ. Λορέντζος Χαζάπης είναι εγγονός του καπετάνιου Λορέντζου που για 10 χρόνια, μέχρι το 1923 που πέθανε, βρισκόταν στο τιμόνι εκείνων των μεγαθηρίων, τα οποία ήταν τα πρώτα ποντοπόρα πλοία που άρχισαν δειλά δειλά να κατασκευάζουν οι Έλληνες εφοπλιστές. Όπως διηγείται ο ίδιος στα «ΝΕΑ», «ο παππούς μου έφθασε στον Πειραιά και από εκεί πήγε στην Άνδρο. Βρήκε το Μαρουλιώ και της έδωσε το γράμμα από τον συμπατριώτη της που είχε ξενιτευτεί μερικά χρόνια νωρίτερα, αλλά που ποτέ δεν έπαψε να τη σκέφτεται, ακόμη κι όταν βρέθηκε στην άλλη άκρη του κόσμου». Η ιστορία που αργότερα κυκλοφόρησε από στόμα σε στόμα θέλει το Μαρουλιώ να μαζεύει τα πράγματά της σε έναν μπόγο και να τρέχει στον Πειραιά να συναντήσει τον καπετάνιο. Εκείνος, με ένα πλατύ χαμόγελο που άφηνε να διαγραφεί η πλούσια γενειάδα του, την οδήγησε στο δωμάτιό της, κοντά στη γέφυρα, και ύστερα από 10 μέρες την παρέδωσε στον αγαπημένο της που την περίμενε στην προβλήτα της Νέας Υόρκης.

Κανείς ποτέ δεν έμαθε τι απέγινε το Μαρουλιώ, αλλά το σίγουρο είναι ότι σε εκείνο το δωμάτιο κοντά στη γέφυρα ο καπετάνιος είχε φιλοξενήσει και το Μαριώ και τη Μέλπω και πολλές άλλες κοπέλες από την Άνδρο που ξεριζώθηκαν από το χωριό τους για να πάνε να παντρευτούν στην άλλη άκρη του ωκεανού. «Τις φύλαγε σαν τα μάτια του ο παππούς μου για να μην πάθουν το παραμικρό!». Φύλαγε τα όνειρα και τις ελπίδες τους. Σπάνια ντοκουμέντα

Έναν αιώνα αργότερα, ο κ. Γιώργος Φουστάνος, που προέρχεται και αυτός από τον χώρο της ναυτιλίας, απλώνει σήμερα στο γραφείο του παλαιές φωτογραφίες και έγγραφα που ξεδιπλώνουν την ιστορία των ελληνικών επιβατικών πλοίων. Είναι, λέει, ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια της σύγχρονης ιστορίας μας. Μιας ιστορίας που δεν είναι πολύ γνωστή, αφού τα αρχεία των Ελλήνων εφοπλιστών καταστράφηκαν στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου για να μην πέσουν στα χέρια των Γερμανών οι οποίοι ήθελαν να εμποδίσουν την επίταξή τους από τις συμμαχικές δυνάμεις. Η ιστορία βέβαια ξεκινά πολύ νωρίτερα, από τις αρχές του 20ού αιώνα, που οι Έλληνες αρχίζουν να ξεριζώνονται και επιδιώκουν με κάθε τρόπο να φθάσουν στον Νέο Κόσμο. Εκείνη την εποχή, το 1907 δηλαδή, κάνουν την εμφάνισή τους στην Ελλάδα τα πρώτα υπερωκεάνια.

«Τα πλοία αυτά αποκτήθηκαν από Έλληνες εφοπλιστές για να εξυπηρετήσουν κυρίως το μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα προς την άλλη πλευρά του Ατλαντικού», λέει ο κ. Γ. Φουστάνος. «Από την άλλη πλευρά βεβαίως, τα υπερωκεάνια ήταν τα πρώτα αμιγώς επιβατηγά πλοία που αποκτήθηκαν έπειτα από εκείνα τα μικρού μεγέθους ατμόπλοια τα οποία μετέφεραν στον ελλαδικό χώρο, εκτός από επιβάτες, και εμπορεύματα, και λέγονταν ποστάλια».

Μέσα από το υλικό που συγκέντρωσε ο κ. Γ. Φουστάνος και το οποίο θα εκτεθεί στο Ίδρυμα Ευγενίδου από τις 22 Ιανουαρίου μέχρι και τις 8 Φεβρουαρίου υπό τον τίτλο «Ένας Αιώνας Ελληνικά Επιβατηγά Πλοία», αποκαλύπτεται πως εκείνα τα μεγάλα ποντοπόρα πλοία, που είχαν στην κατοχή τους οικογένειες όπως οι Εμπειρίκοι, οι Γουλανδρήδες, ο Μοραΐτης και στη συνέχεια πολλοί άλλοι, δεν ήταν τίποτα άλλο από μικρές πλωτές «Ελλάδες».

