Έγραψα και πρόσφατα πόσο παγιδευμένο, σχεδόν ιδεοληπτικά, είναι το γαλλικό θέατρο στη γεωμετρική, ορθολογιστική, καρτεσιανή αντίληψη, ιδιαίτερα στη φόρμα που χρησιμοποιεί για να πει ακόμη και φιλοσοφικές απορίες και μεταφυσικές «αλήθειες»
Oι μόνοι που έσπασαν αυτό το σύνδρομο ήταν οι ξένοι συγγραφείς που έγραψαν γαλλικά, ο Ιονέσκο, ο Αντάμοφ, ο Μπέκετ , ο Αραμπάλ, ο Σεχαντέ. Όσοι πάλι Γ άλλοι αποπειράθηκαν να αντιδράσουν στο καλά καμωμένο (κι όχι κοιμώμενο, όπως πρόσφατα το τύπωσε ο δαίμονας που χλευάζει την κακογραφία μου) έργο, ας το πω καλοφτιαγμένο να ξεμπερδεύουμε, ο Ζαρί, ο Αρτό, ο Ζενέ έμειναν στο περιθώριο ή αγνοήθηκαν ή ήταν αποσυνάγωγοι. Παρόλο που ο Ζενέ εντέλει, ανεξάρτητα από το αναρχικό του περιεχόμενο, τη γεωμετρία διάλεξε για να πει τα τρομερά του πράγματα. Μεγαλοφυή μπουλβάρ ως μορφή είναι και «Οι Νέγροι» και «Οι Δούλες» και «Το μπαλκόνι».

Αντίθετα ο Σαρτρ, ο Μοντερλάν, ο Καμί στην ωριμότητά του, ο Ανούιγ στα καλύτερά του, τη φόρμα του μπουλβάρ επέλεξαν για να κοινοποιήσουν σοβαρότερα θέματα σε σχέση με τα συνήθη των μεγάλων θεάτρων των βουλεβάρτων. Από αυτόν τον κανόνα δεν ξέφυγε ούτε βέβαια ο Ζαν Κοκτό και στους «Τρομερούς γονείς» και στη «Δαιμόνια Μηχανή» και στα «Ιερά τέρατα» που τώρα πρωτοπαίζονται στην Ελλάδα στο θέατρο «Άλμα». Είναι γραμμένα με τη σιγουριά, την καθαρότητα, την ευθύγραμμη πλεύση και ανάπτυξη των μοτίβων και των χαρακτήρων του δοκιμασμένου μοντέλου.

Εδώ θα μπορούσε να αντιτάξει κανείς τη γνωστή θέση της θεωρίας πως περιεχόμενο και μορφή είναι διαλεκτικά αλληλοεπηρεαζόμενα στοιχεία. Δεν μπορείς, ασφαλώς , να χρησιμοποιείς μια ανάλαφρη, απρόσκοπτη, συχνά ανέμελη φόρμα για να πεις σοβαρά πράγματα. Εξάλλου δεν είναι τυχαίο πως το μπουλβάρ όταν σοβαρεύει, κάνει το δράμα μελόδραμα κι όταν αστειεύεται κάνει την κωμωδία φάρσα. Το ΄χει το χούι του να φτηναίνει τις ιδέες και το αντίστροφο, οι ιδέες να ξεγυμνώνουν τη φόρμα.

Υπάρχουν βέβαια και οι εξαιρέσεις που δεν ανατρέπουν τον κανόνα, αλλά τον αξιοποιούν θετικά. Ο Ανούιγ , ο Καμί, ο Μοντερλάν το κατόρθωσαν, αν όχι πάντα αλλά σε μερικά έργα τους.

Ο Σαρτρ μόνο στον «Γκετς» και μιμήθηκε τον Σαίξπηρ και τον Μπρεχτ, την ανοιχτή δηλαδή φόρμα, ξέφυγε. Ακόμα και το σκοτεινό «Κεκλεισμένων των θυρών» καραμπινάτο μορφολογικά μπουλβάρ είναι.

