Η συνοδευτική – μαζί με το σχέδιο λύσης – επιστολή του γενικού γραμματέα

του ΟΗΕ κ. Κ. Ανάν προς τις δύο πλευρές έχει ως εξής:

Η προτεινόμενη βάση για συμφωνία σε μία συνολική διευθέτηση του κυπριακού

προβλήματος είναι αναγκαστικά μακρά, σύνθετη και συνολική, με πέντε

λεπτομερειακά παραρτήματα. Έχει δομηθεί λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη για μία

ξεκάθαρη νομική βάση για τη διακυβέρνηση της Κύπρου, από την πρώτη στιγμή της

εφαρμογής της, όπως και την ανάγκη να λυθούν όλα τα αμφιλεγόμενα θέματα με

οριστικό τρόπο, πριν από τις αποφάσεις που πρόκειται να ληφθούν στη Σύνοδο της

Κοπεγχάγης, αφήνοντας τη διαδικαστική επεξεργασία για αργότερα.

Η πρώτη φάση της λύσης θα ήταν ολοκληρωμένη με την υπογραφή από τους δύο

ηγέτες, όχι αργότερα από τις πρώτες ημέρες του Δεκεμβρίου και πριν από τη

Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην Κοπεγχάγη, της «Συνολικής

Διευθέτησης του κυπριακού προβλήματος».

Με την υπογραφή τους, οι ηγέτες θα συμφωνήσουν στα βασικά άρθρα της Ιδρυτικής

Συμφωνίας (προσάρτημα Α) και στην ουσία ειδικών τμημάτων των παραρτημάτων (στα

οποία περιλαμβάνονται και τα βασικά άρθρα του Συντάγματος) καθώς και σε ένα

χάρτη, που θα περιλαμβάνει τα σύνορα μεταξύ των δύο συστατικών κρατών. Θα

δεχθούν επίσης στο σύνολό τους τα παραρτήματα στο προσάρτημα Α, σαν τη βάση

της συμφωνίας που θα πρέπει να ολοκληρωθεί μαζί με το Σύνταγμα, όχι αργότερα

από τις 28 Φεβρουαρίου του 2003. Θα δεσμευτούν επίσης να διεξαγάγουν

ταυτόχρονα δημοψηφίσματα στις 30 Μαρτίου του 2003, για το τελικό κείμενο της

Ιδρυτικής Συμφωνίας που θα περιλαμβάνει και τις προτάσεις του γενικού

γραμματέα, εάν κάποιες είναι απαραίτητες για να ολοκληρωθεί η συμφωνία. Η

κατάληξη των εναπομεινάντων θεμάτων που είναι περισσότερο τεχνικής φύσης

(συγκεκριμένα, τα κομμάτια του κειμένου που δεν είναι υποσημειωμένα) μπορεί να

γίνει μετά τη συνάντηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην Κοπεγχάγη, αλλά θα

πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί πριν από τις 28 Φεβρουαρίου του 2003. Όπως

προαναφέρθηκε, κάθε πλευρά θα πρέπει να δεσμευτεί να θέσει το τελικό κείμενο

ίδρυσης, το οποίο θα περιέχει και τις δικές μου προτάσεις, αν χρειάζονται, σε

ταυτόχρονο δημοψήφισμα, στις 30 Μαρτίου του 2003. Φυσικά, καθεμία από αυτές

τις προτάσεις δεν θα αφορά τα σημαντικά θέματα στα οποία υπάρχει διαφωνία,

αφού αυτά θα λύνονται από τη «Συνολική Διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος».

Μόλις εγκριθεί στα δύο δημοψηφίσματα η Ιδρυτική Συμφωνία, της οποίας τα

παραρτήματα συμπεριλαμβανομένου και του Συντάγματος αποτελούν αναπόσπαστο

μέρος, θα ισχύσει αμέσως, μία νέα κατάσταση πραγμάτων θα υπάρξει και μία

επανενωμένη Κύπρος θα έχει τη δυνατότητα να υπογράψει τη Συνθήκη Ένταξης στην

Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το έγγραφο χρησιμοποιεί τους όρους «Κοινό Κράτος» και «Συστατικό Κράτος» –

όρους που τα Ηνωμένα Έθνη χρησιμοποίησαν μεταβατικά κατά τη διάρκεια των

διαπραγματεύσεων. Όπως με όλες τις προβλέψεις του κειμένου, αυτοί οι όροι

χρησιμοποιούνται χωρίς προκατάληψη για την ικανότητα των δύο μερών να

συμφωνήσουν σε εναλλακτικούς όρους.

