Πρόσωπα Άνθρωπος των λέξεων

Η Δεξιά «έκοψε» τη ραδιοφωνική εκπομπή του. Τρεις μήνες μετά, η Αριστερά

τον κατήγγειλε ότι εξυμνεί την αποικιοκρατία. Αλαίν Ρεΰ, λεξικογράφος και

ελεύθερος άνθρωπος.

Εδώ και δεκαετίες, ο 78χρονος Ρεΰ είναι ένας θεσμός στη Γαλλία. Ο θρύλος της

οικογένειάς του τον θέλει να έμαθε πρώτα να μιλάει και μετά να περπατάει.

Παιδί διάβαζε οτιδήποτε έπεφτε στα χέρια του. Πήρε το μπακαλορεά στα 15 του,

σπούδασε στη Σορβόννη και στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών, υπηρέτησε στην

Αλγερία. Λέει πως την εποχή εκείνη δεν είχε καμιά πολιτική ιδέα, «άρα ήμουν

χωρίς να το ξέρω στη Δεξιά», όμως γύρισε από τις αποικίες μεταμορφωμένος και

αηδιασμένος – άρα αριστερός. Ωστόσο δεν στρατεύθηκε σε κάποιο κόμμα – «δεν

είναι του χαρακτήρα μου», εξηγεί. Και τον καιρό των συνθημάτων, αυτός κατέφυγε

στις λέξεις. Απάντησε σε μια αγγελία του Πωλ Ρομπέρ ο οποίος έψαχνε

γλωσσολόγους για το λεξικό του. Το 1952 προσελήφθη και το 1967 κυκλοφόρησε η

πρώτη έκδοση του λεξικού Robert. «Επιτέλους ένα λεξικό της Αριστεράς!»

χαιρέτισε την έκδοση το «Νουβέλ Ομπσερβατέρ». «Αν δεν μπορείτε να το

αγοράσετε, φορέστε την γκαμπαρντίνα σας και γλιστρήστε το διακριτικά στην

εσωτερική της τσέπη».

Σαράντα χρόνια μετά, η έκδοση του 2007 περιλαμβάνει 500 νέες λέξεις και 1.600

νέα παραδείγματα. Το πρόβλημα δημιουργήθηκε μ’ έναν από τους ορισμούς της

λέξης «αποικισμός»: «Αξιοποίηση, εκμετάλλευση των χωρών που γίνονται

αποικίες». Αντιρατσιστικές οργανώσεις κατήγγειλαν «μια νέα απόπειρα

αποκατάστασης και εξύμνησης του αποικισμού». Και ο Ρεΰ αισθάνθηκε ακόμη πιο

πληγωμένος επειδή συμμερίζεται τις αξίες αυτών που σήμερα του επιτίθενται.

«Ανήκω στην Αριστερά», λέει στη «Λε Μοντ», «Άρχισα να αγωνίζομαι κατά του

αποικισμού από τη δεκαετία του 1950, είμαι από τους τελευταίους που θα

μπορούσαν να τους κατηγορήσουν για το θέμα αυτό».

Πολλοί έσπευσαν να τον υποστηρίξουν και το θέμα έχει πλέον κλείσει. Όπως και

το θέμα της αποπομπής του, τρεις μήνες νωρίτερα, από το ραδιόφωνο της France

Inter, όπου εδώ και 13 χρόνια είχε κάθε πρωί στις 8.57 το ραδιοφωνικό του

σχόλιο. «Βλέπω δύο λόγους για τους οποίους μπορεί να έκοψαν την εκπομπή», λέει

ο ίδιος στη «Λιμπερασιόν». «Ένα, ο πρόεδρος της France Inter δεν ανέχεται τα

γηρατειά και την αρρώστια, κι εγώ είμαι γέρος. Δεύτερον, η σκέψη του UMP (το

δεξιό κυβερνητικό κόμμα) είναι κυρίαρχη και η France Inter πρέπει να την

ακολουθεί».

Ο Ρεΰ ουδέποτε υπήρξε οπαδός της γλωσσικής «καθαρότητας». «Το να θέλει κάποιος

να ακινητοποιήσει τη γλώσσα σε κάποιο πρότυπο, είναι σαν να της στερεί από

αυτό που της δίνει γεύση, σαν να της στερεί τα μπαχαρικά». Και δεν πρόκειται

να αποσυρθεί. «Θα σταματήσω στο φέρετρο», λέει. «Έχω την τάση να δουλεύω όλο

και περισσότερο, επειδή βιάζομαι όλο και περισσότερο».