Τον καιρό που ο Κέλερ ανελάμβανε την ηγεσία του ΔΝΤ, ο κόσμος αντιμετώπιζε

οικονομικά προβλήματα που είχαν να εμφανιστούν από τη δεκαετία του ’30. H

εμπιστοσύνη προς το ΔΝΤ βρισκόταν στα χαμηλότερα επίπεδα της ιστορίας, καθώς

το Ταμείο είχε διαχειριστεί άστοχα τις κρίσεις στην Ανατολική Ασία, τη Ρωσία

και τη Βραζιλία. Υπήρχε μια σκιά πάνω από τον προκάτοχο του Κέλερ, αλλά και

στην εκλογή του ιδίου ως επικεφαλής του ΔΝΤ.

Είναι βέβαιο ότι ένας διεθνής φορέας για να επιλέξει τον ηγέτη του πρέπει να

αναζητήσει το πρόσωπο με τις περισσότερες ικανότητες και η εκλογή πρέπει να

γίνει με τον πλέον διαφανή τρόπο. Οι αρχές της δημοκρατικής νομιμότητας, τις

οποίες το ΔΝΤ υπερασπιζόταν στον αναπτυσσόμενο κόσμο, το απαιτούσαν. Ωστόσο,

στο τέλος, ύστερα από συμφωνία Ευρώπης – Αμερικής, κατέστη σαφές ότι ο ηγέτης

του ΔΝΤ πρέπει να είναι Ευρωπαίος.

Έπειτα οι Ευρωπαίοι αποφάσισαν ότι τότε η Γερμανία δεν είχε ηγέτη σε κάποιο

μεγάλο διεθνή οργανισμό και, έτσι, η επιλογή ήταν απλή: έπρεπε να πάρει τη

δουλειά ένας Γερμανός με τη συγκατάθεση των Αμερικανών. Τότε, μάλιστα, δεν

εξετάστηκε ούτε αν το πρόσωπο που θα αναλάμβανε ως επικεφαλής του ΔΝΤ είχε

εμπειρία στις αναπτυσσόμενες χώρες, εκεί που εκδηλώνονται όλες οι κρίσεις!

Ομολογεί

Όταν ο Χορστ Κέλερ ανέλαβε διευθύνων σύμβουλος του ΔΝΤ, η εμπιστοσύνη του

κόσμου προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είχε «πιάσει πάτο»

Μπορεί η εμπιστοσύνη προς το ΔΝΤ να μη βρίσκεται στα ιστορικά χαμηλότερα

επίπεδα, αλλά οι επιδόσεις του Ταμείου είναι μέτριες. H ρητορική του ΔΝΤ

σίγουρα έχει βελτιωθεί. Το Ταμείο μιλάει πλέον ανοικτά για την ανάγκη να

επικεντρωθεί η προσοχή στη φτώχεια και ομολογεί χωρίς δισταγμό ότι έθετε

πολλούς όρους, όταν χορηγούσε οικονομική βοήθεια σε φτωχές χώρες.

Ύστερα από αλλεπάλληλες αποτυχίες στην προσπάθεια να βοηθηθούν χώρες να βγουν

από την κρίση, το Ταμείο αναζητεί εναλλακτικές στρατηγικές για την

αντιμετώπιση των κρίσεων. Δεν έχει βρεθεί, όμως, καμία τέτοια στρατηγική

ακόμη. Τουλάχιστον τώρα το ΔΝΤ αναγνωρίζει ότι η απελευθέρωση των

κεφαλαιαγορών – που ήταν για καιρό κεντρικό στοιχείο στην ατζέντα του – δεν

έφερε ταχύτερη ανάπτυξη στις αναπτυσσόμενες χώρες αλλά, αντίθετα, μεγαλύτερη

αστάθεια.

Στην πράξη όμως…

Αυτές είναι σπουδαίες αλλαγές και θα πρέπει να επαινεθούν. Όμως, όσον αφορά το

βασικό ζήτημα της οικονομικής διαχείρισης, οι επιδόσεις του είναι λιγότερο

θετικές. Είναι παραδεκτό σχεδόν από όλους, ότι το ΔΝΤ δεν χειρίστηκε καλά την

κρίση στην Αργεντινή, όπου η ανάκαμψη ξεκίνησε όταν εγκαταλείφθηκαν οι

πρακτικές του Ταμείου. H χώρα μπόρεσε να εξασφαλίσει νέα δάνεια μόνον όταν

κατέστη σαφές ότι θα προτιμούσε να αθετήσει τις υποχρεώσεις της, παρά να

εξακολουθήσει να επιτρέπει στο ΔΝΤ να υπαγορεύει πολιτικές που συνέβαλαν στην

καταστροφή.