Η «Συνολική Διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος» απαιτεί επίσης ότι οι

ηγέτες, ως συμπρόεδροι της Κύπρου για μια μεταβατική περίοδο μετά την έναρξη

ισχύος της Ιδρυτικής Συμφωνίας, θα υπογράψουν μια συνθήκη με την Ελλάδα, την

Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο για θέματα που σχετίζονται με τη νέα κατάσταση

πραγμάτων στη Κύπρο (προσάρτημα C). Με αυτή τη συνθήκη, η Συμφωνία Ίδρυσης

όπως εγκρίθηκε από κάθε πλευρά στην Κύπρο θα εγκρίνεται και συμφωνείται από

τους εγγυητές, θα ιδρύεται μια επιτροπή παρατήρησης, πρόσθετα πρωτόκολλα στις

συνθήκες Συμμαχίας και Εγγυήσεων θα τίθενται σε ισχύ και θα υιοθετούν

μεταβατικές ρυθμίσεις ασφαλείας για τη μεταβατική περίοδο.

Με τη «Δυνολική Διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος», οι ηγέτες θα καλέσουν

τον γενικό γραμματέα να ζητήσει από το Συμβούλιο Ασφαλείας να αποφασίσει την

υιοθέτηση της Ιδρυτικής Συμφωνίας και την απαγόρευση της πώλησης όπλων στην

Κύπρο καθώς και να αποφασίσει την αποστολή ειρηνευτικής δύναμης στην Κύπρο.

Τέλος, οι ηγέτες θα συμφωνήσουν να ζητήσουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση να

περιλάβει ειδικό πρωτόκολλο στη συνθήκη ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή

Ένωση και ειδική παράγραφο στα συμπεράσματα της Κοπεγχάγης (προσάρτημα Ε). Οι

δύο ηγέτες θα συμφωνήσουν επίσης ότι μαζί με το δημοψήφισμα οι δύο πλευρές θα

εγκρίνουν τους όρους ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οι δύο

συμπρόεδροι θα υπογράψουν τη συμφωνία ένταξης.

Οι εγγυήτριες δυνάμεις με την υπογραφή τους θα συμφωνήσουν στη «Συνολική

Διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος» και θα δεσμευτούν να υπογράψουν μαζί με

την Κύπρο τη συνθήκη για ζητήματα που σχετίζονται με τη νέα κατάσταση

πραγμάτων στην Κύπρο (προσάρτημα C) μετά την έναρξη ισχύος της Ιδρυτικής

Συμφωνίας.

Αυτή η περίτεχνη κατασκευή μπορεί στην αρχή να τρομάζει αλλά εάν συμφωνήσουν

με αυτό οι δύο πλευρές, τότε πριν από την Κοπεγχάγη όλα τα βασικά σημεία

διαφωνίας θα έχουν αντιμετωπιστεί αποφασιστικά (μέσω των βασικών άρθρων της

Ιδρυτικής Συμφωνίας και της ουσίας ειδικών τμημάτων των προσαρτημάτων). Επίσης

θα έχουν αποφασισθεί όλα τα ζητήματα που συνδέονται με τρίτους μη Κυπρίους

(ειδικότερα τη συμφωνία για ζητήματα που σχετίζονται με τη νέα κατάσταση

πραγμάτων στην Κύπρο, τα ζητήματα που θα υποβληθούν στο Συμβούλιο Ασφαλείας

του ΟΗΕ και το πρωτόκολλο που θα προστεθεί στην πράξη που θα ορίζει τους όρους

ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση).

Παρατηρήσεις για την εδαφική διευθέτηση και το ιδιοκτησιακό ζήτημα

Οι δύο χάρτες που προτείνονται στο έγγραφο δείχνουν αρκετά ακανόνιστες

γραμμές. Τα ακόλουθα σχόλια μπορεί να βοηθήσουν τα μέρη να κατανοήσουν πώς

έγιναν.

