ΖΑΝ ΙΒ ΑΜΠΕPEP Ξαναστήνουν τον Φάρο της Aλεξάνδρειας

Σε λίγα χρόνια θα μπορούμε να περιηγηθούμε με υποβρύχιο όχημα τα εντυπωσιακά

αρχιτεκτονικά μέλη και τα γλυπτά του Φάρου της Αλεξάνδρειας που κατέπεσαν στον

βυθό του λιμανιού από σεισμό τον Αύγουστο του 1303, ενώ μια δυνατή γεύση του

Φάρου στη στεριά θα δίνει η εντυπωσιακή αποκατάσταση της κεντρικής πύλης του

με τα αγάλματα των Πτολεμαίων, οι οποίοι ανήγειραν τον Φάρο το 325 π.X.

H γρανιτένια κεντρική πύλη του Φάρου της Αλεξάνδρειας βρέθηκε στον βυθό. Οι

παραστάδες της έχουν ύψος 13,7 μ. Μαζί και το κατώφλι – στο οποίο διακρίνονται

οι οπές για το κλείσιμο της διπλής θύρας -, όπως και ένα τμήμα του ανωφλίου.

«Σε λίγους μήνες αρχίζει το πρόγραμμα αποκατάστασης της πύλης σε μία νέα θέση

– στον κήπο της Σύγχρονης Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας», λέει στα «NEA» ο

Γάλλος φιλέλληνας αρχαιολόγος Ζαν Ιβ Αμπερέρ, διευθυντής του Γαλλικού

Αρχαιολογικού Ιντιστούτου. Ο κ. Αμπερέρ διευθύνει εδώ και 16 χρόνια μια

μοναδική υποβρύχια ανασκαφή που διεξάγεται σε στενή συνεργασία με την

Αιγυπτιακή Αρχαιολογική Υπηρεσία και οδήγησε, σταδιακά, στην ανάκτηση ενός από

τα χαμένα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, με ύψος άνω των 120 μ.

Όταν δεν βουτά, ο κ. Αμπερέρ εξερευνά χαμένες αρχαίες υπόγειες στέρνες νερού

με επιβλητική αρχιτεκτονική. Έχουν εντοπισθεί πάνω από εκατό και τρέχει σε

σωστικές ανασκαφές παντού στη σύγχρονη Αλεξάνδρεια, απ’ όπου ανασύρονται

δεκάδες υπέροχης ποιότητας μωσαϊκά με μικρότατες ψηφίδες. Συμμετέχει και στον

σχεδιασμό του μέλλοντος, που προβλέπει τη δημιουργία θαλάσσιου αρχαιολογικού

πάρκου για τα βυθισμένα κομμάτια του Φάρου, τη δημιουργία μουσείου μωσαϊκών

και μουσείου νερού σε μια τριώροφη υπόγεια κινστέρνα.

Κομμάτι κομμάτι, χρόνο με τον χρόνο, ήρθαν στο φως τα γιγάντια γρανιτένια

αγάλματα του Πτολεμαίου A’, στρατηγού και διαδόχου του Αλεξάνδρου, ο οποίος

ανήγειρε τον Φάρο και ίδρυσε τη δυναστεία των Πτολεμαίων και εικονίζεται ως

Φαραώ, της συζύγου του βασίλισσας Βερενίκης A’ και των τεσσάρων παιδιών τους.

«Έχουμε ήδη τεράστια κομμάτια από τον Φάρο και μια επιγραφή “ΘΕΟΙΣ ΣΩΤΗΡΣΙΝ”,

αναφέρει ο κ. Αμπερέρ, ο οποίος βρέθηκε χθες στην Αθήνα καλεσμένος στο

Φεστιβάλ Βιβλίου για να κάνει έναν απολογισμό και να παρουσιάσει τα μελλοντικά

σχέδια για το έργο το οποίο επιτελείται στην Αλεξάνδρεια.

«Το μονολιθικό άγαλμα της Βερενίκης», συνεχίζει ο Ιβ Αμπερέρ, ζύγιζε 35

τόνους και το άγαλμα του Πτολεμαίου είχε ύψος από τη βάση του λαιμού έως την

άκρη του κορμού 4,5 μέτρα».

Πού βρίσκονταν αυτά τα αγάλματα;

Στο ισόγειο του Φάρου, τον οποίο ο Πτολεμαίος ο επονομασθείς Σωτήρ είχε

μετατρέψει σε μαυσωλείο. Γι’ αυτό και θα στηθούν πάνω στις βάσεις τους, οι

οποίες βρέθηκαν μαζί με την πύλη, σ’ έναν κήπο έξω από τη Σύγχρονη Βιβλιοθήκη

της Αλεξάνδρειας, αφού συγκολληθούν και αποκατασταθούν.