Στη Βραζιλία, το ΔΝΤ τα πήγε αρκετά καλά στην προσπάθεια να αποφύγει άλλη μια

καταστροφή, αλλά με τι τίμημα; H οικονομία σταμάτησε να αναπτύσσεται, με

αποτέλεσμα ο πρόεδρος Λούλα να μη μπορεί να εφαρμόσει την κοινωνική πολιτική

που υποσχέθηκε πριν από τις εκλογές.

H Γερμανία

Μπορεί ο Πρόεδρος της Γερμανίας να μην παρεμβαίνει καθημερινά στην οικονομική

διαχείριση της χώρας, αλλά η φωνή του έχει σημασία. Θα πρέπει η Γερμανία να

σταθεί λίγο και να κοιτάξει τι έχει συμβεί μέχρι σήμερα. Είναι προφανές, ότι η

Γερμανία αντιμετωπίζει πολλές δυσκολίες. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι

συμφωνούν, ότι δεν έγινε καλή διαχείριση στην επανένωση και ότι η γερμανική

οικονομία επιβαρύνθηκε πολύ στην πορεία. H ευρωπαϊκή διεύρυνση, που φέρνει

αύξηση του φτηνού εργατικού δυναμικού, δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερες

προκλήσεις.

Οι οικονομολόγοι δεν συμφωνούν για το πώς πρέπει να αντιμετωπιστούν οι

προκλήσεις αυτές. Όμως το ΔΝΤ δεν τα έχει καταφέρει πολύ καλά στη διάγνωση των

προβλημάτων και στην υπαγόρευση σωστών λύσεων. H συντηρητική του φιλοσοφία

έχει επανειλημμένα αποτύχει να δημιουργήσει οικονομική ανάπτυξη και τα οφέλη

από την όποια ανάπτυξη επετεύχθη, πήγαν στους πλουσίους.

Κι άλλο μοντέλο

Οι πολιτικές του ΔΝΤ έφεραν πολύ χαμηλότερη ανάπτυξη στη Λατινική Αμερική, αν

και στην Ευρώπη τα πράγματα είναι κάπως καλύτερα. Όμως οι δημοσιονομικές και

νομισματικές πολιτικές που υπαγορεύτηκαν από το Σύμφωνο Σταθερότητας και η

εμμονή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με τον πληθωρισμό, είχαν αρνητικές

συνέπειες. Το ισχυρό ευρώ έκανε τα πράγματα ακόμη χειρότερα. H Ευρώπη

χρειάζεται διαρθρωτικές αλλαγές, αλλά οι αλλαγές αυτές από μόνες τους δεν

πρόκειται να λύσουν όλα τα προβλήματα. Μέτρα όπως αυτά που μειώνουν την

προστασία των εργαζομένων ή που αδυνατίζουν το κοινωνικό δίχτυ προστασίας,

μπορεί να δυσκολέψουν τη ζωή ιδιαίτερα όσων βρίσκονται στα κατώτερα στρώματα.

H Σουηδία μάς έχει δείξει ότι υπάρχει κι άλλο μοντέλο της οικονομίας των

αγορών. Μπορεί η χώρα να έχει περιορίσει την κοινωνική της πολιτική, αλλά δεν

την έχει εγκαταλείψει. H οικονομική ανάπτυξη στη Σουηδία παραμένει σε υψηλά

επίπεδα συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη.

H Γερμανία θα απογοητευτεί αν νομίζει ότι εφόσον αλλάξει πολιτική και πάει

προς τον οικονομικό συντηρητισμό, θα ξεφύγει από τα προβλήματα που τη

βασανίζουν.

© Project Syndicate, Απρίλιος 2004

O Joseph Stiglitz είναι καθηγητής Οικονομικών στο αμερικανικό

Πανεπιστήμιο Κολούμπια, πρώην επικεφαλής οικονομικών συμβούλων του Προέδρου

Κλίντον, πρώην αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας και κάτοχος του βραβείου

Νόμπελ Οικονομίας 2001

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ

Τελευταία Νέα