Ένας χάρτης με μία σχετικά ίσια γραμμή, όπως έχει προταθεί στο παρελθόν,

απαιτεί έναν αριθμό χωριών με ένα αξιοσημείωτο ιστορικά τουρκοκυπριακό

πληθυσμό να εμπίπτουν εντός των περιοχών που υπόκεινται σε εδαφική διευθέτηση,

και δεν μπορεί να πετύχει τον ίδιο αριθμό επιστροφών των Ελληνοκυπρίων σε

ιστορικά ελληνοκυπριακά χωριά, που μπορεί να επιτευχθεί με εναλλακτικές

προσεγγίσεις εντός της ίδιας ακτίνας εδαφικής διευθέτησης. Εάν κανείς

αποχωρήσει από την προσέγγιση της «ευθείας γραμμής» είναι πιθανό να μπορέσουν

να γίνουν χάρτες εντός της ίδιας εδαφικής ακτίνας όπως έχει προταθεί στο

παρελθόν, αλλά που να πετύχουν καλύτερη έκβαση – και για τα δύο μέρη. Οι δύο

χάρτες που προτείνονται στο έγγραφο συμβαδίζουν με αυτή την προσέγγιση.

Αυτοί οι χάρτες ελαχιστοποιούν τον εκτοπισμό των Τουρκοκυπρίων (στην περιοχή

του 15-20% λιγότερο απ’ ό,τι ένας χάρτης ίσιων γραμμών, όπως εκείνος που είναι

συνδεδεμένος με τη Δέσμη Ιδεών), ειδικά εκείνων που ζουν στα ιστορικά χωριά

τους, και μεγιστοποιούν την επιστροφή των Ελληνοκυπρίων στα σπίτια τους υπό

ελληνοκυπριακή διοίκηση (της τάξης του 10% περισσότερο απ’ ό,τι ένας χάρτης

ίσιων γραμμών). Αυτό, με τη σειρά του, επιτρέπει τα μέγιστα επίπεδα

αποκατάστασης της περιουσίας υπό το περιουσιακό καθεστώς να καθορισθούν

αισθητά χαμηλότερα απ’ ό,τι είναι πιθανό με ένα χάρτη ίσιων γραμμών με

παρόμοιες εδαφικές ποσοστώσεις.

Μια μαθηματική φόρμουλα επιτρέπει υπολογισμούς που βασίζονται στα στοιχεία της

Βρετανικής Απογραφής του 1960 που διασφαλίζουν ότι και οι δύο χάρτες (και

πολυάριθμα άλλα σενάρια με χάρτες που ο ΟΗΕ έχει δημιουργήσει) παράγουν ένα

αποτέλεσμα ισορροπημένο ανάμεσα στα μέρη για τα συνδεόμενα ζητήματα του

εδάφους και της ιδιοκτησίας. Η βάση της φόρμουλας αυτής είναι ο αριθμός των

εκτοπισμένων ανθρώπων ικανών να επιστρέψουν στα πρώην σπίτια τους χάρη στην

εδαφική διευθέτηση που παράγει αντιστοιχούντα μέγιστα όρια αποκατάστασης

περιουσίας, σε περιουσίες που βρίσκονται στα εδάφη υπό τη διοίκηση της άλλης

πλευράς. Αυτό το μέγιστο όριο μειώνεται ελαφρώς στην περίπτωση του χάρτη όπου

έχει μεταβιβασθεί σημαντική ακτογραμμή. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών είναι

έτοιμος να εξηγήσει στα μέρη τη βάση αυτών των υπολογισμών με μεγαλύτερη

λεπτομέρεια.

Οι δύο χάρτες ακόμα συνοδεύονται από δύο αριθμούς που συνδέονται με το

ιδιοκτησιακό καθεστώς, που είναι τυπωμένοι πάνω στους χάρτες και πρέπει να

αντιμετωπιστούν ως αναπόσπαστα στοιχεία τους. Ένας αριθμός είναι το αντίστοιχο

μέγιστο επίπεδο αποκατάστασης περιουσίας ανά «συστατικό κράτος». Ο άλλος

αριθμός είναι το μέγιστο επίπεδο αποκατάστασης περιουσίας ανά χωριό ή δήμο. Οι

δύο χάρτες αυτοί, όταν συνδυάζονται με αυτά τα μέγιστα επίπεδα, πετυχαίνουν

ουσιωδώς όμοια αποτελέσματα συνολικά όσον αφορά την αποκατάσταση περιουσιών.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι θα ήταν κατάλληλο η συμφωνηθείσα τοποθεσία των

στρατιωτικών εγκαταστάσεων και στρατοπέδων εκπαίδευσης των ελληνικών και

τουρκικών στρατευμάτων που είναι σταθμευμένα στο νησί να μη βρίσκονται σε

περιοχές που υπόκεινται σε εδαφική διευθέτηση.

Τελευταία Νέα