Πώς γίνεται η ανέλκυση τόσο ογκωδών αγαλμάτων και μελών και η εν γένει

δύσκολη ανασκαφή;

Μέχρι τώρα έχουν ανελκυθεί από τον βυθό 147 μεγάλα αρχιτεκτονικά μέλη και

γλυπτά. Πολλά από αυτά, όπως οι πέντε μεγάλοι οβελίσκοι, οι δύο από τις 32

σφίγγες και τα αγάλματα ζυγίζουν δεκάδες τόνους. H ανέλκυση γίνεται με

μπαλόνια γεμάτα αέριο. Πολλά όμως θα μείνουν στον βυθό – που έχει βάθος 6-8 μ.

– για το μελλοντικό αρχαιολογικό πάρκο που θα διαμορφωθεί με την κατασκευή

ενός θαλάσσιου φράγματος. Εκτός από τους δύτες – αρχαιολόγους, σχεδιαστές,

αρχιτέκτονες και τεχνίτες οι οποίοι εργάζονται επιτόπου σχεδιάζοντας,

φωτογραφίζοντας, μετρώντας και καθαρίζοντας τα ευρήματα -, ένα μεγάλο μέρος

της εργασίας για τον εντοπισμό των αρχαιοτήτων που είναι θαμμένες κάτω από

άλλες ή κάτω από τον πυθμένα γίνεται με σύγχρονα μηχανήματα και μεθόδους

σάρωσης – ηχοβολιστικά – που έχει αναπτύξει το Πανεπιστήμιο των Πατρών το

οποίο συνεργάζεται μαζί μας.

«Ο πολιτιστικός τουρισμός είναι το μέλλον»

Πώς βλέπετε το μέλλον της αρχαιολογίας σε μια εποχή ύφεσης των

ανθρωπιστικών σπουδών, και ειδικότερα το μέλλον της αρχαίας Αλεξάνδρειας;

Με εμπιστοσύνη. Πρέπει να έχουμε τη δυνατότητα να σκάψουμε γρήγορα και σωστά

και να μη φρενάρουμε τα έργα και τη σύγχρονη ανάπτυξη για ολόκληρες

πενταετίες. Σκοπός μας δεν είναι να σταματήσουμε την πόλη των ζωντανών. Πρέπει

να απελευθερώνουμε αμέσως τα οικόπεδα, να εκθέτουμε τα σημαντικά ευρήματα σε

μουσεία, να τα διατηρούμε επιτόπου και να τα εντάσσουμε στον σχεδιασμό των

νέων εγκαταστάσεων αν αξίζουν. Να τα αξιοποιούμε όπως έγινε με τις αρχαιότητες

στους σταθμούς του Μετρό της Αθήνας – που έχει κληθεί να δώσει την εμπειρία

του στον σχεδιασμό του Μετρό της Αλεξάνδρειας. Ο τουρισμός, ο πολιτιστικός

τουρισμός είναι το μέλλον. Οι πόλεις που θα έχουν γκρεμίσει και καταστρέψει τα

μνημεία τους θα χάσουν το παιχνίδι.

Από την ύβρι στην ανασκαφή

Έπειτα από δώδεκα χρόνια θητείας στην Ελλάδα – όπου μετείχε στις ανασκαφές και

μελέτες της Γαλλικής Σχολής στους Δελφούς, τη Δήλο και την υποβρύχια ανασκαφή

στο αρχαϊκό λιμάνι της Θάσου – κάλεσαν τον Ζαν Ιβ Αμπερέρ στην Αλεξάνδρεια

γιατί οι Αιγύπτιοι αντιμετώπιζαν πρόβλημα στεγανότητας με το Φρούριο του Κάιντ

Μπέι, το οποίο κτίσθηκε το 1437 πάνω στα σωζόμενα θεμέλια και ερείπια του

αρχαίου, και ήθελαν να ρίξουν μπετά για να το στεγανοποιήσουν. Θέλησαν όμως να

γίνουν προηγουμένως μερικές καταδύσεις. «Όταν το 1994 άρχισαν οι καταδύσεις

και βρέθηκαν οι πρώτες από τις 32 συνολικά σφίγγες, που χρονολογούνται από τον

19ο αι. π.X. έως τον 6ο αι. π.X., και οι οβελίσκοι, τους είπα ότι είναι ύβρις.

Δεν μπορείτε να ρίξετε μπετά. Έτσι μου ζήτησαν να μείνω και να σκάψω».