Τα προτιμούσαν οι μετανάστες

Για όσους ξενιτεύονταν τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, ήταν πολύ σημαντικό να πραγματοποιήσουν το μεγάλο αυτό ταξίδι των 10 και βάλε ημερών πάνω σε ένα ελληνικό πλοίο. Και όχι σε ένα ξένο πλοίο που θα τους αντιμετώπιζαν σαν ανθρώπους δεύτερης διαλογής.

Ένιωθαν μια ηρεμία και μια ζεστασιά. Όταν ήταν Μεγάλη Παρασκευή και το πλοίο ταξίδευε, στο κατάστρωμά του γινόταν η περιφορά του Επιταφίου. Την Κυριακή του Πάσχα, όλοι οι επιβάτες από κάθε θέση, είτε πρώτη ήταν αυτή είτε τρίτη, συγκεντρώνονταν και πάλι στο κατάστρωμα και έψηναν τα αρνιά όπως ακριβώς θα έκαναν και στην Ελλάδα. Πολλές φορές μάλιστα, στην εκκλησία του καραβιού, πολλοί άνθρωποι νέες και νέοι αποφάσιζαν να ενώσουν τις ζωές τους και να παντρευτούν, καμιά φορά έχοντας ως κουμπάρο τον καπετάνιο. Και φυσικά με την παρουσία δεσπότη, που πάντα υπήρχε στο καράβι.

«Είχα δει τέτοιες παλαιές φωτογραφίες από γάμους πάνω στα υπερωκεάνια και μάλιστα θυμάμαι μια εικόνα πάνω στο πλοίο “Βασίλισσα Φρειδερίκη” που ταξίδευε προς την Αυστραλία. Γιατί εκτός από την Αμερική, χιλιάδες Έλληνες ταξίδευαν με τα πλοία στην Αυστραλία. Η θαλάσσια συγκοινωνία με τη μακρινή αυτή ήπειρο εγκαινιάστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1950».

Τα περισσότερα από τα υπερωκεάνια αυτά είχαν κατασκευαστεί στην Αγγλία και είχαν αγοραστεί από Έλληνες πλοιοκτήτες. Τα είχαν όμως μετασκευάσει με αρκετό μεράκι και στο εσωτερικό τους επικρατούσε ο διάκοσμος της βικτωριανής τεχνοτροπίας. Στο σαλόνι της πρώτης θέσης η πολυτέλεια ήταν διάχυτη και δέσποζαν τα εντυπωσιακά φωτιστικά, τα ξυλόγλυπτα έπιπλα και οι βελούδινοι καναπέδες και πολυθρόνες. Η αλήθεια όμως είναι ότι σε αρκετές περιπτώσεις ορισμένα από τα πλοία αυτά πτώχευσαν. Ήταν και η μεγάλη οικονομική κρίση στην Αμερική αλλά και άλλοι λόγοι που οδήγησαν κάποια καράβια στη χρεοκοπία. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι μέχρι τον Πόλεμο δεν υπήρξαν ποτέ νηολογημένα συγχρόνως 10 υπερωκεάνια. Αποκτούνταν διαδοχικά.

Και όταν ξεκινούσαν από τον Πειραιά, πήγαιναν συνήθως στην Πάτρα και στη συνέχεια έπιαναν σε άλλα μεγάλα μεσογειακά λιμάνια όπως η Γένοβα. Επιβίβαζαν κι από εκεί κόσμο, κυρίως μετανάστες, και συνέχιζαν το ταξίδι για την Αμερική. Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τα υπερωκεάνια μετέφεραν με μεγαλύτερη συχνότητα στην άλλη άκρη του Ατλαντικού ευκατάστατους Έλληνες πολίτες για τουρισμό αλλά και για δουλειές. Αμέτρητοι επιχειρηματίες αλλά και πολιτικοί και μέλη της βασιλικής οικογένειας έμεναν μέχρι αργά το βράδυ στα πολυτελή σαλόνια των ποντοπόρων πλοίων συζητώντας και λαμβάνοντας αποφάσεις για θέματα της εσωτερικής πολιτικής επικαιρότητας αλλά και κλείνοντας σημαντικές οικονομικές συμφωνίες με συνεταίρους τους από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

[ ΙΝFΟ]

Η έκθεση του κ. Γεωργίου Φουστάνου με τίτλο «Ένας Αιώνας Ελληνικά Επιβατηγά Πλοία» θα φιλοξενείται στο Ίδρυμα Ευγενίδου από τις 22 Ιανουαρίου έως και τις 8 Φεβρουαρίου 2009 με ελεύθερη είσοδο για το κοινό. Πληροφορίες, 210-9469.684

Τελευταία Νέα