Ένα και μόνο σημάδι είναι αρκετό για να επιβεβαιώσει την άποψη ότι ζούμε υπό καθεστώς ανεξέλεγκτης εξουσίας. Το σημάδι είναι ο αιφνιδιασμός. Κάθε τόσο ένα αστροπελέκι έρχεται να πέσει πάνω στα κεφάλια των ανύποπτων ανθρώπων. Τη μια φορά οι κατακόρυφες αυξήσεις των τιμών, την άλλη η πτώχευση μιας εταιρείας, την επομένη το κλείσιμο ενός εργοστασίου. Προνόμιο των ισχυρών να αποσβολώνουν τακτικά τους αδύναμους.

Ανέκαθεν αυτό έκαναν- χαρακτηριστικό της εξουσίας ήταν πάντα ότι απέναντι στις μάζες διέθετε το πλεονέκτημα να μπορεί να καλύπτεται, να παραμονεύει, να στήνει ενέδρες και να επιλέγει τον χρόνο όπου η δράση της θα αποφέρει το μέγιστο κέρδος.

Παράδοξο βέβαια στη σύγχρονη εποχή να ενεργεί ο επιχειρηματίας σαν ένας Δίας που επεμβαίνει στα γήινα πράγματα με τη δύναμη των κεραυνών του. Η περιβόητη πληροφόρηση τότε σε τι ωφελεί; Ειδήσεις και φήμες ανακατεύονται αδιάκοπα με τελικό προϊόν την εντύπωση ότι όλα είναι πιθανά, τίποτα δεν αποκλείεται. Εξίσου αμήχανοι όμως είναι και οι εμπειρογνώμονες και οι αναλυτές των οικονομικών τάσεων, των πολιτικών συσχετισμών, των διεθνών σχέσεων. Πελαγωμένοι επιστήμονες σηκώνουν τα χέρια ομολογώντας ότι βούλιαξαν μέσα στις ίδιες τους τις εικασίες. Δηλώνουν άκρως επιφυλακτικοί κι αυτή, λένε, είναι η στάση που επιβάλλουν οι καιροί.

Τι να την κάνουμε όμως τη στατιστική και την ανάλυση των πιθανοτήτων ή οποιαδήποτε άλλη γνώση όταν είναι ανίκανες να προβλέψουν το παραμικρό; Η εποχή μας έμεινε χωρίς προφήτες. Όταν τους ρωτούν για το τι θα γίνει, οι ειδικοί απαντούν ότι η «φύση» της κατάστασης είναι το απρόβλεπτο, συνεπώς κάθε εκτίμηση είναι ένα επικίνδυνο μελλοντολογικό παιχνίδι.

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΦΗΜΕΣ

ανακατεύονται αδιάκοπα με τελικό προϊόν την εντύπωση ότι όλα είναι πιθανά, τίποτα δεν αποκλείεται

Έστω, ας το δεχθούμε αυτό προσωρινά. Θα έπρεπε όμως να πάει ένα βήμα πιο πέρα η διαπίστωση και να ειπωθεί ξεκάθαρα το εξής: ότι αφού οι άπληστοι για κέρδη ετοιμάζουν στα κρυφά τις επιδρομές τους κι αφού κανένας νόμος ή θεσμός, εθνικός ή διεθνικός, δεν είναι ικανός να τους βάλει εμπόδια, τότε και οι άοπλοι οφείλουν να πάρουν επειγόντως τα μέτρα τους. Χρειάζονται, πράγματι, καταφύγια όπου να μπορούν να προστατευθούν. Απέναντι στον αιφνιδιασμό δεν έχουν παρά ένα και μοναδικό μέσο άμυνας: την πρόνοια. Αν οι επιδρομείς βασίζονται στην ταχύτητα, οι διωκόμενοι έχουν να αντιτάξουν την αργή και σταθερή σύσφιγξη των δεσμών μεταξύ τους. Αυτή θα ήταν η ασπίδα τους. Συσπειρωμένοι, σχηματίζοντας συμπαγείς ενώσεις θα άντεχαν αρκετά στα εξωτερικά χτυπήματα.

Αλλά να που οι αδύναμοι δυσκολεύονται στις επαφές, διστάζουν να μιλήσουν ως συμπολίτες, συνάδελφοι, συγκάτοικοι στην ίδια πόλη- όλα αυτά τα «συν» που μοιάζουν πια αόριστα, δίχως θέρμη και που για ένα διάστημα το σύγχρονο άτομο τα θεώρησε σαν δεσμά. Ήταν λάθος του και το πλήρωσε. Τώρα φαίνεται πόσο κόστισε στο άτομο ότι μπέρδεψε τα δεσμά με τους δεσμούς του. Όσα τον συνέδεαν με τους ομοίους του χαλάρωσαν, έσπασαν, με αποτέλεσμα τα αεικίνητα γεράκια να εφορμούν ελεύθερα, ενώ τα θύματα τρέχουν από ΄δώ κι από ΄κεί. Μέχρι να ξανασμίξουν οι σκόρπιοι ιδιώτες και να φτιάξουν ομάδες, αυτό θα συνεχίζεται. Θα εκδηλώνονται αστραπιαίες επιθέσεις από ψηλά με βαριές απώλειες στον πεδινό πληθυσμό. Και πότε πότε από απόγνωση μερικοί από τους πληγέντες θα αντιδρούν με ανάλογο τρόπο, βίαια και ακαριαία. Όπως εκείνοι οι μασκοφόροι που έκλεψαν προ ημερών το σούπερ μάρκετ και μοίρασαν τα τρόφιμα στη λαϊκή αγορά. Τέτοια θα γίνονται στο εξής. Αυθόρμητοι αιφνιδιασμοί από τα κάτω σε απάντηση μεθοδικών αιφνιδιασμών από τα πάνω. Μήπως αυτό είναι το μέλλον των «κοινωνικών συγκρούσεων»;

Ο Βασίλης Καραποστόλης είναι καθηγητής Πολιτισμού και Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Τελευταία Νέα