Αναζήτηση
Η Κρήτη… «τραμπαλίζεται», αλλά το ίδιο φαίνεται να συμβαίνει και σε
ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο: το ανατολικό κομμάτι του νησιού βουλιάζει με ρυθμό
μερικών εκατοστών τον χρόνο ενώ στα δυτικά η επιφάνεια της γης υψώνεται με τον
ίδιο ρυθμό. Άλλες έρευνες, Γερμανών και Αμερικανών γεωλόγων, οι οποίες
αναφέρουν πως ολόκληρη η Ελλάδα… βουλιάζει, κρίνονται ως «κινδυνολογικές και
αναξιόπιστες».
|
|
Η είδηση που δημοσιεύτηκε πριν από μερικούς μήνες, σε επιστημονική εργασία
Γερμανών και Αμερικανών γεωλόγων από το Πανεπιστήμιο της Μινεσότας, ήταν
«τρομακτική». «Η Ελλάδα», έγραφαν, «βουλιάζει στη θάλασσα, καθώς τα πετρώματά
της, ύστερα από τόσα εκατομμύρια χρόνια έχουν υποστεί διάβρωση κι είναι τόσο
μαλακά και ελαφριά που η δύναμη της βαρύτητας τα σπρώχνει προς τον πυθμένα της
θάλασσας». Οι ειδικοί που υπέγραφαν την έρευνα συνέκριναν τη χώρα μας με το
οροπέδιο του Θιβέτ και την Κοιλάδα των Νεκρών. Όμως, σύμφωνα με τους Έλληνες
γεωλόγους από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και τους υπευθύνους για τη δορυφορική
τηλεπισκόπιση της χώρας μας από το Πολυτεχνείο, το συμπέρασμα αυτό είναι
«βεβιασμένο και υπεραπλουστευμένο».
«Η Ελλάδα σε άλλα σημεία βουλιάζει και σε άλλα σημεία υπερυψώνεται», εξηγεί ο
κ. Ευθύμιος Λέκκας, καθηγητής στον τομέα Τεκτονικής του Τμήματος Γεωλογίας του
Πανεπιστημίου Αθηνών. Όπως ακριβώς ολόκληρη η επιφάνεια της Γης, έτσι και η
επιφάνεια της Ελλάδας μετακινείται και αλλάζει συνεχώς, εξαιτίας της κίνησης
των τεκτονικών πλακών και όχι μόνο…». Οι αιτίες των αλλαγών, σύμφωνα με τον
κ. Λέκκα, είναι πολλές: «Δεν είναι πάντα οι ίδιες κινήσεις που μεταβάλλουν μια
περιοχή, που την κάνουν να «βυθίζεται» ή να «ανυψώνεται». Υπάρχουν οι
λεγόμενες «ευστατικές» κινήσεις, οι οποίες σχετίζονται με τις κινήσεις του
στερεού φλοιού της Γης και οφείλονται στο γεγονός ότι αυτός είναι βυθισμένος
μέσα στο μάγμα. Υπάρχουν, επίσης, κινήσεις που σχετίζονται με τη σύγκλιση των
τεκτονικών πλακών, όταν δηλαδή η μια πλάκα πιέζει την άλλη».
Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, στο Αιγαίο, εκεί κοντά στην Κρήτη, όπου η
Ευρασιατική Πλάκα συναντά την Αφρικανική. Ακόμη και σε αυτή την περίπτωση,
όμως, το αποτέλεσμα δεν είναι πάντα το ίδιο. «Συνήθως όταν τα πετρώματα
πιέζονται, «εγκλωβισμένα» ανάμεσα σε δύο πλάκες, η περιοχή ανυψώνεται,
σχηματίζονται βουνά», εξηγεί ο κ. Λέκκας. «Γύρω από τις ίδιες περιοχές, όμως,
εκεί, στα όρια των πλακών όπου συσσωρεύεται η πίεση μπορεί να έχουμε βύθιση
του εδάφους, η οποία μπορεί να φτάνει από τα πέντε έως τα είκοσι εκατοστά τον
χρόνο».
Ακόμη και στην Κρήτη, όπου η εικόνα που έχουν σήμερα οι επιστήμονες είναι πως
το δυτικό κομμάτι της βυθίζεται και το ανατολικό υψώνεται, αν μελετήσει κανείς
τις περιοχές, σε μικρότερη κλίμακα, ενδέχεται να εντοπίσει «βυθίσματα» σε
ανατολικές περιοχές και «ανυψώσεις» στα ανατολικά. Μέχρι πριν από μερικά
χρόνια, οι συγκεκριμένες έρευνες γίνονταν με εξειδικευμένα τοπογραφικά όργανα,
τα οποία απαιτούσαν πολύν κόπο και χρόνο από τους ειδικούς για να εντοπιστούν
οι όποιες μεταβολές και κινήσεις εδαφών.