Ο Κοκτό υπήρξε για πολλά χρόνια ένα είδος πρίγκιπα των Γαλλικών Γ ραμμάτων. Στο κέντρο της πνευματικής αλλά και της κοσμικής ζωής, έπαιξε χωρίς καμιά διακύβευση, τον Γάλλο Όσκαρ Ουάιλντ . Υπέβαλε στον καιρό του ένα αναγεννησιακό προσωπείο δημιουργού. Συγγραφέας, ποιητής , ζωγράφος , σκηνοθέτης , ηθοποιός, σεναριογράφος , κριτικός , κομφερανσιέ, λογοπαίκτης, στιχουργός κ.τλ. Η Γ αλλία έχει μια μεγάλη παράδοση σε ευφυή αξιώματα λόγου (ρητά, ευφυολογήματα, λογοπαίγνια, σοφιστικά πυροτεχνήματα). Από τις μεγαλοφυείς «Σκέψεις» του Πασκάλ στα αποφθέγματα του Λαροσφουκό, του Αμιέλ κ.τλ. έως τις εξυπνάδες του Ρουσέν , του Πανιόλ και του Κοκτό. Ευδοκίμησε κάποτε και σε μας το είδος με ανάλογα «μικροσοφίσματα» του Άννινου, του Νιρβάνα, του Γιαννουκάκη και άλλων . Ο Τσαρούχης στις μέρες μας ήταν ο ευφυέστερος εκπρόσωπος του είδους. Η σοφία ως παραδοξολόγημα. Ο Κοκτό σήμερα είναι μια πνευματική αντίκα- πολύτιμη και σεβαστή όπως όλες οι αντίκες. Στέρεος συγγραφέας του είδους, με γλαφυρό ύφος , σωστή δοσολογία λόγων και πράξεων, ευθύγραμμη αλλά ενδιαφέρουσα ανάπτυξη χαρακτήρων και κοινόχρηστα θέματα, δηλαδή ευρείας αναγνώρισης και κατανάλωσης.

Στα «Ιερά τέρατα»συνδυάζει με ευφυΐα δύο δημοφιλή θέματα. Το πάγιο ενδιαφέρον του κοινού

ΙΝFΟ

«Τα ιερά τέρατα» στο θέατρο «Άλμα» (Ακομινάτου 15- 17 , Αγίου Κωνσταντίνου, τηλ. 21 05220.1

00)

για τους ξεχωριστούς, τους δημοφιλείς και κυρίως τους καλλιτέχνες του θεάτρου, τα ιερά τέρατα και την τετριμμένη θεματολογία του μπουλβάρ, τη συζυγική απιστία. Το πρωταγωνιστικό ζεύγος του έργου είναι δύο διάσημοι ηθοποιοί που, έως τη στιγμή της ρήξης εξαιτίας της εμφάνισης του μήλου της αμαρτίας, αλληλοεκτιμώνται και αλληλοθαυμάζονται. Η δημόσια εικόνα τους είναι και η ιδιωτική. Όταν εμφανίζεται η πέτρα του σκανδάλου, μια φρέσκια παρουσία χωρίς ηθικούς χαλινούς και μικροαστικές προκαταλήψεις, η σύζυγος αποφασίζει να χρησιμοποιήσει τη μέθοδο του εμβολίου. Για να αντιμετωπίσει την εισβολή του «ιού» προσπαθεί να δημιουργήσει αντισώματα ή τη φθορά της συνήθειας. Δεν χρειάζεται να πω ότι ο Κοκτό χειρίζεται με μαεστρία το θέμα, ζωηρό ενδιαφέρον και απροσδόκητο αλλά ευτυχές τέλος. Αυτό, το τελευταίο, είναι νόμος του μπουλβάρ. Στο θέατρο «Άλμα» η μετάφραση της Λήδας Γ αλανού υπέστη βαθιά χειρουργική λιποαναρρόφηση από τον σκηνοθέτη Γιάννη Μόσχο. Απάλυνε τη μεσοπολεμική φλυαρία, τις έξυπνες απανωτές ατάκες, την εύκολη γαλλική σάλτσα φιλοσοφίας. Κράτησε και ενίσχυσε τις συγκρούσεις, ανέδειξε τους χαρακτήρες , ευνόησε τη δυναμική της φόρμας προς την έξοδο καλπάζοντας. Μέσα στο θεατρικό βολικό σκηνικό της Μανωλοπούλου και με τα θαυμάσια κοστούμια της συνεχώς ανερχόμενης Μαργαρίτας Χατζηϊωάννου, τους σοφούς χωρίς ρητορείες φωτισμούς του Παυλόπουλου, τη λιτή κινησιογραφική διδασκαλία της Σεσίλ Μικρούτσικου και την ωραία επεξεργασία γνωστών γαλλικών τραγουδιών ως μοτίβων συνοδείας του Νίκου Βίττη, ο Μόσχος καθοδήγησε χωρίς εξυπνάδες προβολής τού εγώ τους ηθοποιούς του, να πλάσουν ρόλους και να χαρούν της ερμηνείες τους.

