Ψάχνουν τους Πέρσες στον βυθό

Τα ισχυρά θαλάσσια ρεύματα, τα μεγάλα βάθη, οι σφοδροί άνεμοι στο Αιγαίο,

τότε, όπως και σήμερα, είναι οι ισχυρότεροι αντίπαλοι της πιο φιλόδοξης

αρχαιολογικής εκστρατείας (από Έλληνες, Αμερικανούς και Καναδούς επιστήμονες)

στον Άθω: να έρθει στο φως ο στόλος του Ξέρξη, τριακόσια πλοία συνολικά. Και

να αποδειχθούν, εν τέλει, αρχαιολογικά οι περσικοί πόλεμοι. «Το στοίχημα είναι

μεγάλο», λέει ο δρ Σέλεϊ Βάχσμαν του Ινστιτούτου Ναυτικής Αρχαιολογίας, ο

οποίος διευθύνει την αποστολή μαζί με τη διευθύντρια Εναλίων Αρχαιοτήτων

Αικατερίνη Δελλαπόρτα.

H διεθνής εκστρατεία αντιστρέφει τα τυπικά στάνταρ: Μια υποθαλάσσια έρευνα

συνήθως ξεκινά από την εύρεση ενός βυθισμένου πλοίου και προσπαθεί να

καταλάβει το παρελθόν του. Εδώ η ιστορία είναι γνωστή χάρη στον Ηρόδοτο και οι

ερευνητές ξεκινούν για τη συνάντηση μαζί της. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι μία

ξαφνική καταιγίδα κατέστρεψε 300 περσικά πλοία με περισσότερους από 20.000

άνδρες στ’ ανοιχτά του Άθω, στην πρώτη του εκστρατεία κατά της Ελλάδας, το

493-492 π.X., και αναφέρει πέντε σημεία όπου βυθίστηκε ο περσικός στόλος.

Σ’ αυτήν τη μάχη με το άγνωστο οι αρχαιολόγοι έχουν έναν σύμμαχο. Ένα

μικρό εύρημα, που μπλέχτηκε στα δίχτυα ενός ψαρά πριν από λίγο καιρό,

αποδείχθηκε ότι επρόκειτο για δύο μπρούντζινες ελληνικές περικεφαλαίες της

εποχής των Περσικών Πολέμων. Τον περασμένο Οκτώβριο μία αποστολή του Ελληνικού

Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών, υπό τη διεύθυνση του Αναστάσιου

Μητρούση, επέστρεψε στον τόπο εύρεσης του αρχαίου, ερεύνησε με ηχοβολιστικά

μηχανήματα και ένα υποβρύχιο ρομπότ την περιοχή σε έκταση 60 τετραγωνικών

μιλίων και εντόπισε ξανά τον ακριβή τόπο ανακάλυψης των περικεφαλαίων. Στο

ίδιο σημείο, σε βάθος 100 μέτρων, το ρομπότ ανακάλυψε με τη σειρά του ένα

μικρό αγγείο που ήταν γεμάτο από μικροαντικείμενα. Ένα από αυτά τα αντικείμενα

αποδείχθηκε πως είναι η άκρη της αιχμής ενός ακοντίου με ίχνη ξύλου. Τα δύο

ευρήματα υποδηλώνουν ύπαρξη βυθισμένου πολεμικού πλοίου.

«Είμαστε ενθουσιασμένοι», λέει η δρ Ντάνα Γιέργκερ, που συμμετείχε στην

εξερεύνηση του «Τιτανικού». «Ξύσαμε λίγο την επιφάνεια και μας έδωσε ήδη τρία

αντικείμενα».

Μήπως άραγε μια βυθισμένη τριήρης περιμένει εκεί κοντά; H λεπτομερής σάρωση

της περιοχής τον ερχόμενο Μάιο θα απαντήσει. H βύθιση ενός πλοίου δεν είναι

εύκολη υπόθεση. Συχνά, το ελαφρύ κουφάρι του παρασύρεται από τα κύματα κι

άλλοτε, ιδιαίτερα αν είναι φορτωμένο, βυθίζεται αμέσως. Όμως, η πρόκληση είναι

μεγάλη. H περίφημη τριήρης, με 200 κουπιά, θεωρείται το καλύτερο έργο της

αρχαίας ναυπηγικής, «από τις πιο εξαιρετικές της ανθρώπινης ιστορίας», κατά

τον δρα Χέιλ, που γράφει βιβλίο για τον αρχαίο αθηναϊκό στόλο. Συνδύαζε την

ταχύτητα με την ευκινησία και τη δύναμη κρούσης του ισχυρού χάλκινου εμβόλου

της. H εύρεση ενός εμβόλου, ενός έστω ελάχιστου ίχνους, θα έριχνε κάποιο φως.

Καμία από τις προσπάθειες ανακατασκευής της τριήρους σε μοντέλο ή σε

πραγματικό μέγεθος δεν απέδωσε όμως τα αναμενόμενα.

Ακολουθεί η Σαλαμίνα

H διευθύντρια Εναλίων Αρχαιοτήτων Αικατερίνη Δελλαπόρτα θεωρεί ότι υπάρχει

μεγάλη πιθανότητα να ανακαλυφθούν γύρω από τον Άθω λείψανα των περσικών

πολέμων. Άλλωστε η ίδια αποστολή σχεδιάζει τη διερεύνηση όλων των σημείων όπου

αναφέρεται βύθιση του περσικού στόλου – ένα απ’ αυτά είναι και η περιοχή έξω

από τη Σαλαμίνα, όπου όμως αναμένεται ότι τα λείψανα των στόλων θα έχουν

θαφτεί κάτω από ένα παχύ στρώμα ιλύος. «Είναι προφανές ότι βρίσκονται εκεί.

Πρέπει όμως να τα αναζητήσουμε», καταλήγει η Ελληνίδα αρχαιολόγος.

Επιμέλεια: Παρασκευή Κατημερτζή