Σήμερα, χάρη στην τεχνολογία των GPS (Global Positioning System) και των
δορυφόρων που βρίσκονται γύρω απο τη Γη, οι επιστήμονες μπορούν και
παρακολουθούν με ακρίβεια χιλιοστών τις κινήσεις των τεκτονικών πλακών και το
πώς αυτές εκδηλώνονται στην επιφάνεια της Γης. Υπεύθυνος για το δίκτυο των
προηγμένων αυτών οργάνων που παρακολουθούν τα ελληνικά εδάφη είναι ο Γιώργος
Βέης, από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, ο οποίος εξηγεί πως «η μορφολογία
του εδάφους αλλάζει συνεχώς εξαιτίας μιας σειράς παραγόντων: μπορεί να είναι η
κίνηση των πλακών, μπορεί να είναι ένας σεισμός, η διάβρωση των εδαφών κ.λπ.
Χάρη στους δορυφόρους και στα συστήματα GPS μπορούμε να έχουμε συνεχείς
μετρήσεις από την Πελοπόννησο, τη Ρόδο, το Αιγαίο και την Κρήτη, οι οποίες, αν
είναι συχνές, συστηματικές και συνδυαστούν, μπορούν να μας πληροφορήσουν και
για τις κινήσεις ολόκληρων ηπείρων, με αξιοσημείωτη ακρίβεια».
Παράγοντες που δημιουργούν το φαινόμενο
Στην Πελοπόννησο, τα εδάφη μετακινούνται τόσο κατακόρυφα (προς τα πάνω και
προς τα κάτω) όσο και οριζόντια. Στη Νίσυρο, τα δεδομένα που έχουν
συγκεντρώσει μέχρι στιγμής οι ειδικοί δείχνουν ανύψωση του εδάφους. Στη Ρόδο,
υπάρχουν ιστορικές αποδείξεις (αρχαιολογικά ευρήματα) έως στα ανατολικά του
νησιού, το έδαφος έχει βυθιστεί, ενώ στα δυτικά έχει κερδίσει σε… ύψος.
Υπάρχουν επίσης περιοχές (όπως για παράδειγμα η βόρεια και η νότια
Πελοπόννησος, το Αιγαίο και η Κρήτη) που μοιάζουν με… τραμπάλα («μαγνητικό
δίπολο» το ονομάζουν οι επιστήμονες) και από τη μια πλευρά βυθίζονται, ενώ από
την άλλη σηκώνονται.
Μπροστά σ’ αυτές τις δυναμικές κινήσεις της Γης, που αλλάζουν τη μορφολογία
στα εδάφη ολόκληρων περιοχών, κατά 5, 10 ή 20 εκατοστά τον χρόνο, τα
περιστατικά διάβρωσης ή μετακίνησης εδαφών εξαιτίας της βροχής, των
χιονοπτώσεων και του αέρα, μπορεί να μοιάζουν «αστεία», αλλά δεν είναι. «Όλα
αυτά είναι φυσικές εξωγενείς δυνάμεις που τείνουν να κάνουν επίπεδη τη Γη»,
εξηγεί ο κ. Ευθύμιος Λέκκας, από το Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
«Στην όλη διαδικασία όμως, που αλλάζει το ανάγλυφο μιας περιοχής, υπάρχουν και
ενδογενείς δυνάμεις, που σπρώχνουν από κάτω τη γήινη επιφάνεια. Οι δύο αυτοί
παράγοντες (εξωγενείς και ενδογενείς) αντιμάχονται ο ένας τον άλλον και το
ποιος επικρατεί είναι κάτι που δεν μπορεί να διακρίνει κανείς εύκολα».
Τις καταγράφουν
Προσπαθούν, ωστόσο, οι ειδικοί να καταλάβουν και να καταγράψουν και την
παραμικρή μετακίνηση και μετατόπιση εδαφών, με στόχο να αξιοποιήσουν τις
παρατηρήσεις τους τόσο για να μπορέσουν να προβλέψουν τις συμπεριφορές
ηφαιστείων όσο και για να είναι υποψιασμένοι για την πιθανότητα ενός σεισμού.
«Η Ινδία, για παράδειγμα», σημειώνει ο κ. Λέκκας, «προωθείται προς τον βορρά
με 12 εκατοστά κάθε χρόνο. Και η Κίνα κινείται με αντίθετη διεύθυνση, προς τον
νότο. Στο σημείο σύγκλισης βρίσκονται τα Ιμαλάια (πολύ ψηλά βουνά) κι εμείς
γνωρίζουμε πως υπάρχει ένα όριο στην παραμόρφωση των εδαφών που προκαλεί η
αντίθετη κίνηση των δύο περιοχών. Όταν ξεπεραστεί το όριο αυτό, θα πρέπει να
περιμένουμε η παραμόρφωση να εκδηλωθεί με έναν σεισμό…».
