Μήπως η αυτοαμφισβήτηση και οι αρνητικές κρίσεις βαραίνουν πολύ στο μυαλό σας, ενώ τους επαίνους ούτε καν τους καταγράφετε; Πρόκειται για το «σύνδρομο του απατεώνα», λέει η ψυχολόγος Βάλερι Γιανγκ, και οι «πάσχοντες» είναι μεγάλη παρέα…


Η Βάλερι Γιανγκ είναι ειδική σ΄ αυτή τη γνωστική διαταραχή που εμποδίζει όσους την παρουσιάζουν να εσωτερικεύουν οποιοδήποτε αίσθημα επιτεύγματος. Υπάρχουν καθ΄ όλα άξιοι και επιτυχημένοι επιστήμονες ή επαγγελματίες, οι οποίοι πιστεύουν πως δεν αξίζουν την επιτυχία τους και ζουν με τον φόβο μήπως αποκαλυφθεί η (ανύπαρκτη στην πραγματικότητα) ανεπάρκειά τους. Πρόσφατα η Γιανγκ παρέδωσε στο πανεπιστήμιο Κολούμπια ένα σεμινάριο με τίτλο «Πώς να αισθανθείτε τόσο έξυπνος και ικανός όσο οι άλλοι φαίνεται ότι πιστεύουν πως είστε» και θέμα το «σύνδρομο του απατεώνα». Έχει παραδώσει το ίδιο σεμινάριο σε δεκάδες άλλα πανεπιστήμια, πάντα με μεγάλη επιτυχία. Όπως εξήγησε, όταν πάσχεις από το εν λόγω σύνδρομο η αυτοαμφισβήτηση και οι αρνητικές κρίσεις ζυγίζουν πολύ στο μυαλό σου, ενώ οι έπαινοι σχεδόν δεν καταγράφονται· αποδίδεις τις αποτυχίες σου σ΄ έναν εσωτερικό πυρήνα αδεξιότητας που πιστεύεις ότι έχεις· κάθε θετικό που καταφέρνεις, είναι για σένα απατηλά θετικό. Με άλλα λόγια, πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο. Ένα πρόσωπο με το «σύνδρομο του απατεώνα», όταν καλείται να φέρει εις πέρας μια νέα αποστολή, ξεκινάει από την αυτοαμφισβήτηση, συνεχίζει με την τελειομανία και μετά- όχι όμως πάντα- με την αναβολή. Το επόμενο βήμα είναι η υπερβολική, αγχώδης δουλειά, ακολουθεί η επιτυχία και αμέσως μετά η απόρριψή της, επειδή ο περί ου ο λόγος θεωρεί τον εαυτό του ανάξιο γι΄ αυτή. Η επιτυχία ουσιαστικά τροφοδοτεί τον φαύλο κύκλο.

Η εν λόγω κατάσταση αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά το 1978 από τις ψυχολόγους Πωλίν Ρόουζ Κλάνσι και Σουζάν Άιμς, που πίστεψαν αρχικά πως πρόκειται για ένα αποκλειστικά γυναικείο άγχος. Επίσης απέφυγαν τη λέξη «σύνδρομο» και την αποκάλεσαν «φαινόμενο του απατεώνα». Αργότερα πάντως, στα μέσα της δεκαετίας του 1980, η Κλάνσι διαπίστωσε ότι 70% των ανδρών και των γυναικών απ΄ όλα τα κοινωνικά στρώματα έχουν αισθανθεί ότι είναι απατεώνες τουλάχιστον σ΄ ένα τμήμα της σταδιοδρομίας τους.

Η Γιανγκ, η οποία έχει δημιουργήσει την ιστοσελίδα www. impostorsyndrome. com, λέει πως και η ίδια «αναρρώνει» από το σύνδρομο αυτό. Συνιστά διάφορες στρατηγικές ώστε να αποδίδει κανείς την επιτυχία του στην ευφυΐα και σε ικανότητές του άλλες από το να… εξαπατά. Στο Κολούμπια, το ακροατήριό της αποτελούνταν κυρίως από πτυχιούχους (υπήρχε λίστα αναμονής 60 ατόμων για μια αίθουσα 190 θέσεων). Και τα πρόσωπα αυτά, άξια κατά τεκμήριο, έμοιαζαν πολύ απρόθυμα να παραδεχτούν την αξία τους. «Εντάξει», παραδέχθηκε στο τέλος μία πτυχιούχος, «είναι πιθανό να υπάρχει κάποιος στην αίθουσα αυτή που είναι πράγματι απατεώνας. Δείτε όμως πόσο πολλοί είμαστε εδώ…».

Τελευταία Νέα