Οι Δελφοί πέρασαν στους Γάλλους με αντάλλαγμα την προώθηση ελληνικής σταφίδας στη Γαλλία. Οι μεγάλες στιγμές της αρχαιολογίας έχουν παρασκήνιο, αποκαλύπτει νέα έκδοση
O Μανόλης Ανδρόνικος λίγο πριν ανοίξει την πρώτη «στενωπό» προς τον μεγάλο τάφο που είχε αποκαλυφθεί στον τύμβο της Βεργίνας συγκέντρωσε τους συνεργάτες του μπροστά στο σφραγισμένο κτίριο. Από τη σχισμή έριξε το φως του φακού και κοίταξε μέσα. «Είναι άδειος», είπε με ανέκφραστο πρόσωπο (κι ας έβλεπε το χρυσάφι που έκρυβε ο τάφος που αποδόθηκε στον Φίλιππο Β΄). Προφανώς παραπλανητικά, για να εξασφαλίσει το περιεχόμενο του ασύλη- του βασιλι- κού τάφου.

Ήταν 7 Νοεμβρίου 1977…

Η ελληνική αρχαιολογία είναι γεμάτη στιγμές, όπως αυτή που έζησε ο αείμνηστος Ανδρόνικος. Στιγμές για τις οποίες αξίζει να δαπανήσει κάποιος την περιουσία του στο κυνήγι μιας «ουτοπίας» και να δικαιωθεί γι΄ αυτή την πίστη του, όπως ο Ερρίκος Σλήμαν, ο οποίος ανακά

Το χέρι του Όθωνα βρίσκεται πίσω από την πρώτη αναστηλωτική ενέργεια στον Παρθενώνα. Στις 10 Σεπτεμβρίου 1834 τοποθέτησε (με μυστρί) συμβολικά έναν σπόνδυλο σε κίονα της βόρειας κιονοστοιχίας

λυψε το 1873 την Τροία και τους πολύχρυσους βασιλικούς τάφους των Μυκηνών το 1876. Πλούσιος επίσης και ο σερ Άρθουρ Έβανς έφθασε στην Κρήτη ψάχνοντας την προέλευση εγχάρακτων σφραγιδόλιθων, αγόρασε έναν γυμνό λοφίσκο και σε τέσσερις εβδομάδες ανασκαφής στις 13 Απριλίου του 1900 έφερε στο φως ένα δωμάτιο γεμάτο τοιχογραφίες μ΄ ένα περίτεχνα σκαλισμένο κάθισμα που έμελλε να γίνει το έμβλημα ενός αγνώστου έως τότε προϊστορικού πολιτισμού. Είχε το προνόμιο να τον βαφτίσει μινωικό από τον μυθολογικό βασιλιά της Κρήτης Μίνωα.

Οι μεγάλες στιγμές της ελληνικής αρχαιολογίας χώρεσαν σε έναν τόμολεύκωμα (Εκδ. Καπόν) και ζωντανεύουν ξανά μέσα από 21 κείμενα Ελλήνων και ξένων αρχαιολόγων. Μία έκδοση (με χορηγία του Ιδρύματος Σ. Νιάρχου), με 648 φωτογραφίες, πολλές από τις οποίες απαθανατίζουν τη στιγμή της ανακάλυψης.

Βλέπουμε τα μισοσπασμένα αγάλματα των Ιωνικών κορών, που ήταν θαμμένα στις επιχώσεις της Ακροπόλεως και τον παίδα του Κριτίου να αναδύεται κατάλευκος και άθικτος έπειτα από 2.500

χρόνια το 1885. Ή τον Ηνίοχο των Δελφών, μισοθαμμένο ακόμη, στις 9 Μαΐου 1896, όταν ο Θεόφιλος Ομόλ, τηλεγραφούσε στην Ακαδημία Επιγραφών και Γραμμάτων του Παρισιού:«Βρέθηκε χάλκινο άγαλμα φυσικού μεγέθους. Νεαρός νικητής αρματοδρομίας σε αγώνες Πυθίων- αριστούργημα χαλκοπλαστικής. Άθικτη πατίνα».

Πίσω από τις εικόνες, η ιστορία: τα σκληρά και πολυετή παζάρια μεταξύ κυβερνήσεων που μεσολάβησαν για την παραχώρηση στη Γαλλία του προνομίου και δικαιώματος της ανασκαφής των Δελφών. Ο Ηνίοχος έπρεπε να «σπρώξει» τις ελληνικές εξαγωγές σταφίδας στη Γαλλία και η ανασκαφή των Δελφών πραγματοποιήθηκε υπό την προστασία όπλων. Οι κάτοικοι των χιλίων σπιτιών και οικοπέδων του χωριού Καστράκι, που ήταν χτισμένο πάνω στον ναό του Απόλλωνα, στασίασαν κατά των ανασκαφέων και απαιτούσαν να τους καταβληθούν οι αποζημιώσεις για την απαλλοτρίωση πριν εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Στην Αρχαία Ολυμπία, το πρωτόκολλο συνεργασίας που υπέγραψε η Ελλάδα με την πρωσική κυβέρνηση το 1875 άνοιξε μια νέα εποχή. Καθιέρωσαν ότι όλα τα ευρήματα της ανασκαφής θα έπρεπε να μείνουν στην Ελλάδα, «πλην ελαχίστων διπλών», δίνοντας τέρμα στην παλαιότερη πρακτική των ξένων αρχαιολόγων να μοιράζονται τα ευρήματα, ως λεία.

ΙΝFΟ

«Μεγάλες στιγμές της Ελληνικής Αρχαιολογίας».

Επιμέλεια: Πάνος Βαλαβάνης. Εκδόσεις: Καπόν, σελ.

371. Τιμή: 95 ευρώ.

Η Αφροδίτη και οι γυμνοί


Στις σελίδες του βιβλίου αντηχούν ακόμη τα γαλλικά όπλα που συνόδευσαν την Αφροδίτη της Μήλου στο Λούβρο. Όπως προκύπτει από σκίτσο του 1820, η θεά από παριανό μάρμαρο έλαμπε μέσα σε στάβλο με γουρούνια κι είχε ακόμη τα ολόλευκα χαμένα χέρια της. Σε άλλο κεφάλαιο παρακολουθούμε τον βουτηχτή Ηλία Σταδιάτη, από τη Σύμη, να ανεβαίνει με το σκάφανδρο από τον βυθό των Αντικυθήρων και να ψελλίζει «άλογα, άνθρωποι ολόγυμνοι».

Έντρομος σχεδόν από το θέαμα ενός αρχαίου ναυαγίου που χάρισε στον κόσμο, το 1900, τον Έφηβο των Αντικυθήρων και τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων.

Τελευταία Νέα