ΤΟ 2004 ΗΤΑΝ ΑΝΑΜΦΙΒΟΛΑ Η ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΧΕΝΡΙ ΤΖΕΪΜΣ.
ΤΟΣΟ Ο ΝΤΕΪΒΙΝΤ ΛΟΤΖ ΟΣΟ ΚΑΙ Ο ΚΟΛΜ ΤΟΪΜΠΙΝ ΔΙΑΛΕΞΑΝ
ΓΙΑ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΗ ΤΟΝ ΑΙΝΙΓΜΑΤΙΚΟ ΜΑΣΤΟΡΑ ΤΗΣ
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ. ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΤΟΥ ΙΡΛΑΝΔΟΥ, ΩΣΤΟΣΟ,
ΞΕΧΩΡΙΣΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ
Κοινό γνώρισμα όλων των συγγραφέων είναι η τάση για απόκρυψη. Όταν μιλούν για την προσωπική τους ζωή, δυσφορούν και αδυνατούν να εκθέσουν με απλότητα τα συναισθήματα που τους απασχολούν και τις καταστάσεις που τους εγκλωβίζουν. Στις συναναστροφές η στάση τους είναι φανερά αμυντική, τα λόγια τους παρελκυστικά, οι προτιμήσεις τους δεν εκφράζονται κρυστάλλινα. Ανάμεσα σε ομότεχνους φέρονται σαν να απειλούνται και πασχίζουν να συσκοτίσουν τους συνομιλητές τους με ασάφειες. Όποτε χρειάζεται να λειτουργήσουν ως εκλαϊκευτές ή πωλητές του έργου τους, θέλουν να ανοίξει η γη και να τους καταπιεί. Όλα αυτά κρύβουν μπόλικη υπεροψία. Για τον συγγραφέα δεν υπάρχει ιδανικός αναγνώστης. Μόνο ο δημιουργός γνωρίζει τις πρώτες ύλες του, τα βιώματα που τον καθορίζουν, τις ψυχικές δυνάμεις που τον κινούν, την ουσία των δημιουργημάτων του. Οι πελάτες του είναι καταδικασμένοι να βλέπουν μικρά τμήματα του ψηφιδωτού, να μην το αντιλαμβάνονται ποτέ στην ολότητά του.

Πέπλος ομίχλης

Ειδικά στην περίπτωση του Χένρι Τζέιμς (1843-1916) τα διαθέσιμα δεδομένα είναι εξαιρετικά διφορούμενα. Τα έργα του σε πρώτο επίπεδο θυμίζουν μουσική δωματίου εκτελεσμένη από βραδυκίνητους πάμπλουτους και εκθέτουν τις διαφορές που χωρίζουν τους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους, αλλά συνάμα περιέχουν σκοτεινές ηθικές αλληγορίες και υπόρρητες ψυχολογικές αναλύσεις. Επιπλέον, στα βιβλία του διακρίνεται άμεσα η παγερότερη συγγραφική ματιά όλων των εποχών. Ο αναγνώστης ποτέ δεν προκαταλαμβάνεται. Οι οπτικές γωνίες τηρούνται με σιδηρά πειθαρχία. Η κοινωνία ή ο Θεός δεν καταγγέλλονται για την έκβαση των ανθρώπινων υποθέσεων. Τα πάντα αντιμετωπίζονται ως οικουμενικά και αναπόφευκτα. Τέλος, σαν να μην έφταναν όλα τα αναφερόμενα πιο πάνω, η παραγωγή του Τζέιμς χωρίζεται σε δύο ανόμοια τμήματα. Στα πρώτα πεζά του δίνεται έμφαση στις περιγραφές και τις σχετικά σύντομες προτάσεις. Στα μεταγενέστερα ο λόγος είναι μακροπερίοδος και η ψυχολογία των ηρώων ερεβώδης. Το μόνο σίγουρο είναι πάντως ότι η αλλαγή τεχνικής προέκυψε από τη στιγμή που ο Τζέιμς άρχισε να δημιουργεί υπαγορεύοντας στη γραμματέα του.

«Είναι η ευγενέστερη γηραιά κυρία», είπε ο Φόκνερ αναφερόμενος στον Χένρι Τζέιμς. «Ενάρετο θηλυκό» τον αποκάλεσε ο Τόμας Χάρντι. Και οι δύο ανίχνευσαν ομοφυλοφιλία στον Αμερικανό μετρ. Κανένας σεξουαλικός προσανατολισμός, ωστόσο, δεν μπορεί να τεκμηριωθεί για τον Τζέιμς. Αν και ανέπτυξε έντονη κοινωνική ζωή, πάντοτε έδειχνε αποστασιοποιημένος. Δεν παντρεύτηκε ποτέ, δεν συνέδεσε τη ζωή με κάποια γυναίκα, δεν θεωρήθηκε επιστήθιος φίλος οποιουδήποτε άνδρα. Έστειλε φορτισμένες επιστολές σε άνδρες και γυναίκες, αλλά οι τρυφερές εκφράσεις του δεν καταδεικνύουν κανενός είδους σεξουαλική ολοκλήρωση. Σύμφωνα με αξιόπιστες μαρτυρίες, αποκλειστικό μέλημά του ήταν να παρίσταται και να απορροφά διηγήσεις.

Colm Τoibin

ΧΕΝΡΙΤΖΕΪΜΣ,

Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ

ΜΤΦ. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΣΚΙΑΘΑΤΟΣ ΕΚΔ. ΩΚΕΑΝΙΔΑ, 2007 ΣΕΛ. 562

Τελευταία Νέα