Η Κατερίνα Μαραγκού με την τεράστια πείρα της στο είδος κεντάει μινιατούρες υποκριτικών αποχρώσεων. Γ νωρίζει τη λειτουργία της ατάκας και το τάιμινγκ των παύσεων και των σιωπών (δεν είναι το ίδιο!). Κερδίζει επάξια θέση δίπλα στις δασκάλες του είδους, την Κατερίνα, την Αρώνη, την Καρέζη, τη Γαληνέα. Ο Νίκος Αρβανίτης είναι ενός ηθοποιός που συνεχώς μας αποκαλύπτει πτυχές ενός πολυδύναμου ταλέντου. Ηθοποιός με σκηνική άνεση, αυθορμησία, λιτό λόγο και εσωτερική τεχνική ελεγχόμενης συναισθηματικής περιουσίας. Έξοχος. Οι κ. κ. Μαλτέζου και Παντελάκη σε δύο τυπικά καρατερίστικους και σχεδόν φαρσικούς ρόλους, με άνεση ανταποκρίθηκαν στη σκηνοθεσία. Η Δανάη Σκιάδη ωριμάζει συνεχώς και δεν μανιερίζει- έχει μια σκηνική αφέλεια ακόμη κι όταν, όπως εδώ, απαιτείται να είναι κυνικό θηλυκό. Με τέτοια σκηνική αφέλεια, θα έλεγα ανέμελη αυθορμησία (που καταργεί την υποκριτική), ο ρόλος ενός κυνικού θηλυκού γίνεται άκρως επικίνδυνος και ως εκ τούτου σκηνικά ενδιαφέρων.

Να το πω, κλείνοντας, η παράσταση στο θέατρο «Άλμα» είναι πολύ καλύτερη από το έργο του Κοκτό. Πάντως, το διασώζει και το απολαμβάνεις σαν ένα καλό γαλλικό λικέρ.

Έκανε τους ήρωες αυτιστικούς


Στο «Θέατρο Τέχνης» της οδού Φρυνίχου ενέσκηψε μια εκ Μεξικού ορμωμένη και εν Γαλλία διαβιούσα σκηνοθέτις ονόματι Έστερ Αντρέ Γκονζάλες. Πήρε στα χέρια της το πιο ζουμερό, βιταλιστικό, καταφατικό για τον έρωτα, ασυμπλεγμάτιστο έργο του Τενεσί Ουίλιαμς «Τ ο τριαντάφυλλο στο στήθος», ένα ευφρόσυνο ηθογραφικό (με την έννοια την ορθή του όρου) γεμάτο χυμούς, καημούς, ερωτισμό, «ευρωπαϊκό» έργο και του άλλαξε τα φώτα. Γελοιοποίησε τους ήρωες, τους έκανε καραγκιόζηδες ή αυτιστικούς, σαχλεπίσαχλους … Πού βρήκε, όπως ισχυρίζεται στους προγραμματικούς «στοχασμούς» της (τρομάρα της), στοιχεία της κομέντια ντελ άρτε στο κείμενο, μόνο ένα μεταμοντέρνο μέντιουμ μπορεί να το εξηγήσει. Το όλον ενίσχυσε και το αλλοπρόσαλλο σκηνικό του εν Παρισίοις επίσης δρώντος συζύγου της Χρήστου Κωνσταντέλλου. Πότε θα αξιωθούμε να απαλλαγούμε από τη λιμνούλα στη σκηνή όπου πλατσουρίζουν οι ηθοποιοί!!;;

Κρίμα στους καλούς ηθοποιούς και κρίμα στο κοινό που συνέρευσε για να δει Τ. Ουίλιαμς και πνίγηκε σε δυο πόντους νερό της λίμνης ή μήπως ήταν ποταμάκι κι αδικώ τη σύλληψη.

Τελευταία Νέα