H «ηδονή» της ζωγραφικής

Διακριτικές αλλά σοβαρές εξελίξεις καταγράφονται στο εικαστικό προσκήνιο τον

τελευταίο καιρό. Οι εκθέσεις Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου αποτελούν ένα αξιόπιστο

βαρόμετρο, αφού πρόκειται για τους μήνες που η αγορά κινείται έντονα και οι

ανταγωνιζόμενες γκαλερί δεν ρισκάρουν να δείξουν παρά μόνο ό,τι εκφράζει τους

κορυφαίους συνεργάτες τους.

Έτσι, στις «Νέες Μορφές» μόλις τελείωσε η έκθεση με τα σχέδια του T.

Μαντζαβίνου – και αύριο ξεκινά ο Παν. Τέτσης -, στη «Ζουμπουλάκη» ο Ξ.

Μπήτσικας, στη «Σκουφά» η Χρύσα Βέργη και στην «Thanassis Fryssiras» ο K.

Παπανικολάου. Στα 30-40 χρόνια τους όλοι και – εδώ χρειάζεται έμφαση – με

προλογικά σημειώματα όχι μόνο από την κ. M. Λαμπράκη-Πλάκα (X. Βέργη), αλλά

και από σοβαρούς τεχνοκριτικούς της νέας φουρνιάς, τους N. Ξυδάκη, Ευγ.

Ματθιόπουλο και την Ελ. Πλέσσα. Είναι σαφές ότι η «ζωγραφική του τελάρου», η

επίτοιχη δηλαδή, όχι μόνο βρίσκεται σε ακμή, αλλά προκαλεί και το ερευνητικό

ενδιαφέρον, προσφέροντας ερμηνείες που μας αφορούν ευρύτερα. H εκκίνηση της

γκαλερί «Φρυσίρα» επίσης σηματοδοτεί έναν επιπλέον μοχλό καθιέρωσης.

Αντίκρυ στα ίδια τα έργα οι σκέψεις μας πάντως έχουν ποικίλες κατευθύνσεις.

Ο Ξενοφών Μπήτσικας είναι σχετικά ο πιο ανήσυχος στη φόρμα και την

εκφραστική γλώσσα, τα έργα του απεικονίζουν ανθρώπινα σώματα με διαπεραστικό

ρεαλισμό, αλλά οι σχεδιαστικές γραφές συντίθενται από πολλά διαφανή στρώματα

που βρίσκονται σε διάλογο, σαν να ζητούν να προσεχθεί η επαλληλία και όχι η

ενότητά τους. Σοβαρή φαινομενολογική έρευνα, πειστικό αποτέλεσμα, δυνατά έργα,

μια ανήσυχη, αλλά και πειθαρχημένη φωνή.

H Χρύσα Βέργη δείχνει πίνακες με θέμα παραλίες και όχθες, νερά που

αντανακλούν, αλλά παράλληλα δείχνουν τον βυθό και τη γη δίπλα τους, με τα

φύλλα και τα χαλίκια. H απεικονιστική δεξιότητα είναι μεγάλη και ο θεατής θα

μπορούσε να αρκεστεί στην απόλαυση της μαστοριάς, ωστόσο σε δεύτερη ανάγνωση

οι ζωγραφιές αναδεικνύουν έναν δυναμικό προβληματισμό ανάμεσα στο αναγνωρίσιμο

και το αφαιρετικό, την «τάξη» και το «χάος», καθώς από πολύ κοντά τα έργα

μοιάζουν σχεδόν αφηρημένα με πινελιές αυτοδύναμες αλλά και μεταδοτικές, την

ίδια στιγμή.

Ο ίδιος μετεωρισμός υπάρχει και στα μαυρόασπρα σχέδια του Τάσου

Μαντζαβίνου, με την προσθήκη βέβαια της γνωστής μυθοπλαστικής εικονογραφίας

του, αφού οι φιγούρες αποπνέουν εκείνο το ιδιαίτερο κλίμα θρίλερ που συχνά

μεταλλάσσεται σε νοσταλγία παιδικής αθωότητας.

H έκθεση του Κώστα Παπανικολάου είναι μία εφ’ όλης της ύλης αναφορά του

ζωγράφου στην τέχνη του, αλλά και στον πολιτιστικό του περίγυρο. Έγκυρος από

καιρό για το βλέμμα και το εικαστικό του «άγγιγμα», θεωρείται ένας από τους

κορυφαίους της γενιάς του, με γραφή δική του αλλά και «μεταμοντέρνα», σχεδόν

«πλαγίου λόγου», αφού παραπέμπει διακριτικά στην ενδογενή ρωμαίικη σχολή,

στους Φ. Κόντογλου, Γ. Τσαρούχη, Σπ. Παπαλουκά, N. Νικολάου κ.ά., με εκείνο το

ιδιαίτερο άπλωμα του χρώματος. H ζωγραφική στην ηδονή της, με ένα μόνο έργο

όπου συμμετέχουν και αυτούσια υλικά. Ως προς τη θεματογραφία όμως χρειάζονται

και κάποιες επιφυλάξεις. Ο ζωγράφος απεικονίζει ενσταντανέ της μεγάλης πόλης,

σκηνές του δρόμου, πρόσωπα και σώματα που λειτουργούν σαν τοιχογραφίες,

θαμμένες στον παλιό Χρόνο και στο δομικό περιβάλλον τους. H σύλληψη είναι

λαμπρή: αγάπη για τα Φαγιούμ και το ρωμαίικο, θυμίζει «Ρόμα» του Φελίνι.

Ωστόσο, υπάρχει και η πολύ περιγραφική, η σχεδόν δημοσιογραφική-κοινωνιολογική

πλευρά, που έχει παλιότερα διερευνηθεί – ακόμη πιο ηθογραφικά – από τον Σπύρο

Βασιλείου της δεκαετίας του 1950 που ζωγράφιζε κοσμάκη στον δρόμο και

οικοδομές ή τον Χρόνη Μπότσογλου του 1974-77, εξτρεμιστή της Αριστεράς εκείνα

τα χρόνια, που ζωγράφιζε επίσης εργάτες και γιαπιά νοσταλγώντας τον Γ.

Τσαρούχη και τον Δ. Διαμαντόπουλο ή, τέλος, τον επίσης ιστορίζοντα ρεαλιστή K.

Κατζουράκη.

Το άκρως ενδιαφέρον πάντως είναι ότι οι επίλεκτοι ζωγράφοι της νέας φουρνιάς

ζουν και αναπνέουν πλέον μέσα στην ιστορία των ομοτέχνων και του τόπου τους,

χωρίς να φοβούνται να δείξουν το μορφοπλαστικό ταλέντο τους, επειδή τυχόν

μπορεί να εκληφθεί ως «παλιομοδίτικο». Επιτέλους!

INFO

* Τάσος Μαντζαβίνος, «Σχέδια και λάδια σαν σχέδια», Νέες Μορφές,

Βαλαωρίτου 9, τηλ. 210-3616.165 (έληξε στις 3/12).

* Χρύσα Βέργη, «Όχθες», Γκαλερί Σκουφά, Σκουφά 4, τηλ. 210-3643.025,

μέχρι 15/12.

* Κώστας Παπανικολάου, Ζωγραφική 2000-2005, Thanassis Fryssiras

Gallery, Κριεζώτου 7, τηλ. 210-3640.288, μέχρι 17/12.

* Ξενοφών Μπήτσικας, Ατομική, Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Πλατεία Κολωνακίου

20, τηλ. 210-3608.278, μέχρι 10/12.